Czosnek. Co warto wiedzieć o naturalnym antybiotyku?

Co wiemy o czosnku?

Czosnek pospolity (Allium sativum) należy do rodziny Liliowatych (Liliaceae). Powszechnie czosnek uważany jest za naturalny antybiotyk, skuteczny w łagodzeniu przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych i przeziębienia. Właściwości czosnku zostały szeroko zbadane i opisane w literaturze, na ich podstawie można stwierdzić, że czosnek ma szerokie działanie przeciwdrobnoustrojowe. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i przeciwpierwotniakowe. Wyciąg z czosnku hamuje również wzrost prątków gruźlicy. Wykazuje ponadto działanie obniżające ciśnienie krwi i poziom cholesterolu. U osób przyjmujących codziennie czosnek stwierdzono również mniejsze ryzyko wystąpienia nowotworu żołądka lub okrężnicy.

Czemu zawdzięczamy dobroczynne działanie czosnku?

W świeżym czosnku występuje bezwonna alliina, która po uszkodzeniu tkanek czosnku rozpada się na allicynę o silnym zapachu i właściwościach bakteriobójczych wobec bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. Czosnek wykazuje właściwości hamowania enzymów bakteryjnych, swoim działaniem obejmuje szczepy z rodzaju Escherichia, Salmonella, Klebsiella, Proteus, Staphylococcus, Streptococcus, Bacillus i Clostridium. Co ważne, większość szczepów bakterii nie jest w stanie wytworzyć oporności na allicynę. Uważa się, że wytworzenie oporności na antybiotyki beta-laktamowe jest 1000 razy łatwiejsze niż na allicynę. 

Kiedy warto sięgnąć po czosnek?

•    w profilaktyce i przebiegu przeziębienia i infekcji górnych dróg oddechowych.
U osób dorosłych profilaktyczne stosowanie czosnku może zmniejszyć częstość przeziębień.
•    w leczeniu zakażeń w obrębie jamy ustnej. 
Zaobserwowano, że po zastosowaniu wyciągu z czosnku w formie płukanki, znacznie obniża się ogólna liczba bakterii występujących w ślinie oraz bakterii patogennych dla przyzębia.
•    wspomagająco w zakażeniach bakteryjnych przewodu pokarmowego człowieka. 
Istnieją doniesienia o skuteczności działania wyciągów z czosnku wobec pałeczek Helicobacter pylori.

W jakiej postaci najlepiej spożywać czosnek?

•    świeżo rozdrobniony czosnek posiada najwięcej cennych składników
•    silne właściwości przeciwdrobnoustrojowe wykazuje np. świeży sok czosnkowy
•  jeżeli przeszkadza nam zapach czosnku, warto sięgnąć po preparaty z liofilizowanym, sproszkowanym surowcem lub olejowym ekstraktem czosnku dostępnymi w postaci kapsułek. 

Jak obchodzić się z czosnkiem, aby nie stracić jego cennych właściwości?

Aby pozyskać jak najwięcej cennych właściwości czosnku, warto wiedzieć, że:

•    przed dodaniem do potraw, najlepiej rozdrobnić czosnek rozgniatając go za pomocą noża lub specjalnej prasy,
•  nie należy poddawać świeżego czosnku obróbce termicznej, dłuższe ogrzewanie czosnku w wysokiej temperaturze prowadzi do inaktywacji enzymu allinazy i utraty aktywności przeciwdrobnoustrojowej.

Czy mogą wystąpić działania niepożądane?

Stosując czosnek nie należy używać go w nadmiernych ilościach. U osób uczulonych, może wystąpić reakcja alergiczna objawiająca się pokrzywką, zapaleniem skóry, nieżytem nosa, a nawet reakcją anafilaktyczną.

Źródło:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0013804/
https://dieta.mp.pl/zasady/77697,czosnek-ogrodowy
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4103721/
http://www.czytelniamedyczna.pl/3539,przeciwdrobnoustrojowe-dzialanie-czosnku-allium-sativum-l.html
S.Kohlmunzer, „Farmakognozja” Podręcznik dla studentów farmacji, PZWL, 1998
https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/122066,leczenie-przeziebienia-u-doroslych-i-dzieci