Zioła moczopędne – jak stosować i na co uważać?

Część powszechnie występujących w przyrodzie roślin zawiera substancje wpływające na metabolizm człowieka. Zielarstwo znane i stosowane jest od pokoleń, głównie w celach leczniczych. Które gatunki mają działanie diuretyczne? Czy zioła moczopędne są bezpieczne?

Wybór jest szeroki, ale wszystkie wymienione poniżej rośliny łączy wspólna cecha ‒ potencjalnie zwiększają dobową ilość wydalanego moczu. Dzięki takim właściwościom możemy się pozbyć z naszego organizmu nadmiaru wody czy szkodliwych dla zdrowia produktów przemiany materii. Pamiętajmy jednak, że większość dostępnych na rynku ziół to suplementy diety lub środki spożywcze specjalnego przeznaczenia, a nie leki. Zawsze więc powinny być stosowane jako element uzupełniający, wspierający konwencjonalną terapię. Jeśli chcemy się nimi wspomagać w chorobach, musimy mieć postawione rozpoznanie.

W jakich przypadkach zioła moczopędne mogą się okazać korzystne?

Wzmożona diureza sprzyja w dużej mierze regulacji podwyższonego ciśnienia tętniczego czy likwidacji obrzęków poprzez usunięcie nadmiaru wody z organizmu. Ma również istotne znaczenie w chorobach zapalnych dróg moczowych, kamicy moczowej oraz w niewydolności krążenia i nerek. Cierpiąc na daną jednostkę chorobową powinniśmy jednak pamiętać, że nie w każdym przypadku zioła są zalecane – dlatego zawsze przed ich zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem.  

Jakie są najpopularniejsze zioła moczopędne?

Liść i korzeń pokrzywy
Ta powszechnie występująca roślina o nielubianych przez nas parzących liściach ma wiele właściwości leczniczych. Jej działanie diuretyczne jest wprawdzie niezbyt silne, ale za to jest jednym z nielicznych dobrze dowiedzionych metodami naukowymi. Po jej spożyciu dochodzi do zmniejszenia resorpcji zwrotnej, a tym samym zwiększenia wydalania szkodliwych produktów przemiany materii, mocznika i chlorków, przez co wykazuje ona działanie „oczyszczające krew”.  

Skrzyp polny
Przyjmuje się, że działa moczopędnie, przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie, nie wypłukując przy tym elektrolitów. Zawiera dużo krzemionki, która w pewnym stopniu zapobiega tworzeniu się kamieni moczowych. 

Mniszek lekarski
To ziele jest dość często stosowane w medycynie. Jedną z jego wielu właściwości jest zwiększanie ilości wydalanego moczu. Działa wspomagająco w chorobach, takich jak obrzęki, niewydolność nerek, przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego czy kamica moczowa. Ważna jest też zdolność niektórych substancji mniszka do tworzenia rozpuszczalnych w środowisku wodnym kompleksów ze szkodliwymi metabolitami, powstającymi w organizmie człowieka - jest to działanie odtruwające i oczyszczające.

Warto również zaznaczyć, że badania in vitro pokazują, że składniki mniszka pospolitego mogą mieć działanie przeciwnowotworowe. Badacze potwierdzili hamowanie wzrostu komórek raka sutka i prostaty przez ekstrakt wodny z dojrzałych liści mniszka. Działania takiego nie wykazywały ekstrakty z innych części rośliny.

Czarny bez
Ten pospolity w Polsce gatunek ma dużo zastosowań. Napary z kwiatów są używane m.in. przy przeziębieniach, do leczenia różnego rodzaju nieżytów i stanów zapalnych dróg oddechowych oraz chorób reumatycznych. Jest to także zioło moczopędne. Nie udowodniono jednak korzyści z jego spożywania w przypadku kamicy nerkowej. 

Liść brzozy
Zakłada się, że świeży sok z liści brzozy pobudza przesączanie w kłębuszkach nerkowych i zwiększa wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii. Poprawia on zdolność filtracyjną nerek i prawdopodobnie wypłukuje „piasek”, zapobiegając tworzeniu się kamieni w nerkach. Dlatego warto go pić celem usprawnienia pracy tych ważnych dla naszego organizmu narządów.   Wykazano, że flawonoidy i triterpeny zawarte w wyciągu z liści brzozy hamują enzym cyklooksygenazę prostaglandynową i lipooksygenazę, przez co działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo. 

Korzeń i owoc pietruszki
W polskiej kulturze i strefie klimatycznej nie ma najmniejszych problemów z zaopatrzeniem się w to warzywo. Spożywamy je na co dzień, głównie jako dodatek do zup czy sałatek. Przyczynia się ono do pozbycia się nadmiaru wody z organizmu. Składniki pietruszki zwiększają przepływ krwi przez nerki, nasilają przesączanie moczu w kłębuszkach nerkowych, rozkurczają mięśnie gładkie układu moczowego i mają właściwości antyseptyczne. Działają również rozkurczowo na miocyty gładkie przewodu pokarmowego i pobudzająco na wydzielanie soków trawiennych. Posiadają także właściwości żółciopędne i napotne.

W jaki sposób stosować zioła moczopędne?

Przede wszystkim rozsądnie! Substancje czynne zawarte w ziołach mogą osłabiać bądź nasilać działanie przyjmowanych równocześnie leków syntetycznych. Trzeba więc pamiętać o możliwych interakcjach i zawsze brać je pod uwagę.

Zioła moczopędne – najważniejsze bezpieczeństwo!

W ostatnich dekadach obserwuje się na całym świecie bardzo szybko rosnące spożycie ziół i suplementów diety. Około 20 proc. populacji regularnie je stosuje, a w krajach zachodnich wskaźnik ten sięga nawet 70 proc. Nie wszystkie zioła są traktowane jak leki, co może wiązać się z brakiem świadectwa ich skuteczności i bezpieczeństwa. W niektórych przypadkach spożycie ziół, zwłaszcza z niepewnego źródła, może doprowadzić do poważnych następstw, takich jak niewydolność nerek czy wątroby. Zioła moczopędne nieprawidłowo stosowane mogą także spowodować odwodnienie lub zaburzenia elektrolitowe, szczególnie u osób starszych i dzieci. Dlatego warto przed sporządzeniem ziołowego naparu, zwłaszcza jeśli przyjmujemy jakieś leki, skonsultować się z lekarzem.