Przecinkowce – jak dochodzi do zakażenia mięsożernymi bakteriami Vibrio? Objawy i leczenie wibriozy

1. 
   Przecinkowce – co to za bakterie? Gdzie można je spotkać?
2. Jak można się zakazić bakteriami Vibrio?
3. Objawy zakażenia bakteriami Vibrio
4. Leczenie wibriozy
5. Przecinkowce – profilaktyka 

Przecinkowce, czyli bakterie Vibrio, są jedną z przyczyn zamykania polskich plaż w okresie wakacyjnym. Kontakt uszkodzonej skóry z nimi nie jest jedyną drogą zakażenia. Ryzyko istnieje również podczas spożywania surowych lub źle przyrządzonych owoców morza. Czym to grozi?

Przecinkowce – co to za bakterie? Gdzie można je spotkać?

Przecinkowce to rodzaj bakterii gram-ujemnych. Wybarwiają się na czerwono w barwieniu metodą Grama, co wynika z różnic w budowie ściany komórkowej bakterii. Zaliczane są do rodziny Vibrionaceae. Swoją nazwę zawdzięczają kształtowi zakrzywionej pałeczki przypominającej przecinek. Ruch umożliwia im występująca biegunowo pojedyncza rzęska.

Wyróżnia się kilkadziesiąt gatunków przecinkowców, z czego niektóre z nich są wyjątkowo niebezpieczne dla człowieka. Najistotniejsze z punktu widzenia chorobotwórczego dla ludzi są:

• bakterie Vibrio cholerae (przecinkowiec cholery) będące czynnikiem etiologicznym cholery,
• bakterie Vibrio parahaemolyticus wywołujące ostre zapalenie przewodu pokarmowego,
• bakterie Vibrio vulnificus odpowiedzialne za zapalenia tkanek miękkich oraz sepsę (posocznicę).

Bakterie Vibrio naturalnie występują w środowisku wodnym na całym świecie. Tolerują zasolenie wody oraz temperaturę od 10 do 30°C, co sprawia, że można je spotkać zarówno w morzach, jak i ujściach rzek oraz stawach. Do tej pory przecinkowce spotykane były w ciepłych wodach strefy tropikalnej, jednak od paru lat pojawiają się również w Bałtyku, pomimo iż jest on chłodnym morzem. To efekt ocieplania się Bałtyku i tym samym zmniejszania zasolenia, przez co jego wody stają się idealnym środowiskiem do rozwoju i bytowania bakterii Vibrio.

Jak można się zakazić bakteriami Vibrio?

Do zakażenia przecinkowcami dochodzi na skutek:

• spożycia skażonych owoców morza – zwłaszcza surowych lub niewłaściwie przyrządzonych ostryg, ale również krewetek lub krabów;
• kontaktu ze skorupiakiem, który jest nosicielem bakterii Vibrio;
• kontaktu uszkodzonej skóry ze skażoną wodą;
• połknięcia skażonej wody.

Czynnikami ryzyka zakażenia przecinkowcami są:

• wiek – narażone są zwłaszcza osoby starsze, dzieci i niemowlęta;
• osłabiony układ odpornościowy;
• podwyższony poziom żelaza w surowicy, wynikający z przewlekłych schorzeń wątroby (marskość wątroby, wirusowe zapalenie wątroby);
• choroby przewlekłe: cukrzyca, choroby serca;
• zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS;
• używki: alkohol, narkotyki, papierosy.

Wiadomo również, że do zakażenia przecinkowcami o wiele częściej dochodzi u mężczyzn, których średni wiek przekracza 50 lat.

Objawy zakażenia bakteriami Vibrio

Pierwsze objawy zakażenia bakteriami Vibrio pojawiają się zazwyczaj po 24h od momentu spożycia zainfekowanego pokarmu (po spożyciu surowych ostryg może być to zaledwie 7h) lub wypicia skażonej wody. Główne symptomy występują ze strony układu pokarmowego, są to: ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka. Towarzyszyć mogą im ból głowy, gorączka czy dreszcze.

Objawy skórne zakażenia – ból, obrzęk, rumień – występują, gdy do zakażenia doszło w wyniku kontaktu uszkodzonej skóry ze skażoną wodą lub skorupiakiem. W najcięższych przypadkach dochodzi do bardzo szybkiego powiększenia rumienia, pojawienia się pęcherzy krwotocznych, które ostatecznie przekształcają się w zmiany martwicze. Odpowiedzialne są za to silnie działające toksyny i enzymy przecinkowców. Dochodzi do zniszczenia tkanki, dlatego bakteria Vibrio potocznie nazywana jest mięsożerną.

Leczenie wibriozy

Wibriozy to wszystkie zakażenia wywołane bakteriami z rodzaju Vibrio, poza szczepem odpowiedzialnym za rozwój cholery. Kiedyś nazwa ta stosowana była tylko w odniesieniu do zakażeń obejmujących zwierzęta, natomiast obecnie obejmuje ona również infekcje u ludzi.

W przypadku dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego zaleca się nawadnianie organizmu poprzez stosowanie elektrolitów do picia. Powstałe lub istniejące zranienia należy regularnie przemywać, dezynfekować oraz zmieniać opatrunki.

Cięższy przebieg zakażenia wymaga natychmiastowego leczenia za pomocą antybiotyków, ponieważ enzymy i toksyny bakterii działają bardzo szybko, niszcząc tkanki. Jeśli dojdzie do powstania martwicy, wskazane jest chirurgiczne i jak najszybsze jej usunięcie. 

Przecinkowce – profilaktyka 

Powszechność występowania przecinkowców w środowiskach wodnych sprawia, że dość trudno jest się ustrzec przed kontaktem z nimi. Najlepszą formą ochrony zatem będzie profilaktyka, która w przypadku bakterii Vibrio polega przede wszystkim na przestrzeganiu podstawowych zasad higieny oraz prawidłowym spożywaniu i przygotowaniu owoców morza.

Nie należy połykać wody morskiej ani używać jej do celów spożywczych, w tym do picia czy mycia owoców lub warzyw. Zwiększoną czujność i higienę powinno zachować się, gdy do zranienia doszło podczas kąpieli lub przygotowywania surowych owoców morza. Działania profilaktycznie obejmują również unikanie spożywania surowych oraz niedogotowanych owoców morza.