CBD w leczeniu epilepsji – przełomowe badania

Kannabidiol (CBD) to naturalny związek chemiczny występujący w konopiach, który zdobywa coraz większą popularność dzięki swoim potencjalnym korzyściom zdrowotnym. Jego zastosowanie w leczeniu różnych dolegliwości, takich jak ból, lęk, depresja i bezsenność, jest coraz bardziej doceniane. Jednak to właśnie potencjał CBD w leczeniu epilepsji przyciąga najwięcej uwagi naukowców. Co przynoszą najnowsze badania?

1. Czym jest CBD?
2. CBD a leczenie napadów padaczki
3. CBD w objawach nienapadowych – duży sukces?
4. Jak i dlaczego CBD wpływa na objawy epilepsji?

Padaczka to przewlekła choroba neurologiczna, która stanowi globalny problem zdrowia publicznego. Dotyka aż 50 milionów osób na całym świecie. Charakterystycznym objawem padaczki są nawracające, nieprowokowane napady, które są wynikiem nadmiernej aktywności elektrycznej w układzie nerwowym. Powoduje ona różnorodne symptomy, które mogą różnić się w zależności od tego, w której części mózgu rozpoczyna się aktywność – są to najczęściej zaburzenia świadomości czy niekontrolowane ruchy mięśni. Objawy mogą być jednak różne dla wielu osób i mogą się różnić nawet od napadu do napadu u tej samej osoby. Cięższymi formami epilepsji są zespoły genetyczne, takie jak zespół Dravet czy Lennoxa–Gastauta, które cechują się lekoopornością oraz dużym natężeniem napadów epileptycznych.

Czym jest CBD?

Kannabidiol, powszechnie znany jako CBD, to związek chemiczny, który naturalnie występuje w roślinach konopi. Jest to jeden z ponad stu różnych kannabinoidów, które można znaleźć w konopiach, ale w przeciwieństwie do najbardziej znanego kannabinoidu – tetrahydrokannabinolu (THC) – CBD nie ma efektów psychoaktywnych, co oznacza, że nie powoduje uczucia „haju”, które często kojarzy się z marihuaną.

CBD jest coraz bardziej cenione za swoje potencjalne korzyści zdrowotne. Badania sugerują, że może pomóc w leczeniu różnych dolegliwości, takich jak ból, lęk, depresja i bezsenność, a także przyczynić się do poprawy ogólnego samopoczucia. Jednym z najbardziej obiecujących obszarów badań nad CBD jest jego potencjalne zastosowanie w leczeniu epilepsji.

CBD a leczenie napadów padaczki

Mimo że CBD nie stanowi pierwszej linii leczenia w każdym rodzaju epilepsji, to może znaleźć szczególne zastosowanie w przypadku epilepsji lekoopornej lub występującej w zespołach chorobowych.

Jednym z takich zastosowań jest leczenie zespołu Dravet (genetyczna postać epilepsji). Charakteryzuje go wczesne występowanie epilepsji, która nie reaguje na leczenie, a znaczna część dzieci z tym schorzeniem umiera przed 11. rokiem życia. Innym zastosowaniem CBD jest leczenie równie ciężkiego zespołu Lennoxa–Gastauta, który również cechuje się wczesnym wystąpieniem nieuleczalnej epilepsji i kilkudziesięcioma napadami padaczkowymi dziennie.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zauważyła skuteczność CBD w leczeniu epilepsji u osób z obiema chorobami, a FDA zatwierdziła Epidiolex (doustny roztwór CBD) do leczenia napadów związanych z tymi schorzeniami w USA w 2018 roku. Lek został zatwierdzony do tych samych wskazań w innych krajach, w tym w Wielkiej Brytanii, gdzie jest dostępny w ramach NHS. W Polsce preparat ten niestety nie podlega refundacji i jest dostępny tylko w ramach importu docelowego.

CBD w objawach nienapadowych – duży sukces?

Chociaż badania kliniczne wykazały skuteczność CBD w redukcji napadów epileptycznych, pacjenci dotknięci zespołami genetycznymi mają także wiele innych objawów towarzyszących. Dlatego też grupa naukowców z Northwestern University Feinberg School of Medicine zaprojektowała badanie w celu sprawdzenia, czy CBD może mieć wpływ także na objawy nienapadowe, których mogą doświadczać osoby z epilepsją.

Ankieta BECOME składała się z 37 pytań dotyczących objawów nienapadowych, takich jak zachowanie, poziom energii, nastrój, pamięć, zdolności motoryczne, zdolności komunikacyjne, zdolności społeczne, zdolności poznawcze, zdolności do samodzielnego funkcjonowania, a także ogólny stan zdrowia. Ankietę wypełniło 53 opiekunów dzieci i dorosłych z zespołem Dravet lub Lennoxa–Gastauta, którzy byli leczeni Epidiolexem.

Wyniki ankiety pokazały, że 85% respondentów zgłosiło poprawę w obrębie co najmniej jednego objawu nienapadowego po rozpoczęciu leczenia Epidiolexem.

Najczęściej zgłaszane efekty pozytywne:

• lepszy nastrój (68%),
• większa energia (47%),
• lepsza pamięć (45%),
• lepsze zdolności motoryczne (42%),
• lepsze zdolności komunikacyjne (40%),
• lepsze zdolności społeczne (38%),
• lepsze zdolności poznawcze (36%),
• lepsza zdolność do samodzielnego funkcjonowania (34%),
• lepszy ogólny stan zdrowia (32%).

Jest to pierwsze badanie, które bada wpływ CBD na objawy nienapadowe u osób z zespołem Dravet i Lennoxa–Gastauta. Wyniki sugerują, że CBD może mieć szersze zastosowanie w leczeniu tych schorzeń, niż wcześniej sądzono. Jednak autorzy zauważają, że ich badanie ma pewne ograniczenia, w tym małą liczbę uczestników i brak grupy kontrolnej. Dlatego konieczne są dalsze badania.

Jak i dlaczego CBD wpływa na objawy epilepsji?

Korzystny wpływ konopi jest możliwy dzięki występującemu w naszym ciele układowi endokannabinoidowemu. Układ endokannabinoidowy (ECS) to złożony system komórkowy, który pełni kluczową rolę w regulacji wielu naszych najważniejszych funkcji biologicznych. Został odkryty na początku lat 90. XX wieku przy okazji badań nad THC.

Endokannabinoidy, zwane również endogennymi kannabinoidami, są cząstkami produkowanymi przez nasz organizm. Są podobne do kannabinoidów, jednak są wytwarzane przez nasze ciało. Do tej pory naukowcy zidentyfikowali dwa kluczowe endokannabinoidy: anandamid (AEA) i 2-arachidonyloglicerol (2-AG)1. Cząsteczki te pomagają utrzymać nasze wewnętrzne funkcje w równowadze. Ponieważ receptory endokannabinoidowe są obecne w całym naszym ciele, ich aktywacja wpływa na różnorodne procesy w ludzkim organizmie.

Pozytywne działanie CBD na mózg pacjentów z epilepsją ma związek z jego neuroprotekcyjnymi efektami w obrębie wielu ścieżek sygnałowych. Kannabidiol unikalnie celuje w wiele receptorów w mózgu, w tym właśnie w receptory kannabinoidowe CB1/CB2, a także bardziej pośrednio w receptory GABA-A (odpowiedzialne za hamowanie nadmiernej aktywności synaps), FAAH, 5-HT-1A, TRPV1/TRPV2 oraz GPR55.

Wpływ na receptory TRPV1 oraz FAAH, które są bezpośrednio zaangażowane w zwiększanie ilości krążących endokannabinoidów (anandamidu i 2-AG), dodatkowo wzmaga pozytywne aspekty działania kannabinoidów zarówno w zakresie zmniejszania napadów epileptycznych, jak i łagodzenia objawów dodatkowych – wspiera funkcje poznawcze, poprawia samopoczucie czy ogólny stan zdrowia.