Skóra sucha – pielęgnacja. Przegląd dobroczynnych składników

Przyczyny powstawania skóry suchej

W zdrowej skórze istnieją naturalne mechanizmy warunkujące jej nawilżenie. Są to lipidy naskórka wchodzące w skład płaszcza hydrolipidowego oraz łoju (sebum), produkowane przez gruczoły łojowe. Głównymi składnikami lipidów pochodzących ze struktur wewnątrzkomórkowych są ceramidy i sfingolipidy oraz cholesterol i jego siarczan. W skórze suchej dochodzi do zaburzenia metabolizmu lipidów, co jest przyczyną spadku zawartości głównie ceramidów, warunkujących szczelność i stabilność bariery naskórkowej. Ponadto, zmniejszona produkcja łoju, zaburza proces złuszczania. Skóra jest niedostatecznie osłonięta, co pogłębia proces utraty wody [1]. Za drugą przyczynę problemu suchej skóry uważa się również niedobór naturalnego czynnika nawilżającego. NMF stanowi mieszaninę związków rozpuszczalnych w wodzie i jest wewnątrzkomórkowym składnikiem warstwy rogowej zapewniającym prawidłowe nawilżenie naskórka [2]. Niektóre źródła zwracają również uwagę na rolę czynnika genetycznego, skłonność do wyprysku atopowego oraz czynniki środowiskowe, do których zalicza się ekspozycje na słońce czy przebywanie w suchym i zimnym klimacie.

Kosmetyki przeznaczone do skóry suchej

Pielęgnacja skóry suchej polega na uzupełnianiu niedoborów lipidów oraz jej uwodnieniu. W tym celu zaleca się preparaty filmotwórcze, budujące cienki film ochronny na skórze. Najważniejszym związkiem okluzyjnym jest wazelina. Wazelina zmniejsza utratę wody nawet do 98% oraz, dzięki penetracji w głąb naskórka, może przyspieszać biosyntezę lipidów. Do innych zalicza się lanolinę pochodzenia zwierzęcego oraz roślinny wosk carnauba, który tworzy delikatniejszą warstwę ochronną niż płynna parafina, również stosowana. Do innych substancji pielęgnujących skórę suchą zalicza się humektanty. Humektanty są związkami silnie higroskopijnymi, mającymi zdolność wiązania i zatrzymywania wody z otoczenia [3]. Nie zatykają ujść gruczołów łojowych. W kosmetykach właściwościami takimi charakteryzują się kwas hialuronowy, NMF, mleczany, sorbitol i mannitol. Warto zwrócić uwagę na mocznik (INCI: Urea), którego stężenie w kosmetyku do 10% wykazuje silne działanie nawilżające, natomiast powyżej, wykazuje właściwości złuszczające. Jest on stosowany w preparatach pielęgnacyjnych zmniejszających szorstkość skóry m.in. łokci i pięt. Najpowszechniejszym a zarazem najskuteczniejszym środkiem utrzymującym wilgoć jest glicerol, który dodatkowo działa okluzyjnie, łagodząc oraz regulując proces odnowy naskórka. Niestety przy zbyt dużym stężeniu może dawać uczucie klejenia się skóry. Z kolei glikol propylenowy przyciąga wodę z żywych warstw naskórka i skóry właściwej do warstwy rogowej. Nie należy go jednak stosować na skórę uszkodzoną.

Inną grupę składników pielęgnacyjnych stanowią substancje odbudowujące barierę naskórkową. Do tej grupy zalicza się przede wszystkim ceramidy, głównie ceramid III i VI, które uzupełniają niedobory lipidów naskórka. Ponadto, odbudowując spoiwo międzykomórkowe, wpływają na wzrost elastyczności i sprężystości skóry. Dodatkowo stosuje się produkty suplementujące lipidy, charakteryzujące się wysoką zawartością niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Surowce, z których otrzymuje się NNKT to, m.in.: olej wiesiołkowy, olej awokado, olej migdałowy, olej lniany, olej brzoskwiniowy, olej winogronowy, olej orzechowy, olej z kiełków pszenicy. NNKT regulują i stymulują odnowę komórkową. Wykazują działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne oraz ułatwiają wykorzystanie przez skórę witamin rozpuszczalnych w tłuszczach [3,4].

Zakazy pielęgnacyjne

Do zakazów pielęgnacyjnych należy mydło zasadowe oraz zawierające nadmiar detergentów. Należy również unikać twardej wody oraz alkoholu. Do mycia najkorzystniej jest stosować emolienty, które mogą być dodawane bezpośrednio do kąpieli lub nałożone na skórę. Ze względu na ich działanie przeciwzapalne i przeciwświądowe są szczególnie polecane dla skóry atopowej. Do kąpieli można również zastosować proszki koloidalne zawierające wyciągi z owsa czy krochmal. W przypadku demakijażu, najlepiej użyć form kosmetyków w postaci śmietanki lub mleczka, charakteryzujących się wysoką zawartością fazy tłuszczowej.

Przypisy:

1.    Hertz PW. Lipids and barier function of the skin. Acta Derm Venereol 2000; 208: 7–11
2.    Pons–Guiraud A.: Dry skin in dermatology: a complex physiopathology. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. 2007; 21(2): 1–4.
3.    Czarnecka–Operacz M. Sucha skóra jako aktualny problem kliniczny. Post Dermatol Alergol 2006; XXIII(2): 49–56.
4.   Kacalek–Rzepka A.,Bielecka–Grzela S., i wsp. Sucha skóra jako problem dermatologiczny i kosmetyczny. Annales Academiae Medicae Stetinesis. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2008; 54(3): 54–57.