Kobieta w ciązy trzyma się brzuch, ma grymas na twarzy
Kamila Gniady

Zespół HELLP – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół HELLP to liczne powikłania wielonarządowe, którą wiążą się z wysoką śmiertelnością, szczególnie w sytuacji, kiedy dysfunkcje te nie zostaną rozpoznane na odpowiednio wczesnym etapie.  Leczenie obejmuje normalizację wartości ciśnienia tętniczego, terapię przeciwzakrzepową, podawanie sterydoterapii i neuroprotekcję. Konieczne jest również stałe monitorowanie stanu matki i ocenę dobrostanu płodu. Czy zespołowi HELLP da się zapobiegać? Na co zwrócić uwagę, będąc w ciąży?

Zespół HELLP charakteryzuje się triadą objawów, które pochodzą od rozwinięcia skrótów pochodzących od nazwy tej jednostki chorobowej: niedokrwistość hemolityczna (ang. Hemolytic anemia), podwyższone poziomy enzymów wątrobowych (ang. Elevated Liver enzymes), małopłytkowość (ang. Low Platelet count).

Czym jest zespół HELLP?

Pomimo że trwają dyskusje, czy zespół HELLP jest odrębną jednostką chorobową to wciąż przez wielu autorów jest on uważany za najcięższe powikłanie i następstwo stanu przedrzucawkowego. Występuje u ok 0.2–0.6% ciężarnych. Najczęściej rozwija się w drugiej połowie ciąży, ale może ujawnić się dopiero w połogu, nawet do 7. dnia po porodzie. Polega na jednoczasowym występowaniu hemolizy, podwyższonej aktywności enzymów wątrobowych i małopłytkowości. Przebieg choroby może być błtskawiczny i stanowi wskazanie do natychmiastowego rozwiązania ciąży poprzez cięcie cesarskie. Częstym i charakterystycznym objawem tego zespołu jest ból w nadbrzuszu, chociaż mogą mu towarzyszyć również inne objawy i może wystąpić bez objawów stanu przedrzucawkowego.

Stan przedrzucawkowy może obejmować liczne zmiany dotyczące narządów. Przede wszystkim charakteryzuje się ciśnieniem krwi wynoszącym przynajmniej 40/90 mmHg mierzonym dwukrotnie w odstępie 6-godzinnym po odpoczynku w łóżku w przypadku stanu łagodnego oraz przynajmniej 160/110 mmHg w przypadku stanu ciężkiego przy takich samych warunkach towarzyszących. Do wartości ciśnienia tętniczego dołącza się obecność białka w moczu – odpowiednio min. 300 mg i 2 g w ciągu doby.

Zespół HELLP – przyczyny

Przyczyny i patogeneza powstawania zespołu HELLP jest wieloczynnikowa i także nie do końca poznana. Może mieć związek z nieprawidłową implantacją trofoblastu, jego niedokrwieniem i następowym uwalnianiem czynników uszkadzających śródbłonek naczyń krwionośnych. Na uszkodzonym śródbłonku odkładają się złogi fibryny i płytki krwi oraz dochodzi do uwalniania substancji nasilających skurcz naczyń krwionośnych i agregację płytek.

Zajęcie wątroby w przebiegu zespołu HELLP również nie jest do końca poznane, jednak wiadomo, że dochodzi do ograniczonego przepływu krwi przez narząd, co prowadzi do jej niedotlenienia oraz powstawania ognisk zawałów i obszarów krwawień do miąższu wątroby.

Najczęstszymi czynnikami ryzyka wystąpienia zespołu HELLP są:

  • przebycie choroby w poprzedniej ciąży (ryzyko nawrotu w kolejnej ciąży wynosi 3–27%),
  • nadciśnienie tętnicze,
  • białkomocz w ciąży,
  • wielorództwo,
  • wiek powyżej 25 lat.

Polecane dla Ciebie

Zespół HELLP – objawy

Początkowo pacjentki zgłaszają ból w nadbrzuszu lub prawym podżebrzu, pogorszone samopoczucie czy nudności i wymioty. Dość często pojawiają się również bóle głowy czy zaburzenia widzenia. Objawy mogą nasilać się stopniowo, chociaż bywa również, że przebieg jest piorunujący.

Kryteria laboratoryjne rozpoznania zespołu HELLP obejmują:

Małopłytkowość jest uznana za dobry wykładnik zaawansowania choroby i odpowiedzi organizmu pacjentki na zastosowane leczenie.

Dowiedz się więcej o tym, czym jest małopłytkowość, jakie daje objawy i jak podnieść ilość płytek krwi?

Zespół HELLP – leczenie

Zespół HELLP stanowi duże zagrożenie zarówno dla życia matki, jak i dziecka oraz wiąże się z duża śmiertelnością. Dlatego, większość pacjentek z rozpoznanym zespołem HELLP będzie natychmiast kwalifikowana do rozwiązania ciąży poprzez cięcie cesarskie. W szczególności dotyczyć to będzie ciężarnych po zakończonym 34. tygodniu ciąży, w ciężkim stanie ogólnym albo z objawami zagrożenia płodu. Próbę porodu drogami natury można rozważyć jedynie w przypadku ciężarnych po 34. tygodniu ciąży, w dobrym stanie ogólnym, z potwierdzonym dobrostanem płodu, przygotowaną do porodu szyjką macicy oraz pod warunkiem stałego monitoringu stanu pacjentki.

Monitoring badań laboratoryjnych powinien być wykonywany co 12–24 godz. lub częściej, gdy stan pacjentki stanowi do tego przesłankę:

  • morfologia krwi z oceną liczby płytek i obrazem krwi obwodowej,
  • ocena obecności białka w moczu,
  • białkomocz dobowy,
  • posiew moczu,
  • próby wątrobowe: LDH, AlAT, AspAT, stężenie bilirubiny,
  • układ krzepnięcia: fibrynogen i d-dimery,
  • stężenie elektrolitów,
  • stężenie glukozy.
Dowiedz więcej o badaniu poziomu d-dimerów – dlaczego jest tak istotne i jak się niego przygotować?

Ze względu na wspomniane zajęcie wątroby w przebiegu zespołu HELLP i ewentualne ryzyko pęknięcia wątroby istotne jest wykonanie badania obrazowego jamy brzusznej (przynamniej USG). W przebiegu zespołu HELLP ważna jest również ocena dobrostanu płodu. Bierzemy w niej pod uwagę odczuwanie ruchów płodu przez ciężarną, KTG, profil biofizyczny w USG oraz pomiar przepływów w krążeniu łożyskowo-płodowym.

Jak wspomniano wcześniej zespół HELLP często stanowi wskazanie do natychmiastowego rozwiązania ciąży – również tej niedonoszonej. Dlatego występuje konieczność zastosowania profilaktyki zespołu zaburzeń oddychania u noworodka. W tym celu podaje się dawkę glikokortykosteroidów tj. betametazonu w dawce 12 mg co 24 h.

Zespół HELLP – powikłania

Do najczęstszych powikłań zespołu HELLP u matki zaliczono:

  • DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego),
  • rzucawkę ciążową,
  • przedwczesne oddzielanie łożyska,
  • ostra niewydolność nerek,
  • obrzęk płuc,
  • obrzęk mózgu,
  • podtorebkowy krwiak wątroby,
  • pęknięcie wątroby,
  • krwawienie śródmózgowe,
  • zgon.

Do najczęstszych powikłań zespołu HELLP u płodu zaliczono:

  • zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrastania płodu,
  • poród przedwczesny,
  • niewydolność oddechowa noworodka,
  • krwawienie śródmózgowe,
  • zgon wewnątrzmaciczny.
  1. Żółtaczka, jako pierwszy objaw zespołu HELLP – opis przypadku” Szubert Sebastian1 , Wójcicka Katarzyna, Gaca Michał, Linke Krzysztof, Sajdak Stefan, Ginekologia Polska, nr 7/2012
  2. „Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące cięcia cesarskiego” Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018 tom 3, nr 4, strony 159–174
  3. „Zespół HELLP – patogeneza i postępowanie kliniczne” Elżbieta Poniedziałek-Czajkowska, Bożena Leszczyńska-Gorzelak, Radzisław Mierzyński, Jan Oleszczuk, Przegląd Menopauzalny 2010; 4: 252–259
  4. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwa i Ginekologia tom 2, Warszawa 2014

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • In vitro – na czym polega? Przebieg, skuteczność, koszt

    Zgodnie ze stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) problemy z płodnością ma ok. 12% populacji. Szacuje się, że w Polsce dotyczy to aż 20% osób w wieku reprodukcyjnym. Nadzieję na posiadanie potomstwa daje jednak metoda in vitro, która w dużej mierze jest finansowana z programów samorządowych.

  • Łysienie poporodowe – jak długo trwa wypadanie włosów po ciąży i jak sobie z nim radzić?

    Każda kobieta marzy o tym, aby jej włosy były piękne, gęste i lśniące. I właśnie w okresie ciąży włosy takie się stają — są mocniejsze i wyglądają zdrowiej niż przed ciążą. Niestety, ten stan nie będzie utrzymywał się długo, ponieważ włosy zaczynają wypadać zazwyczaj po porodzie. Mówi się wówczas, że doszło do łysienia poporodowego. Czy jest ono groźne? Co robić, gdy po ciąży nadmiernie wypadają włosy? Podpowiadamy.

  • USG genetyczne – kiedy wykonać? Ile kosztuje i co może pokazać?

    Badanie USG genetyczne jest w pełni bezpieczne zarówno dla dziecka, jak i dla kobiety ciężarnej. Jest ono jednym z najważniejszych badań wykonywanych w trakcie trwania ciąży. Podczas badania oceniana jest m.in. anatomia płodu oraz ryzyko aberracji chromosomowych. Jak wygląda obowiązkowe badanie prenatalne i ile kosztuje USG genetyczne?

  • Jakie zmiany hormonalne zachodzą w organizmie kobiety w trakcie ciąży?

    Burza hormonalna to potoczne określenie na wszelkiego rodzaju zmiany zachodzące w gospodarce gruczołów dokrewnych w trakcie trwania ciąży. Każdą kobietę ciężarną dotyczą te same wahania, niemniej towarzyszą im różne odczucia. Co dzieje się z organizmem kobiety w czasie ciąży? Jakie hormony działają na początku ciąży oraz co kortyzol ma wspólnego ze zmiennością nastroju?

  • Pierwsze objawy ciąży – po czym poznać, że doszło do zapłodnienia?

    Mdłości, zawroty głowy, tkliwość piersi? Czy te objawy świadczą o tym, że kobieta jest w ciąży? Owszem, mogą na to wskazywać, niemniej nie muszą. Specjaliści z zakresu ginekologii i położnictwa nie definiują jednoznacznie tzw. wczesnych i późnych objawów ciąży. Można jednak wyróżnić zarówno prawdopodobne, jak i pewne jej oznaki.

  • Kangurowanie – czym jest i jakie może przynieść korzyści?

    Budowanie więzi z dzieckiem można rozpocząć już od pierwszych minut, w których malec pojawi się na świecie. Proces, który odbywa się w kontakcie skóra do skóry, nazywa się kangurowaniem. Może być wykonywane przez mamę, ale także przez tatę noworodka. Jak się przygotować do kangurowania i jak długo można je praktykować?

  • Jakie są objawy niedoczynności tarczycy w ciąży? Czy można ją leczyć? Normy badań

    Niedoczynność tarczycy w ciąży może zwiększyć ryzyko związane z poronieniem, odklejeniem łożyska, niedokrwistością, nadciśnieniem ciążowym czy krwawieniem poporodowym. Wyjątkowo newralgiczny moment to ten, kiedy niedoczynność wystąpi w pierwszym trymestrze ciąży. Jak diagnozować i leczyć niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży, tak aby terapia była skuteczna i nie zaszkodziła dziecku?

  • Jak sobie radzić z alergią w ciąży?

    Co piąta kobieta w ciąży cierpi na alergię, zwłaszcza na alergiczny nieżyt nosa i astmę alergiczną. W czasie ciąży może pojawić się także alergiczne zapalenie spojówek, ostra pokrzywka, alergia pokarmowa, alergia na leki, a nawet anafilaksja. Jak zatem radzić sobie z alergią w ciąży? Jakie leki można stosować na alergię w ciąży? Czy w ciąży można robić testy alergiczne? I czy alergia w ciąży szkodzi dziecku?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij