Wymiotowanie żółcią – co może oznaczać?

Żółć (łac. bilis) to płynna wydzielina produkowana w wątrobie i magazynowana w pęcherzyku żółciowym (oraz wydalana z niego). Stamtąd uchodzi do dwunastnicy, w której odpowiada za emulgację tłuszczów oraz utrzymanie odpowiedniego pH enzymów trzustkowych. Ostatecznie jest wchłaniana przez jelito kręte i transportowana układem wrotnym do wątroby, co powtarza się w jednym cyklu od 6 do 12 razy. Wbrew pozorom jest koloru zielonkawego, a nie żywo żółtego, jak powszechnie się uważa.

Wymiotowanie żółcią – co to znaczy?

Wymioty to proces polegający na gwałtownym wyrzuceniu zawartości żołądka (najczęściej treści pokarmowej i soku żołądkowego) przez przełyk, aż do jamy ustnej. Proces ten jest możliwy dzięki ośrodkowi wymiotnemu, znajdującemu się w rdzeniu kręgowym. Na skutek przesyłania impulsów przez nerwy (m.in. nerwy VIII oraz X) z pobudzonych receptorów mechanicznych – np. podrażnienia w gardle czy podrażnienia nosowego przez nieprzyjemne powonienie – owy ośrodek powoduje synchroniczny skurcz przepony i mięśni brzucha oraz klatki piersiowej. Nudności poprzedzają wymioty i towarzyszy im pobudzenie układu autonomicznego, co prowadzi do osłabienia, zawrotów głowy, bladości skóry i zimnych potów.

Wymiotowanie żółcią jest możliwe w dwóch przypadkach:

• gdy na skutek blokady lub niesprawności jelit żółć nie może spłynąć dalej,
• gdy zostaje ona cofnięta na skutek intensywnych wymiotów lub osłabienia mięśni zwieraczy w obrębie przełyku i żołądka.  

Żółć w wymiotach jest nie tylko niepokojąca, ale może być również niebezpieczna, gdyż przewlekłe drażnienie żołądka przez żółć i kwas solny może prowadzić do metaplazji nabłonka, a to z czasem do jego neoplazji (nowotworzenia).

Wymiotowanie żółcią – przyczyny

Wymioty podbarwione żółcią u noworodków i niemowlaków sugerują wrodzoną wadę przewodu pokarmowego, która powoduje niedrożność (blokuje pasaż pokarmowy). Wśród wad można wyróżnić: zarośnięcie dwunastnicy lub jelita czczego, niedokonany zwrot jelit z ich skrętem, niedrożność smółkową lub czopy smółkowe oraz chorobę Hirschsprunga. W przypadku niemowląt i starszych dzieci najczęstszymi przyczynami wymiotów z żółcią będą: wgłobienie, nieżyt oraz refluks żołądkowo-przełykowy.

Do najważniejszych przyczyn wymiotów żółcią u dorosłych zaliczymy:

• gwałtowne wymioty przy pustym żołądku,
• zatkanie przewodu żółciowego wspólnego (np. przez kamień żółciowy),
• niedrożność jelit,
• zatrucie lekami lub ich działania niepożądane,
• zatrucie toksynami,
• infekcja pokarmowa,
• powikłanie po resekcji żołądka lub usunięcia pęcherzyka żółciowego,
• rak brodawki Vatera.

Wymiotowanie żółcią – badania

Wymiotowanie żółcią jest bardzo nietypowe, powinno zatem budzić niepokój i skłaniać do konsultacji z lekarzem POZ, który pokieruje dalszą diagnostyką. 

Mimo że obecność żółci w wymiotach nie jest schorzeniem samym w sobie, to jednak towarzyszą jej objawy związane z chorobą podstawową. W przypadku infekcji (nieżytu żołądkowego) będą to najczęściej – biegunka, kurczowe bóle brzucha, gorączka. W sytuacji niedrożności jelit, do wymiotów dołączają objawy zatrzymania gazów i stolca, bolesność i twardość brzucha oraz pogorszenie się stanu ogólnego. Gdy dojdzie do zatrucia (lub intoksykacji etanolem), oprócz wymiotów także pojawiają się zawroty i bóle głowy, zaburzenia równowagi, zaburzenia świadomości, drgawki, a nawet śpiączka.

Wymiotowanie żółcią – leczenie

Najbardziej istotne będzie znalezienie i wyleczenie przyczyny wymiotów żółcią. Zależnie od charakteru dolegliwości stosowane będzie leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne.

Najważniejszą rzeczą w przypadku wymiotów jest uzupełnianie płynów oraz elektrolitów, gdyż z wymiotami (oraz ewentualną biegunką) tracimy soki żołądkowe i jelitowe, co może doprowadzić do odwodnienia. Dobrym uzupełnieniem będą elektrolitowe suplementy bez recepty z apteki, a najlepszym płynem nawadniającym będzie woda.

Żeby złagodzić ten przykry objaw, lekarz może także przepisać leki uspokajające (tj. hydroksyzynę lub prometazynę) oraz leki przeciwwymiotne (jak metoklopramid lub ondansetron).

Przy wymiotach również będzie wskazana dieta lekkostrawna, unikanie alkoholu oraz pikantnych i gorących potraw.

Nie można także zapomnieć o odpowiedniej higienie jamy ustnej, gdyż treść jelitowa i żołądkowa pochodząca z wymiotów może doprowadzić do rozpuszczenia szkliwa i rozwoju próchnicy.