Kwas elagowy – właściwości, występowanie, zastosowanie

W naturze można odnaleźć niezliczoną ilość substancji aktywnych, które wykazują działanie ochronne i/lub lecznicze. Jedną z nich jest kwas elagowy, nad którym trwają intensywne badania. Dlaczego świat nauki tak ochoczo eksploruje jego właściwości? Sprawdziliśmy!

Fitoskładniki, antyoksydanty czy polifenole to często wymieniane słowa-hasła mające przyciągnąć naszą uwagę podczas codziennych wyborów konsumenckich. Producenci odwołują się do chęci powrotu do natury i korzystania z jej dobrodziejstwa, by poprawić dobrostan organizmu. Należy jednak pamiętać, że nie każda substancja pochodzenia naturalnego jest dla nas dobra. Nie każdy składnik aktywny pomoże na konkretne przypadłości. Codzienne wybory warto podejmować w oparciu o doniesienia ze świata nauki po to, aby zastosować właściwe rozwiązania. Co zatem warto wiedzieć o kwasie elagowym?

Kwas elagowy – czym jest?

Kwas elagowy jest organicznym związkiem chemicznym pochodzenia naturalnego. Jako substancja czysta jest ciałem stałym o umiarkowanej rozpuszczalności w wodzie i innych polarnych rozpuszczalnikach (metanol, etanol) oraz dobrej rozpuszczalności w rozpuszczalnikach niepolarnych jak np. węglowodory alifatyczne.Po raz pierwszy został wykryty w pierwszej połowie XIX wieku, przez francuskiego naukowca – Henriego Braconnota. 

Kwas elagowy wykazuje szereg prozdrowotnych właściwości jak: właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne czy homeostatyczne.

Kwas elagowy – jakie ma właściwości? Jak działa?

W bazach naukowych można odnaleźć ponad 11 000 publikacji skupiających się na analizie właściwości kwasu elagowego, z czego największa liczba doniesień nie jest starsza niż dziesięć lat. Oznacza to, że jego właściwości są intensywnie eksplorowane przez wiele zespołów badawczych. 

Z dostępnych wyników wiadomo, że kwas elagowy wykazuje silne działanie antyoksydacyjne – niweluje nadmierną ilość wolnych rodników przyczyniających się do szeregu problemów zdrowotnych, a będących nieodzowną częścią stresu oksydacyjnego wywoływanego przez zanieczyszczenie środowiska, życie w biegu czy stres. 

Kwas elagowy jest czynnikiem przeciwzapalnym. Moduluje działanie naszego systemu immunologicznego, obniżając stężenie markerów stanu zapalnego z grupy prostaglandyn czy interleukin. Istnieją również doniesienia naukowe sugerujące, że ten antyoksydant ma właściwości przeciwmiażdżycowe oraz przeciwmalaryczne.

Kwas elagowy a nowotwór

Inna ważna i niezwykle intensywnie badana właściwość kwasu elagowego to działanie przeciwnowotworowe.

Z opublikowanych dotychczas wyników można wnioskować, że kwas elagowy wykazuje działanie przeciwnowotworowe między innymi w stosunku do linii komórkowych raka wątroby, prostaty, okrężnicy, trzustki czy przełyku. Znane są już mechanizmy, dzięki którym składnik ten przeciwdziała powstawaniu lub prowadzi do śmierci komórek nowotworowych. Są to między innymi: zdolność do obniżenia częstości występowania mutacji (działanie antymutagenne), działanie ochronne w stosunku do DNA oraz procesu ekspresji genów, blokada działania enzymów prokancerogennych oraz redukcja peroksydacji lipidów. 

Kwas elagowy ma stosunkowo niską przyswajalność w naszym organizmie. Nawet spożycie dużej ilości pożywienia bogatego w ten składnik skutkuje jego niskim stężeniem w surowicy krwi. Niemniej jednak wprowadzenie do diety owoców czy orzechów zawierających ten silny antyoksydant, z pewnością przyczyni się do polepszenia stanu naszego organizmu. 

Alternatywnie można stosować suplementy diety bogate w kwas elagowy. Niestety, ze względu na nadal trwający proces badawczy nie ustalono dziennej dawki antyoksydantu zalecanej do spożycia. W dostępnych źródłach można znaleźć dość rozbieżne informacje w tej kwestii (dawkowanie od kilkudziesięciu do niemalże tysiąca mg dziennie). 

Kwas elagowy – gdzie występuje?

Kwas elagowy występuje w roślinach. Jego wysokie stężenia raportowane są przez badaczy z całego świata w takich owocach jak truskawki, maliny, jeżyny, żurawina, granaty czy winogrona. Co ciekawe, wyższą zawartość antyoksydantu wykazują produkty z winogron jasnych niż ciemnych. 

Kwas elagowy w owocach kumuluje się w obszarze skórki oraz w pestkach. Bardziej dojrzałe owoce charakteryzują się niższym stężeniem antyoksydantu w porównaniu z owocami niedojrzałymi. Inne spożywcze źródła kwasu to orzechy np. włoskie lub pecan. Wykryto go również w ekstraktach z wybranych gatunków dębu oraz grzybów leczniczych – Phellinus linteus.

Zastosowanie kwasu elagowego

Ze względu na nadal trwające badania nad właściwościami kwasu elagowego jego zastosowanie jako składnika aktywnego o działaniu prozdrowotnym jest niewielkie. Znajdziemy go w składach suplementów diety bogatych w antyoksydanty. 

W przemyśle kosmetycznym często stosuje się ekstrakt z owoców granatu, bogaty w kwas elagowy. Wówczas ten silny antyoksydant jest wymieniany jako składnik aktywny preparatu zapobiegający np. fotostarzeniu naszej skóry.