Choroba Fabry’ego – objawy, przyczyny, leczenie

Choroba Fabry’ego to genetyczne schorzenie, którego objawy powoduje niedobór alfa-galaktozydazy A, czyli enzymu rozkładającego substancję tłuszczową o nazwie globotriaozyloceramid. W konsekwencji w komórkach dochodzi do nadmiernego odkładania się sfingolipidów. Jakie są tego następstwa?

Choroba Fabry’ego – objawy

Objawy choroby Fabry’ego pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie. W przypadku, gdy chory nie posiada alfa-galaktozydazy A (ciężkie postaci choroby), dochodzi do charakterystycznej zmiany wyglądu. Rysy jego twarzy są wyraziste i często określane jako grube. Schorzenie jest wielonarządowe, przez co pojawiające się z czasem symptomy są dla chorego bardzo dotkliwe.

Objawami choroby Fabry’ego są:

• bóle rąk i nóg,
• nadwrażliwość na ból (dolegliwości określane są przez chorych jako parzące i pojawiają się w odpowiedzi na bodźce, które normalnie nie powodują bólu np. promieniowanie słoneczne lub aktywność fizyczna),
• charakterystyczna wysypka w postaci brunatnoczerwonych grudek (angiokeratoma) głównie na udach i pośladkach,
• zmniejszona potliwość,
• przewlekłe choroby serca, w tym choroba niedokrwienna, arytmie, niewydolność serca,
• zaburzenie widzenia, np. zaćma,
• białkomocz,
• zaburzenia psychiczne i osobowości,
• udary mózgu,
• nudności i wymioty,
• biegunki.

Choroba Fabry’ego – przyczyny  

Sfingolipidy to fosfolipidy, występujące obficie przede wszystkim w układzie nerwowym, a także wątrobie i we krwi. Ich rola polega na wzmacnianiu zewnętrznych błon komórkowych przed uszkodzeniami mechanicznymi i chemicznymi. Usprawniają również komunikację między neuronami i rozpoznają drobne molekuły, a nawet warunkują proces apoptozy. Ich nadmiar prowadzić może jednak do poważnych zaburzeń ogólnoustrojowych, jak ma to miejsce w przypadku choroby Fabry’ego.

Czy choroba Fabry'ego jest dziedziczna?

Dziedziczenie choroby Fabry’ego odbywa się wyłącznie w linii męskiej, ponieważ gen kodujący alfa-galaktozydazę zlokalizowany jest na chromosomie X. Istnieje jednak pewne prawdopodobieństwo, że choroba Fabry’ego pojawi się u kobiety, ale ma wówczas znacznie łagodniejszy przebieg.

Rozpoznanie i diagnostyka choroby Fabry’ego

Rozpoznanie choroby Fabry’ego praktycznie nigdy nie ma miejsca w dzieciństwie. Jest to związane z tym, że na tak wczesnym etapie rozwoju, schorzenie jest skąpoobjawowe bądź też jego objawy nie są specyficzne.

Obecnie, diagnostyka choroby Fabry’ego zajmuje wiele lat. Bardzo często, zanim chory otrzyma rzetelną diagnozę, jest wielokrotnie hospitalizowany. Ponieważ symptomy są bardzo niespecyficzne, lekarze różnych specjalizacji mogą podejrzewać przewlekłe problemy z nerkami, sercem, czy układem nerwowym, nie wykonując odpowiednich testów molekularnych.

Najbardziej miarodajną metodą jest ocena obecności enzymu alfa-galaktozydazy A we krwi. Niemniej jednak w trakcie całego procesu diagnostycznego równie ważne jest wykonanie badań w kierunku stężenia kreatyniny we krwi, koronarografii, echa serca, EKG, rezonansu magnetycznego oraz tomografii komputerowej. To wszystko ułatwia ocenę uszkodzeń wielonarządowych. Typowa dla choroby Fabry’ego jest również obecność w moczu złogów sfingolipidów tzw. krzyży maltańskich.

Choroba Fabry’ego – leczenie  

Choroby genetyczne nadal zaliczane są do nieuleczalnych. Nie inaczej jest w przypadku choroby Fabry’ego. Można jednak łagodzić objawy poprzez podawanie leku – enzymu alfa-galaktozydazy A. Jest on produkowany metodami nowoczesnej inżynierii genetycznej i podawany dożylnie. Jego działanie znacznie spowalnia rozwój choroby, a zatem wydłuża życie chorego.

Jednym z najnowszych i zarazem skutecznych leków jest migalastat, określany przez naukowców jako chaperon, czyli białko opiekuńcze, powodujące stabilizację enzymu alfa-galaktozydazy A i umożliwiające jego dotarcie do komórek.

Choroba Fabry’ego – rokowania, przewidywana długość życia

Długość życia u osób z chorobą Fabry’ego nie została jednoznacznie określona. Wiadomo jednak, że schorzenie skraca je o ok. 20 lat. U kobiet – o 10 lat. Rokowanie choroby Fabry’ego uzależnione jest od wielu czynników, w tym wczesnej diagnostyki. Im później wykryje się chorobę, tym gorsze rokowanie. To samo dotyczy braku lub zaniechania odpowiedniego leczenia.

W Polsce działa Stowarzyszenie Rodzin z Chorobą Fabry’ego mające na celu budowanie świadomości dotyczące tej genetycznej choroby i integrację rodzin nią dotkniętych.