Głowa mężczyzny - miejsce przeprowadzania lobotomii
Dominika Rynkiewicz

Lobotomia – czym jest? Jak wyglądała? Dlaczego już się jej nie praktykuje?

Lobotomia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technik chirurgicznych w historii medycyny. Chociaż z dzisiejszej perspektywy wydaje się to nie do uwierzenia, ten niezwykle inwazyjny i wiążący się z wielkim ryzykiem zabieg był swego czasu bardzo popularny.

  1. Lobotomia – co to za zabieg? Jak się go wykonuje?
  2. Jakie schorzenia leczono lobotomią?
  3. Kto wymyślił lobotomię?
  4. Lobotomia dziś – czy lobotomia jest nadal stosowana? Czy jest legalna?

Funkcjonowanie ludzkiego umysłu jest wielką zagadką, która fascynuje badaczy od lat, a do dziś bardzo wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi. Zdrowie psychiczne człowieka i jego komfort stawiane są dziś na równi ze zdrowiem fizycznym, jednak psychiatria jest specyficzną dziedziną medycyny z pogranicza humanizmu i nauk ścisłych. Nic więc dziwnego, że jest owiana odrobiną tajemnicy, a nadużycia psychiatrów i współpracujących z nimi neurochirurgów, jak między innymi lobotomia, zapisały się na kartach historii.

Lobotomia – co to za zabieg? Jak się go wykonuje?

Lobotomia to procedura chirurgiczna, której istotą jest przerwanie ciągłości dróg łączących korę czołową z pozostałymi częściami mózgowia, czyli uszkodzenie istoty białej mózgu. Technika wykonywania tego zabiegu zmieniała się, początkowo specjalne narzędzie zwane leukotomem wsuwano przez otwory wywiercone w kościach czaszki (konkretnie w kości czołowej), w późniejszym okresie metalowy szpikulec wpychano na oślep przez górną część oczodołu, co usprawniało procedurę. Lokalizacja pola operacyjnego nie była przypadkowa, ponieważ w płatach czołowych znajdują się ośrodki odpowiedzialne za tzw. czynności wyższe, które są charakterystyczne dla gatunku ludzkiego. Są to między innymi:

  • umiejętność planowania oraz przewidywania konsekwencji swoich działań,
  • myślenie twórcze i abstrakcyjne,
  • wola działania i podejmowania decyzji,
  • zdolność do oceny sytuacji, emocji,
  • zachowania społeczne,
  • zapamiętywanie wyuczonych ruchów i zachowań,
  • takt i umiejętność funkcjonowania w społeczeństwie.
Wobec tego lobotomia pozostawiała po sobie nie tylko powierzchowne blizny, ale także niosła za sobą znaczące skutki uboczne: pozbawiała pacjentów osobowości, sprawiała, że stawali się bezwolni i mieli trudności z koncentracją oraz z kontaktami społecznymi. Zdarzały się im również zachowania agresywne. Niestety, nierzadko zdarzało się, że w wyniku tego zabiegu występowały krwawienia śródczaszkowe, które mogły być śmiertelne.

Jakie schorzenia leczono lobotomią?

Odpowiedź na pytanie, co leczono lobotomią, jest dość trudna, ponieważ w czasach jej wykonywania diagnostyka chorób psychicznych była stosunkowo subiektywna. Była to technika przeznaczona praktycznie dla każdego z wyłączeniem przestępców i psychopatów, ponieważ uszkodzenie płatów czołowych mogło powodować u nich całkowity brak zahamowań i jakichkolwiek skrupułów, a co za tym idzie – groziło stworzeniem jednostek wysoce niebezpiecznych dla społeczeństwa.

Początkowo lobotomię wykonywano u pacjentów cierpiących na depresję, u których żadne inne leczenie nie przynosiło poprawy. Następnie zabiegi zaczęto stosować również u chorych z objawami schizofrenii. Procedurę przeprowadzano głównie na osobach cierpiących, z ciężkimi objawami, które miały ograniczony kontakt z rzeczywistością.

Niestety, często dochodziło do nadużyć i „leczenia” ludzi zdrowych, którzy byli z jakichś powodów niewygodni dla bogaczy i rządzących. Lobotomia u Evy Perón została przeprowadzona pod pretekstem uśmierzenia bólu pochodzenia nowotworowego, jednak dalsze analizy wykazały, że jej mąż – prezydent Argentyny – uznał jej stanowisko polityczne za szkodliwe dla swojej pozycji i postanowił ją tym samym unieszkodliwić.

Powiązane produkty

Kto wymyślił lobotomię?

Twórcą lobotomii był Walter Freeman, pasjonat psychochirurgii zajmującej się leczeniem chorób psychicznych w sposób inwazyjny. Natchnieniem był dla niego wygłoszony podczas II Międzynarodowego Kongresu Neurologicznego w Londynie wykład o szympansach, które łagodniały pod wpływem usunięcia części płatów czołowych mózgu. Rok później, czyli w 1936 roku, została wykonana pierwsza lobotomia przedczołowa. Dokonali jej Walter Freeman wraz z neurochirurgiem Jamesem Wattsem. Dziesięć lat później doszło do uproszczenia tej metody i opracowania dostępu przezoczodołowego, co eliminowało konieczność nawiercania czaszki.

Jak wprowadzano narzędzia do lobotomii?
Jak wyglądała lobotomia?
Czym robiono lobotomię?
Narzędzia do lobotomii
Warto dodać, że w latach 40. i 50. XX wieku nie było konieczności prowadzenia testów statystycznych ani porównań z grupą kontrolną, aby dowieść, że nowa metoda terapeutyczna jest bezpieczna i skuteczna – lekarze mieli ogromną swobodę w zakresie sposobu leczenia pacjentów.

Lobotomia dziś – czy lobotomia jest nadal stosowana? Czy jest legalna?

Aktualnie lobotomia nie jest legalnie wykonywana ani w Polsce, ani w żadnym innym kraju. Zakazano jej na przełomie lat 50. i 60. XX wieku, kiedy to wprowadzono na rynek pierwszy lek przeciwpsychotyczny. Miał on podobne działanie do lobotomii, jednak jego niewątpliwą zaletą była odwracalność działania – wystarczyło przerwać terapię.

  1. J. Caruso, J. Sheehan, Psychosurgery, ethics, and media: a history of Walter Freeman and the lobotomy, „Neurosurg Focus” 2017; 43(3): E6.
  2. K. Jęczmińska, Lobotomia – z piedestału do karceru, „Psychiatria po Dyplomie” 2014; 1.
  3. First aid for the USMLE Step 1, pod redakcją T. Le i V. Bhushan, USA 2020, str. 501.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje? 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.