Oczy kobiety cierpiącej na anizokorię
Dominika Rynkiewicz

Anizokoria – co to jest? Przyczyny i sposoby leczenia

Źrenica jest naturalnym otworem w tęczówce oka, który reguluje strumień światła. Przez ten otwór światło wpada do oka, by trafić na podłoże światłoczułej siatkówki. W słoneczny dzień jest go za dużo dla oka, dlatego źrenica ogranicza nadmiar światła, zwężając się. Wieczorem, kiedy natężenie światła spada, źrenica ulega rozszerzeniu na skutek skurczów mięśni tęczówki. Obie źrenice są zwykle takie same, a odstępstwo od takiego stanu nazywamy anizokorią (nierównością). Czym może być spowodowane to zjawisko i kiedy powinno być powodem do niepokoju?

Badanie gałek ocznych jest powszechną praktyką nie tylko okulisty, ale także neurologa podejrzewającego krwawienie do mózgowia czy lekarza medycyny ratunkowej opiekującego się chorym z urazem głowy. Szczególne znaczenie dla medyka ma szerokość źrenic pacjenta oraz ich reaktywność na światło latarki, a zaburzenia w tym zakresie są niemal zawsze niepokojące.

Anizokoria – co to jest? Jakie objawy jej towarzyszą?

Anizokoria to nierówność źrenicy prawego oka względem lewego. Objaw ten najczęściej stwierdza się, gdy po zaświeceniu latarką kolejno w obie gałki oczne zwężenie szpary źrenicznej następuje tylko w jednym oku. Winę w tym przypadku ponosi jednostronne uszkodzenie włókien przywspółczulnych, które do gałki ocznej docierają za pośrednictwem nerwu okoruchowego (trzeci nerw czaszkowy). Rzadziej zdarza się, że anizokoria objawia się w ciemności, gdy obie źrenice powinny zwiększyć swoją średnicę, a robi to tylko jedna z nich. Wówczas mamy do czynienia z upośledzoną funkcją nerwów współczulnych. Niezależnie od przyczyny i charakteru, anizokorię oznacza się kodem H57.0 w ICD10.

Anizokoria patologiczna bardzo rzadko występuje bez innych objawów, a te, które jej towarzyszą, często ułatwiają ustalenie etiologii zaburzeń. Najczęstszymi odchyleniami współwystępującymi z anizokorią są m.in.:

  • ból głowy,
  • zaburzenia ostrości widzenia,
  • ograniczenie ruchomości gałki ocznej,
  • opadanie powieki,
  • sztywność karku,
  • zaburzenia świadomości.

Przyczyny anizokorii

Objaw, jakim jest anizokoria, może towarzyszyć zarówno zaburzeniom wrodzonym, przewlekłym, jak i nagłym stanom neurologicznym wymagającym pilnej konsultacji z lekarzem. Dodatkowo u ok. 20% populacji anizokoria jest zjawiskiem fizjologicznym, a stopień nierówności źrenic jest w tym przypadku zmienny i zależy od oświetlenia.

U pacjentów w pierwszej kolejności należy wykluczyć porażenie nerwu okoruchowego, czego najczęstszą przyczyną jest obecność tętniaka tętnicy łączącej tylnej mózgu. Poszerzone naczynie uciskając na nerw czaszkowy trzeci, upośledza jego funkcję, a najczęstszymi objawami towarzyszącymi anizokorii spowodowanej tętniakiem są ból głowy i opadanie powieki. Rzadszą przyczyną ucisku na nerw okoruchowy jest wgłobienie mózgu. Taką etiologię anizokorii należy podejrzewać u chorego po urazie głowy, ponieważ spowodowane nim krwawienie nadtwardówkowe prowadzi do zwiększenia ciśnienia w jamie czaszki i przemieszczenia się mózgowia względem kości. Również obrzęk mózgu wywołany m.in. udarem, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, guzem mózgu czy zatruciem glikolem etylenowym może prowadzić do ucisku na nerw czaszkowy trzeci i powodować nierówność źrenic.

Zażywanie pewnych leków i używek także prowadzi do zaburzenia funkcji mięśni odpowiedzialnych za rozszerzanie i zwężanie źrenicy. Przykładowo krople na katar stosowane donosowo, skopolamina i niektóre zioła powodują powiększenie źrenicy, z kolei opiaty, prostaglandyny i związki fosforoorganiczne prowadzą do zmniejszenia źrenicy. Jeżeli substancje te mają kontakt tylko z jednym okiem, wówczas możemy mieć do czynienia z anizokorią.

Anizokoria zawiera się również w zespole objawów zwanym zespołem Hornera. Wówczas towarzyszą jej: opadanie powieki, zapadnięcie gałki ocznej oraz obniżenie potliwości twarzy po tej samej stronie. Ustalenie przyczyny w tym przypadku jest dość trudne, ponieważ uszkodzenie włókien współczulnych od poziomu szczytu płuc do mózgowia powoduje te same dolegliwości. Wobec tego zespół Hornera może być wywołany zarówno przez guz szczytu płuca (guz Pancoasta), tętniaka tętnicy szyjnej wewnętrznej, jak i udar.

Do asymetrii źrenic mogą prowadzić także stany zapalne i urazy w obrębie gałki ocznej. Przyczyną wieloletniej anizokorii u piosenkarza Davida Bowiego było właśnie prozaiczne zranienie oka paznokciem podczas bójki z przyjacielem.

Polecane dla Ciebie

Anizokoria u dzieci

Anizokoria u dzieci najczęściej ma charakter wrodzony i jest fizjologiczna. To niegroźne odstępstwo od normy jest szczególnie często spotykane u osób z heterochromią tęczówek lub z nakrapianymi tęczówkami. Jeżeli anizokoria jest samoistna, to nigdy nie towarzyszą jej objawy dodatkowe, a wszystkie pozostałe funkcje źrenicy są prawidłowe. W takim przypadku należy odstąpić od diagnostyki obrazowej, aby nie narażać dziecka na skutki uboczne przeprowadzanych badań.

Niestety, anizokoria u niemowlaka może być spowodowana urazem, infekcją lub niedotlenieniem okołoporodowym. Również dzieci w starszym wieku są narażone na urazy głowy i oczu, a także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, wobec tego jeżeli anizokorii towarzyszą jakiekolwiek inne objawy, należy bezwzględnie i pilnie udać się do lekarza.

Anizokoria – leczenie

Aby wiedzieć, jak leczyć anizokorię, przede wszystkim trzeba poznać jej przyczynę. Diagnostyka rozpoczyna się od zebrania wywiadu z pacjentem i wykonania podstawowego badania neurologicznego w celu oceny funkcji pozostałych nerwów czaszkowych. W niektórych przypadkach okulista przeprowadza badanie dna oka, a następnie pacjent jest kierowany na rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. Wówczas, w zależności od etiologii anizokorii, możliwe jest wyleczenie dużej części pacjentów.

Najczęściej podejmowanym leczeniem jest zwalczanie obrzęku mózgu, który powstaje zarówno z powodu urazu, krwawienia, jak i infekcji lub guza. W tym celu stosuje się dożylną podaż sterydów, mannitolu i furosemidu zwiększającego diurezę. Infekcje dodatkowo leczy się antybiotykami lub środkami grzybobójczymi, a nowotwory  radioterapią. Gdy anizokoria spowodowana jest tętniakiem tętnicy łączącej tylnej mózgu lub tętnicy szyjnej wewnętrznej, można zastosować leczenie operacyjne. Zabiegi chirurgiczne bywają też skuteczne, gdy dojdzie do urazu gałki ocznej.

Niestety, część przyczyn anizokorii, m.in. udary i urazy, nie rokuje pełnym powrotem do zdrowia pomimo podjętych działań leczniczych.

  1. Neurologia, pod red. W. Kozubskiego i P. Liberskiego, Warszawa 2008, str. 55, 112.
  2. First aid for the USMLE Step 1, pod red. T. Le i V. Bhushan, USA 2020 str. 513, 529, 539-541.
  3. W.N. Payne, K. Blair, Anisocoria, StatPearls 2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, a dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub odbudowy estetycznej, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij