Naturalne filtry UV

W okresie słonecznych dni częściej niż zwykle sięgamy po kosmetyki zawierające filtry ochronne. Niestety wiele spośród obecnie stosowanych filtrów UV nie zapewnia całkowitej ochrony przed promieniowaniem.

Obecnie żadne ze znanych naturalnych filtrów nie są wystarczająco skuteczne by mogły być stosowane jako samodzielne filtry. Wysokość ochrony jaką gwarantują filtry naturalne jest porównywalna do wartości faktora SPF rzędu 2-4. Kolejnym problemem jest fakt, iż większość wyciągów roślinnych nawet jeśli ma zdolność pochłaniania promieniowania słonecznego to głównie w zakresie promieniowania UVB. Pewną ochronę przed UVA oferuje jedynie wyciąg z tarczycy bajkalskiej, juglon oraz melanina.

Działanie filtrów naturalnych powinno być więc wzmocnione przez dodatek filtrów mineralnych lub chemicznych. Jednak obecność filtrów naturalnych w kosmetykach jest mimo wszystko potrzebna i dobrze widziana. Po pierwsze wyciągi roślinne stosowane jako filtry zawierają wiele innych związków aktywnych korzystnie działających na skórę. Po drugie wiele spośród tych substancji naturalnych działa jako antyutleniacze, które mają zdolność niszczenia powstałych pod wpływem promieniowania UVA wolnych rodników i wreszcie ostatni powód to fakt, że nawet niska, dodatkowa ochrona anty-UV jest pomocna.

Masło Shea

Otrzymywane jest z nasion drzewa masłowego znane również jako masło karite lub olej z masłosza. Jego niezwykłe właściwości odmładzające, kojące, wykorzystywane były od niepamiętnych czasów. Substancje zawarte w maśle Shea chronią i wzmacniają cement komórkowy warstwy rogowej skóry przez co poprawia się jej elastyczność. Jest ono również naturalnym filtrem, chroniącym przed niekorzystnym działaniem promieniowania UVA i UVB.  Mimo dużej zawartości tłuszczu nie pozostawia na skórze tłustej warstwy. Masło Shea jest tak delikatne, iż może być nakładane na wszystkie obszary ciała nawet w tak wrażliwych okolicach jak skóra pod oczami.

Melanina

Melanina pełni rolę naturalnego filtru ochronnego, gdyż ma zdolność do częściowego pochłaniania i rozpraszania promieniowania UV padającego na skórę. Dużym plusem jest to, że jej zakres ochronny obejmuje zarówno promieniowanie UVB i UVA, niestety jest także i minus, mianowicie jej zdolności ochronne są bardzo słabe i niezbyt skuteczne. Jej wysokość ochrony można porównać do faktora SPF o wartości około 2-3. Obecnie melaninę stosuje się głównie jako dodatek do kosmetyków zawierających typowe filtry chroniące przed promieniami słonecznymi. Główną jej funkcją jest eliminacja wolnych rodników. Nawet jeśli zastosowana jest w bardzo małych stężeniach rzędu 0,005 - 0,01 % potrafi zwalczyć około 80 % powstających wolnych rodników. Jej skuteczność wzrasta jeśli stosowana jest wraz z witaminą E.

Juglon

Jest to naturalny barwnik roślinny uzyskiwany z liści lub łupinek orzecha włoskiego. Wyciąg z orzecha włoskiego (Juglans regia) użyty w stężeniu 1-5 % posiada niewielkie właściwości promienioochronne, absorbuje bowiem w pewnym stopniu promieniowanie słoneczne w zakresie UVB, a także częściowo w paśmie promieniowania UVA, zwłaszcza jeśli jest użyty w większym stężeniu, wtedy jego zdolność ochrony przed UVA wzrasta.

Wyciąg z arniki górskiej

Wyciąg z arniki stosowany w stężeniu ok. 3 % pochłania w pewnym stopniu promieniowanie UV, zarówno w paśmie UVB jak i w zakresie krótkich fal UVA. Wyciąg z arniki, a dokładnie z jej kwiatów znany jest przede wszystkim z działania wspomagającego krążenie krwi, wzmacniającego naczynka krwionośne, działa on przeciwzapalnie i pomaga zmniejszyć zaczerwienienia. W związku z tym ekstrakt z arniki jest częstym składnikiem kosmetyków dla cery z problemami naczyniowymi.

Wyciąg z korzenia tarczycy bajkalskiej

Tarczyca bajkalska to roślina rosnąca głównie w Chinach i wykorzystywana od zamierzchłych czasów w medycynie chińskiej między innymi do leczenia podrażnień, stanów zapalnych i infekcji bakteryjnych. Korzeń tarczycy bajkalskiej  zawiera ponad 20 % związków flawonoidowych, z czego główne to bajkalina, bajkaleina i wagonina. Flawonoidy są bardzo skutecznymi przeciwutleniaczami a także jak np. bajkalina działają jako czynnik pochłaniający promieniowanie UVA i UVB. Nie wywołuje ona reakcji alergicznych. Ponadto dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym ekstrakt może być stosowany do leczenia trądziku, chorób skórnych oraz stanów zapalnych skóry i podrażnień pośladków u niemowląt, a także jako naturalny środek konserwujący w preparatach kosmetycznych.

Kwas ferulowy

Kwas ferulowy to związek występujący naturalnie w wielu roślinach, głównie w liściach, korze i nasionach drzew iglastych, ziarnach ryżu, kukurydzy, pszenicy i żyta. Posiada on zdolność absorbowania promieniowania UV w zakresie UVB oraz wykazuje też właściwości antyoksydacyjne czyli jest pomocny w walce z wolnymi rodnikami. Kwas ferulowy i jego pochodna gamma-oryzanol użyte w kosmetykach w stężeniu 2-5 % wykazują właściwości ochronne równe SPF 3-5. Idealnym połączeniem jest zastosowanie kwasu ferulowego oraz witamin C i E. W tym połączeniu pierwszy składnik zwiększa trwałość i skuteczność dwóch pozostałych. Wszystkie trzy zamknięte w kremie idealnie się uzupełniają i mobilizują do działania. Skóra jest chroniona skuteczniej, niż gdyby każdy ze składników zastosowano w oddzielnym preparacie.

Witamina C

Jako silny antyoksydant jest doskonałym surowcem chroniącym skórę przed promieniowaniem UVA i UVB. Wykazuje ona także działanie depigmentacyjne i rozjaśniające, gdyż spowalnia proces syntezy melaniny. Z tego też powodu odgrywa ona ważną rolę nie tylko w procesach opóźniania procesów starzenia skóry, ale także nadmiernej pigmentacji. Jego działanie jest szczególnie skuteczne właśnie w przypadku przebarwień powstałych w wyniku nadmiernej ekspozycji skóry na światło słoneczne.

Witamina E

Witamina E ma działanie przeciwzapalne, przyspiesza gojenie się ran, wpływając efektywnie na odtwarzanie się nowej tkanki. Potrafi również w pewnym stopniu chronić skórę przed poparzeniem słonecznym, wywołanym promieniowaniem UVB a także łagodzić nieco objawy poparzenia. Dlatego też słusznym jest dodawanie witaminy E do preparatów przeciwsłonecznych chroniących przed promieniami UV, a także dobrze jest, gdy jest ona obecna w balsamach przeznaczonych po opalaniu. Badania przeprowadzone USA wykazały, iż witamina E potrafi również w niewielkim stopniu podwyższać wartość faktora SPF.

Genisteina

Genisteina jest izoflawonoidem obecnym w soi. Wykazuje działanie nie tylko estrogenne, ale jest również silnym antyoksydantem, który zapobiega rozwojowi komórek nowotworowych oraz starzeniu się skóry pod wpływem promieni słonecznych. Stosowana powierzchniowo chroni skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez promieniowanie UVB.

Literatura źródłowa u autora.