Róża jest zakaźną chorobą skóry wywoływaną przez paciorkowce beta-hemolizujące. Jest to zapalenie skóry i tkanki podskórnej rozprzestrzeniające się wzdłuż naczyń chłonnych skóry (powierzchowne zapalenie naczyń chłonnych).
Co to jest paciorkowiec beta-hemolizujacy?
Paciorkowiec, inna nazwa to streptokok, to rodzaj kulistej bakterii gram-dodatniej, która może być zarówno tlenowa, jak i beztlenowa (do życia potrzebuje lub nie potrzebuje tlenu). Paciorkowce wywołują wiele różnych chorób, w tym właśnie różę, zapalenie gardła, zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego czy też zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Wyróżnia się kilka rodzajów paciorkowców, są one klasyfikowane głównie na podstawie właściwości hemolitycznych (hemoliza jest to przechodzenie hemoglobiny, czyli czerwonego barwnika krwi, do osocza krwi, które wywołane jest zniszczeniem erytrocytów, czyli czerwonych krwinek). Wyróżnia się hemolizę alfa i beta, paciorkowiec wywołujący różę zaliczany jest do paciorkowców beta-hemolizujących.
W jaki sposób dochodzi do zakażenia różą?
Do zakażenia paciorkowcem beta-hemolizującym wywołującym różę (jego dokładna nazwa to Streptococcus pyogenes) dochodzi na skutek urazu mechanicznego, w wyniku którego przerwana zostaje ciągłość skóry i bakterie mogą wnikać do tkanki podskórnej. Do zakażenia może też dojść w wyniku upośledzenia krążenia, bakterie mogą też przedostawać się do skóry z ognisk zakaźnych zlokalizowanych wewnątrz ustroju.
Czy róża tak samo często występuje u wszystkich pacjentów?
Nie. Jest bowiem pewna grupa pacjentów bardziej predysponowanych do jej wystąpienia. Zalicza się do nich głównie osoby starsze, ale także noworodki, niemowlęta i dzieci. Róża jest także dość częsta dla osób chorujących na cukrzycę oraz dla pacjentów z niedoborami immunologicznymi. Zwiększone ryzyko wystąpienia róży pojawia się także u osób ze skórnymi owrzodzeniami, alkoholików, u osób z zakażeniami grzybiczymi oraz z upośledzonym drenażem limfatycznym - zdarza się on dość często u kobiet po
mastektomii.
Jakie są objawy róży?
Choroba zaczyna się w sposób nagły. Pojawia się wysoka gorączka, sięgająca nawet 41 st.C, towarzyszą jej zwykle silne dreszcze, choć zdarza się, że te objawy ogólne nie są wcale obecne. Zawsze natomiast zaczynają pojawiać się zmiany na skórze. Najczęstszą lokalizacją zmian skórnych w przebiegu róży są kończyny dolne- podudzia oraz twarz, a punktem wyjścia są błony śluzowe jamy ustnej i nosowej. Zmiany mogą być też obecne na dłoniach, stopach, pośladkach czy szyi. Jak wyglądają zmiany skórne? Pojawia się obrzęk oraz ostry stan zapalny skóry i tkanki podskórnej, który jest wyraźnie odgraniczony do reszty zdrowej skóry. Skóra jest gładka, lśniąca, napięta, wygładzona, zaczerwieniona i nadmiernie ucieplona, zazwyczaj kształt ogniska zapalnego jest nieregularny. Pacjent czuje się osłabiony, zmęczony, często pojawia się ból oraz obrzęk i swędzenie zmienionego zapalnie miejsca.
Można wyróżnić kilka rodzajów róży:
- Róża krwotoczna - w jej przebiegu do typowych objawów róży dołączają się objawy krwotoczne.
- Róża pęcherzowa - w jej przebiegu na skutek gromadzenia się płynu wysiękowego może dojść do oddzielania się naskórka, powstają wtedy pęcherze.
- Rożna zgorzelinowa - jej przebieg jest bardzo ciężki, dochodzi do powstania zgorzeli i martwicy.
- Róża pełzająca lub wędrująca - w jej przebiegu zakażenie drogą naczyń chłonnych szerzy się w postaci wypustek .
Czy zdarzają się powikłania róży?
Tak. Może dojść do zapalenia naczyń limfatycznych i żylnych, co z kolei upośledza krążenie i może doprowadzać do częstszych ponownych zachorowań na różę, jeśli róża powtarza się i dotyczy tych samych okolic ciała, wtedy mówi się o tzw. róży nawrotowej. Czasami powikłaniem róży jest ropowica, czyli nieodgraniczone ropne zapalenie, obejmujące rożne warstwy danego narządu, które dotyczy tkanki łącznej, bardzo często podskórnej. Jeszcze innym powikłaniem róży, może być słoniowacizna, czyli bardzo nasilony obrzęk kończyn na skutek utrudnionego odpływu limfy. Czasami powikłaniem choroby może być też gorączka reumatyczna lub kłębuszkowe zapalenie nerek.
Czy przechorowanie róży zapewnia trwałą odporność?
Nie. Przechorowanie róży nie daje trwałej odporności, można ponownie na nią zachorować.
Na jakiej podstawie można postawić rozpoznanie róży?
Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych, które są bardzo charakterystyczne. Ponadto można wykonać badania laboratoryjne: w morfologii krwi stwierdzi się podwyższony poziom leukocytów, czyli białych krwinek, ponadto obserwuje się także podwyższony poziom OB.
Jak należy leczyć różę?
Ponieważ jest to choroba wywoływana przez bakterie, do leczenia niezbędne jest zastosowanie antybiotykoterapii. Zazwyczaj do leczenia stosuje się penicylinę oraz jej pochodne - amoksycylinę lub też amoksycylinę w połączeniu z kwasem klawulonowym. Czasami do leczenia wykorzystuje się także erytromycynę. Miejscowo można wykonywać okłady z maści ichtiolowej.
Czy różyca i różyczka to odpowiedniki róży?
Nie. Różyczka to choroba wirusowa, przebiegająca z wysypką, niewielką gorączką oraz powiększeniem węzłów chłonnych na potylicy. Typowa jest głównie dla wieku dziecięcego, leczenie jest wyłącznie objawowe (leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe). Różyca natomiast to choroba bakteryjna, wywoływana przez gram- dodatnią bakterię o nazwie włoskowiec różycy. Zatem poza podobną nazwą, choroby te nie mają nic wspólnego z różą.
