Nanoplastik w ludzkim mózgu – nowe badanie niepokoi

Mikroplastik może gromadzić się w ludzkim mózgu w znacznie wyższych stężeniach niż w innych narządach – wskazują najnowsze badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Nowego Meksyku. Odkrycie to budzi poważne obawy dotyczące potencjalnego wpływu mikroplastiku na zdrowie człowieka, zwłaszcza w kontekście chorób neurodegeneracyjnych.

1. Mikroplastik i nanoplastik – czym są i czym się różnią?
2. Czym różni się nanoplastik od mikroplastiku?
3. Mikroplastiki w organizmie człowieka
4. Związek mikroplastików z demencją
5. Konieczność dalszych badań nad mikroplastikiem
6. Jak ograniczyć kontakt z mikroplastikami?

Mikroplastik i nanoplastik – czym są i czym się różnią?

Nanoplastik to drobne cząsteczki plastiku o wielkości mniejszej niż 1 mikrometr (czyli 1000 razy mniejsze niż 1 mm). Jest podgrupą mikroplastików. Powstaje w wyniku degradacji większych plastikowych odpadów oraz może być celowo produkowany do zastosowań przemysłowych.

Czym różni się nanoplastik od mikroplastiku?

• Mikroplastik – ma wielkość od 1 µm do 5 mm i jest obecny w wodzie, glebie, powietrzu, żywności czy kosmetykach. 
• Nanoplastik – jest znacznie mniejszy i może przenikać do komórek organizmu, w tym pokonywać barierę krew-mózg, jest wszechobecny w środowisku.

Niewielki rozmiar nanoplastiku sprawia, że może on przenikać do tkanek organizmu, w których może potencjalnie wywoływać:

• stres oksydacyjny, czyli uszkodzenia komórek przez wolne rodniki,
• reakcje zapalne, które mogą przyczyniać się do chorób neurodegeneracyjnych,
• zaburzenia metaboliczne związane z kumulacją toksycznych substancji.

Mikroplastiki w organizmie człowieka

Badacze z Uniwersytetu Nowego Meksyku potwierdzili, że nanoplastik gromadzi się w organizmie człowieka – szczególnie w mózgu, wątrobie, jądrach, naczyniach krwionośnych oraz nerkach. Co istotne, jego nagromadzenie w mózgu okazało się znacznie (nawet 30-krotnie) wyższe niż w innych organach.

Podczas badań opisanych w czasopiśmie „Nature Medicine” wykonywano sekcje zwłok pacjentów, którzy zmarli między 45. a 50. rokiem życia. Ilość nanoplastiku, który wykryto w mózgach, porównano do objętości plastikowej łyżeczki.

Analizy wykazały, że w ciągu ostatnich ośmiu lat (między 2016 a 2024 rokiem) ilość tych cząsteczek w ludzkim organizmie wzrosła aż o 50%, co sugeruje rosnącą ekspozycję na mikroplastiki w codziennym życiu. Najczęściej wykrywanym polimerem był polietylen (PE, składnik m.in. opakowań i pojemników plastikowych, kosmetyków, artykułów higienicznych i budowalnych, ubrań, zabawek czy tekstyliów).

Związek mikroplastików z demencją

Jednym z najbardziej niepokojących odkryć badaczy było powiązanie między obecnością mikroplastiku w mózgu a występowaniem demencji. Osoby, u których zdiagnozowano tę chorobę, miały nawet dziesięciokrotnie wyższe stężenia mikroplastiku w mózgu w porównaniu z osobami zdrowymi.

Mimo że naukowcy wykazali korelację między tymi czynnikami, nie jest jeszcze jasne, czy nanoplastik bezpośrednio przyczynia się do rozwoju demencji, czy też jego nagromadzenie jest skutkiem choroby, która upośledza barierę krew-mózg oraz mechanizmy oczyszczające (immunologiczne).

Konieczność dalszych badań nad mikroplastikiem

Temat mikroplastików – niezależnie od wielkości cząsteczek – stanowi ogromny i niezdefiniowany w pełni obszar, którym zajmuje się wiele ośrodków naukowych na całym świecie. Niezbędne jest dopracowanie metod pomiaru, dzięki którym analiza ilości mikroplastików w poszczególnych organach będzie bardziej wiarygodna i precyzyjna. Dotychczas nie udało się opracować ostatecznych dowodów na to, że nanoplastik w mózgu bezpośrednio wpływa na jego funkcjonowanie i że jest neurotoksyczny.

Jak ograniczyć kontakt z mikroplastikami?

Ponieważ mikroplastiki są wszechobecne, ich całkowite unikanie jest trudne. Istnieje jednak kilka sposobów na ograniczenie ekspozycji, np.:

• unikanie kupowania i spożywania żywności z plastikowych opakowań,
• filtrowanie wody pitnej,
• wybieranie ubrań z naturalnych materiałów, ograniczenie zakupu odzieży ze sztucznych włókien,
• ograniczenie użycia kosmetyków zawierających mikroplastik.