Wady wzroku kwalifikujące do noszenia soczewek

Wady wzroku są bardzo częstą przypadłością, zwłaszcza w dobie nieustannego korzystania z komputerów i smartfonów. Wielogodzinne wpatrywanie się w ekran nasila procesy prowadzące do rozwinięcia krótkowzroczności. Z tego względu aż 60% osób dorosłych na całym świecie ma wskazanie do korzystania z okularów lub soczewek kontaktowych.

Rodzaje wad wzroku

Wady wzroku mogą być przypadłością wrodzoną lub nabytą w ciągu życia. Soczewek kontaktowych lub okularów używamy najczęściej w przypadku wad refrakcji, które są spowodowane zaburzeniem skupiania światła na siatkówce oka. Wady refrakcji dzielimy na:

• Dalekowzroczność (inaczej nadwzroczność, hyperopia, hipermetropia) – powoduje ogniskowanie się promieni świetlnych za siatkówką. Może być skutkiem skrócenia gałki ocznej lub nadmiernego uwypuklenia soczewki. Objawia się nieostrym widzeniem przedmiotów znajdujących się w bliskiej odległości.
• Krótkowzroczność (inaczej miopia) – powoduje ogniskowanie się promieni świetlnych przed siatkówką. Może być wywołana wydłużeniem gałki ocznej lub spłaszczeniem soczewki. Skutkuje nieostrym widzeniem przedmiotów znajdujących się w dalekiej odległości.
• Astygmatyzm (inaczej niezborność rogówkowa) – powoduje niezorganizowane ogniskowanie się promieni świetlnych w różnych punktach. Wywołany jest nierównościami na powierzchni rogówki, powodującymi załamywanie się promieni pod różnym kątem. Objawia się nieostrym widzeniem przedmiotów znajdujących się w bliskiej i dalekiej odległości oraz zaburzeniem orientacji w przestrzeni. Astygmatyk z trudem rozróżnia kąty nachylenia przedmiotów, co w codziennym życiu może np. utrudnić wchodzenie po schodach.

Rodzaje soczewek kontaktowych

Po raz pierwszy soczewki kontaktowe zostały zastosowane w 1888 roku. Wykonane były ze szkła, a celem ich użycia było mechaniczne wzmocnienie rogówki.

Soczewki miękkie dzielimy ze względu na materiał, z jakiego są produkowane:

• Hydrożelowe (nisko uwodnione i wysoko uwodnione) – soczewki przeznaczone do dziennego trybu noszenia (w nocy są zdejmowane i przechowywane w specjalnym pojemniku z płynem zapobiegającym ich wysychaniu). Mogą być to zarówno szkła jednodniowe, miesięczne, jak i roczne. Soczewki nisko uwodnione charakteryzuje gorsza przepuszczalność powietrza niż wysoko uwodnione.
• Silikonowe – przeznaczone są do stosowania w trybie przedłużonym, bez konieczności zdejmowania na noc, ponieważ dzięki wysokiemu uwodnieniu materiału charakteryzują się bardzo dobrą przepuszczalnością tlenu.
• Płytki kolagenowe – pokrywają całą powierzchnię rogówki, dzięki czemu znalazły zastosowanie w korekcji astygmatyzmu wywołanego nierównościami na jej powierzchni. Ze względu na właściwości kolagenu mogą być stosowane w trybie przedłużonym nawet przez miesiąc.

Soczewki sztywne – produkowane są z kopolimerów fluorosilikonowych, estrów silikonowych i innych związków. Stosowane są w celu trwałego wygładzenia lub zmiany kształtu rogówki jako alternatywa dla zabiegów operacyjnych.

Soczewki hybrydowe – ich część centralna pokryta jest materiałem wykorzystywanym do produkcji soczewek twardych, a część obwodowa tworzywem miękkim. Są bardziej komfortowe od soczewek twardych, a jednocześnie przylegają do gałki ocznej lepiej niż soczewki miękkie. Są często pierwszym wyborem u sportowców.

Zasady doboru soczewek

Przy doborze soczewek nie kierujemy się jedynie rodzajem materiału, z jakiego są one wykonane. Najważniejszym parametrem branym pod uwagę przy dopasowywaniu soczewek jest ich moc optyczna (zdolność skupiająca) wyrażona w dioptriach, na którą składa się:

• promień krzywizny tylnej centralnej części soczewki (BCR) – dopasowywany jest w oparciu o krzywiznę rogówki pacjenta;
• promień krzywizny przedniej soczewki – soczewki o krzywiźnie sferycznej (grubość soczewki jest taka sama na całej jej powierzchni) są wykorzystywane przy korekcji krótkowzroczności bądź dalekowzroczności, z kolei te o krzywiźnie torycznej (grubość soczewki jest zmienna w różnych punktach w celu dopasowania się do nierównej krzywizny rogówki pacjenta) wykorzystuje się w leczeniu astygmatyzmu;
• grubość centralna soczewki – wpływa na kąt załamywania się promieni świetlnych, z tego względu odgrywa znaczącą rolę przy korekcji krótkowzroczności oraz dalekowzroczności.

Wykorzystanie soczewek kontaktowych

W zależności od preferencji pacjenta soczewki kontaktowe mogą być stosowane w większości wad wzroku jako alternatywa dla okularów. Niemniej jednak w niektórych sytuacjach klinicznych noszenie soczewek jest znacznie lepszym wyborem:

• W znaczącej dalekowzroczności lub krótkowzroczności (wada powyżej 8 dioptrii) lepszym wyborem są soczewki, ponieważ zapewniają większą ostrość obrazu i szersze pole widzenia.
• W anizometrii, czyli kiedy między lewym i prawym okiem występuje duża nierówność wady refrakcji. W skrajnych przypadkach jedno oko może być krótkowzroczne a drugie dalekowzroczne. U takich pacjentów zastosowanie soczewek kontaktowych umożliwia lepsze dopasowanie krzywizn optycznych niż w okularach.
• W bezsoczewkowości, która najczęściej jest stanem po operacyjnym leczeniu zaćmy. Stosowanie soczewki kontaktowej kompensuje brak naturalnej soczewki oka.
• W niedowidzeniu, czyli kiedy ostrość widzenia w jednym oku jest obniżona. Metodą leczenia w tym przypadku jest stosowanie soczewki obturacyjnej, która blokując wpadanie promieni słonecznych do zdrowego oka, forsuje używanie niedowidzącego oka.