Pachnące święta – przegląd korzennych przypraw

Imbir, cynamon i anyż trafiają do każdej polskiej kuchni w okresie przedświątecznym jako składniki pierniczków, ciast i kompotu z suszu. Warto o nich pamiętać, ponieważ usprawniają trawienie, dzięki czemu łagodzą skutki świątecznego przejedzenia. Ulga w dolegliwościach żołądkowych to jednak tylko jedna z wielu prozdrowotnych właściwości korzennych przypraw.

Imbir

Dodaje potrawom nuty egzotyki i usprawnia ich trawienie dzięki zawartości zingiberolu, czyli olejku eterycznego, który przyspiesza metabolizm, leczy wzdęcia i ogólnie poprawia pracę układu pokarmowego. Przyniesie ulgę w razie biegunki, zatrucia żołądkowego lub wymiotów. Imbir to także remedium na nudności różnego typu, od męczących kobiety w ciąży, przez wywołane chorobą lokomocyjną, aż po towarzyszące silnym migrenom, a także środek łagodzący bóle menstruacyjne.

Ciepły, imbirowy napar warto pić również w czasie przeziębień lub w razie infekcji, ponieważ wykazuje właściwości przeciwzapalne, rozgrzewające oraz napotne. Korzeń imbiru ma też działanie upiększające. Dzięki właściwościom antybakteryjnym leczy trądzik, a także zmniejsza widoczność blizn i jest częstym składnikiem kosmetyków ujędrniających.

Anyż

Podobnie jak imbir, anyż przyniesie ulgę w dolegliwościach trawiennych, związanych niestrawnością, kolkami lub zaparciami. Pobudza apetyt zwiększając wydzielanie soków żołądkowych i działa na tyle delikatnie, że można go podawać również małym dzieciom mającym problemy na tym tle. Olejek eteryczny pozyskiwany z anyżu pomaga w razie infekcji i nieżytów górnych dróg oddechowych. Przyprawa pobudza wydzielanie śluzu w tchawicy, krtani i gardle, dzięki czemu działa wykrzytuśnie.

Anyżowy ekstrakt to również ceniona substancja kosmetyczna, stosowana w leczeniu trądziku i łojotoku. Jego składniki przyspieszają gojenie ran i ograniczają wydzielanie sebum.

Cynamon

Aromatyczną przyprawę kojarzymy przede wszystkim ze słodkościami na chłodne dni, jednak cynamon ma również silne właściwości lecznicze. Badania wykazały między innymi, że codzienne spożywanie cynamonu może obniżać poziom złego cholesterolu, a także wpływać na regulację poziomu cukru we krwi. Podobnie jak anyż i imbir, cynamon usprawnia trawienie i dodaje nam apetytu.

Antybakteryjne właściwości cynamonu sprawiają, że jest częstym składnikiem kuracji przeciwtrądzikowych i odpowiada za likwidację wyprysków, blizn oraz przebarwień. Cynamon może również przyspieszać metabolizm i zwiększać ukrwienie narządów wewnętrznych, co wiąże się z łatwiejszym usuwaniem toksyn z organizmu, a także ujędrnianiem ciała i zwalczaniem cellulitu.

Kardamon

Przyprawa o charakterystycznym aromacie również usprawnia trawienie, zwłaszcza potraw z dużą ilością białek, dlatego świetnie komponuje się z daniami mięsnymi. Poza żołądkiem, pomaga również w razie schorzeń dróg oddechowych, w tym oskrzeli oraz astmy. Podobnie jak wspomniane już przyprawy, wykazuje działanie antybakteryjne, dzięki czemu na przykład odświeża oddech – wystarczy przez chwilę żuć jego ziarenka.

Kardamon warto stosować również w dietach oczyszczających, dzięki którym organizm pozbywa się toksyn i produktów ubocznych przemiany materii, takich jak mocznik i wapń w nerkach.

Gałka muszkatołowa

To kolejna przyprawa służąca naszemu żołądkowi – usprawnia trawienie, pomaga w razie biegunki, wzdęć czy nudności i przywraca apetyt niejadkom. Niektórzy badacze dowodzą, że gałka muszkatołowa jest również źródłem przeciwutleniaczy, które wspomagają walkę z wolnymi rodnikami wywołującymi starzenie się skóry i biorą udział w walce z chorobami nowotworowymi.

Trzeba jednak mieć na uwadze, że gałka w bardzo dużych ilościach może być szkodliwa, ponieważ zawarty w niej olejek zawiera mirystycynę, czyli trujący narkotyk, który w nadmiarze wywołuje m.in. wymioty i objawy epilepsji. Naukowcy uspokajają jednak, że ilości stosowane w kuchni, nawet u wielkich wielbicieli gałki, nie wpłyną negatywnie na nasze zdrowie.

Goździki

Suszone goździki zawierają aromatyczną substancję, która sprawdza się nie tylko w kuchni, ale także w lecznictwie. Dodawane są przede wszystkim do dań mięsnych, by wzmocnić ich smak. Goździki mają zbawienny wpływ na leczenie wrzodów, pomagają także przy problemach żołądkowych, wymiotach czy wzdęciach oraz stymulują pracę układu trawiennego. Są cennym źródłem wapnia, magnezu, witaminy K oraz C. Znajdziemy w nich także kwasy Omega-3 i fitoskładniki, które wzmocnią układ odpornościowy, więc w okresie jesienno-zimowym warto wzbogacić potrawy o tę przyprawę.

Goździki są pomocne nie tylko w zapobieganiu infekcjom, ale także przy ich leczeniu ­– mają właściwości antybakteryjne i antywirusowe. Pomagają też w zapobieganiu cukrzycy przez potrojenie poziomu insuliny. Obecny w nich mangan zadba natomiast o prawidłowy metabolizm i wzmocni kości. Wykazują również silne działanie antyseptyczne, więc sprawdzą się np. przy bólach reumatycznych.

Szafran

Szafran to wyjątkowo droga przyprawa ze względu na to, że do uzyskania pół kilograma potrzebne jest ok. 80 tys. kwiatów. Występuje pod postacią proszku lub nitek, a w kuchni stosuje się go najczęściej do doprawienia ryżu, zup, potraw rybnych lub mięsnych. Już w dawnych czasach znane były zdrowotne właściwości szafranu, dlatego też często wykorzystywany był w lecznictwie. Przeprowadzone badania kliniczne potwierdziły jego właściwości antydepresyjne – odpowiedzialny jest za zwiększanie poziomów serotoniny i dopaminy, które wpływają na polepszanie nastroju.

W przypadku kobiet szafran zadziała na łagodzenie zespołu napięcia przedmiesiączkowego, pomoże także w bólach głowy. Ponadto szafran wykazuje właściwości antybakteryjne i wspomaga funkcjonowanie układu pokarmowego. To cenne źródło potasu, więc wpłynie pozytywnie na ciśnienie krwi oraz kontrolę prawidłowego poziomu tętna. Oprócz tego zawiera również duże ilości żelaza, selenu, magnezu, cynku czy miedzi. Od tysięcy lat stosowany jest też w kosmetyce, m.in. jako pigment koloryzujący.

Kurkuma

Kurkuma wywodzi się z kuchni hinduskiej i z reguły stosowana jest jako barwnik lub przyprawa. Sprawdzi się jako dodatek do dań mięsnych lub warzywnych. Ze względu na dużą zawartość substancji grzybobójczych, bakteriobójczych i przeciwwirusowych, kurkuma łagodzi dolegliwości żołądkowe, wykazując również właściwości antyoksydacyjne. Ma silne działanie przeciwzapalne, redukuje też poziom złego cholesterolu we krwi.

W badaniach klinicznych potwierdzono, że ogranicza ryzyko białaczki, a także innych nowotworów, np. jajników, okrężnicy czy wątroby. Zewnętrznie wykorzystywana była do leczenia ran lub w wypadku infekcji gardła. W kosmetyce stosowana jest do maseczek w celu wyrównania kolorytu skóry.

Ziele angielskie

Ziele angielskie, wbrew nazwie, pochodzi z terenów Ameryki Środkowej i Południowej. Za sprawą intensywnego aromatu stanowi składnik wielu marynat, dodawane jest do potraw mięsnych, zup czy sosów. Często stosowane jest także jako substytut gałki muszkatołowej lub cynamonu. Jego właściwości lecznicze opierają się głównie na wspomaganiu układu trawiennego – działa rozkurczowo, i odkażająco.

Ziele angielskie pomocne będzie także przy leczeniu przeziębienia – złagodzi kaszel i ból gardła. Ponadto działa zbawiennie na cerę, pomagając w leczeniu trądziku. Wcierane w skórę sprawdzi się w przypadku reumatyzmu. W przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym ziele angielskie wykorzystywane jest przede wszystkim jako esencja zapachowa.

Wanilia

Podobnie jak szafran, wanilia jest jedną z droższych przypraw z powodu długiego i pracochłonnego procesu pozyskiwania. W kuchni znana jest przede wszystkim jako aromatyczny dodatek do deserów i ciast, lecz mało osób zdaje sobie sprawę z jej właściwości leczniczych. Ze względu na specyficzne składniki stosowana jest do produkcji preparatów przeznaczonych dla osób wyczerpanych lub podatnych na stres.

Wanilia jest pomocna również w zapobieganiu depresji, a nalewka wykonana na jej bazie sprawdzi się w bólach reumatycznych, gorączce lub dla wzmocnienia serca. Poza tym wykorzystywana jest do aromatyzowania perfum, produkcji cygar i likierów.