mleczko kauczkowe
Joanna Orzeł

Lateks – charakterystyka, właściwości, zastosowanie, szkodliwość

W poniższym tekście przybliżamy to, czym jest lateks i w jakich produktach możemy go znaleźć. Odpowiadamy również na pytania, czy lateks jest szkodliwy oraz co robić w przypadku wystąpienia alergii na ten materiał. Zapraszamy do lektury.

U większości osób pierwsze skojarzenie ze słowem lateks to rękawiczki ochronne,  prezerwatywy lub produkty charakteryzujące się dużą elastycznością. Inni powiedzą, że to rodzaj polimeru używany przykładowo do produkcji materacy. Jednak lateks to de facto surowiec pochodzenia roślinnego z którego na drodze przemian chemicznych otrzymujemy polimer wykorzystywany w wielu gałęziach przemysłu. 

Lateks – co to jest? Jak powstaje?

Odnalezienie jednej definicji lateksu nie jest łatwym zadaniem. W ujęciu materiałowym lateks to stabilny roztwór (emulsja) cząstek polimerowych zawieszonych w wodzie. Polimerowe cząstki mogą mieć pochodzenie naturalne lub syntetyczne.  

Często lateks odnosi się do mieszaniny pozyskiwanej z roślin kauczukodajnych. Jest to białawy płyn (mleczko kauczukowe) wyciekający z tych wybranych gatunków przedstawicieli fauny po naruszeniu ich zewnętrznej warstwy ochronnej. Jego funkcja to zabliźnienie powstałej rany. Szacuje się, że lateks produkuje około 10% roślin okrytonasiennych. Najpopularniejszą rośliną kauczukodajną jest kauczukowiec brazylijski (łac. Hevea brasiliensis). To właśnie on uprawiany jest na plantacjach, z których pozyskiwany jest lateks do zastosowań przemysłowych. Jednak nie tylko roślina z Amazonii daje lateks. Możemy go pozyskać np. z aloesu.  

W powszechnym rozumieniu przyjęło się również, że nazwą lateks określana jest naturalna guma lateksowa, w szczególności guma niewulkanizowana.

Właściwości lateksu

Lateks zazwyczaj jest płynem barwy białej (czasem żółtej lub ciemniejszej). W jego skład wchodzą: woda (50–70%), poliizopren (25–35%), białka (około 2%), węglowodany (1–2%), tłuszcze (do 2%.), związki nieorganiczne (0,4–0,6%), aminokwasy, amidy i inne (0,4%). Drugi pod względem zawartości składnik lateksu – poliizopren to substancja odpowiedzialna za jego najbardziej pożądane właściwości. Jest to składnik (monomer) polimeru, który znamy pod nazwą kauczuk. Co ciekawe, poliizopren w mleczku kauczukowym występuje w postaci kauczuku o cząstkach niewielkich rozmiarów 3–5 µm.

Jak wcześniej wspomniano, lateks służy roślinom do zabliźniania ran, przez które mogłyby wniknąć niepożądane drobnoustroje. Płyn wypływa na zewnątrz „skaleczenia” i poprzez odparowanie nadmiaru wody i kontakt z powietrzem zagęszcza się, tworząc nieprzepuszczalną warstwę kauczukową. Przez analogię np. do ciała człowieka można powiedzieć, że lateks tworzy roślinny strup. 

Odnosząc się do materiału – naturalnej gumy lateksowej – jest ona pozyskiwana z mleczka kauczukowego po jego zatężeniu. Pozyskany z rośliny surowiec jest konserwowany przez dodatek amoniaku i w kolejnych etapach produkcji pozbawiany nadmiaru wody. Uzyskany w ten sposób lateks nie jest tworzywem idealnym. W wysokich temperaturach staje się miękki i lepki, w niskich natomiast twardy i sztywny. Dopiero opracowany przez Goodyera proces wulkanizacji sprawia, że tworzywo posiada właściwości, które naturalnie kojarzą nam się ze słowem lateks – jest elastyczny, odporny na działanie wysokich temperatur, wodoodporny.

Lateks nie rozpuszcza się w wodzie, ale dobrze rozpuszcza się w niepolarnych substancjach organicznych, jak węglowodory alifatyczne i aromatyczne, chlorowcopochodne. Jest to bardzo ważna informacja w przypadku stosowania produktów osobistego zabezpieczenia wytwarzanych z użyciem lateksu np. rękawic ochronnych czy prezerwatyw. Woda i preparaty na jej bazie takich produktów nie naruszą, natomiast preparaty na bazie olejów czy wazeliny mogą powodować naruszenie ciągłości materiałów i powstanie niewidzialnych dla oka, a powodujących zagrożenie dziur. W przypadku użycia drugiego rodzaju preparatów warto sięgnąć np. po prezerwatywę bez lateksu.  

Polecane dla Ciebie

Lateks – zastosowanie. W jakich produktach występuje?

Naturalny kauczuk (red. lateks) jest tworzywem, na które zapotrzebowanie stale wzrasta. Najpopularniejsze produkty wytwarzane z użyciem tego tworzywa to wspomniane rękawice ochronne i prezerwatywy. Jednak lateks znajdziemy w całej gamie dostępnych na sklepowych półkach dóbr. Ma zastosowanie w produkcji wszelakich materiałów wodoodpornych, od tkanin wykorzystywanych do produkcji płaszczy przeciwdeszczowych, po gumę używaną do wytwarzania czepków pływackich czy opon. Elastyczność włókien wyprodukowanych z użyciem lateksu sprawia, że stosowany jest do produkcji ciągliwych materiałów, z których powstają między innymi kostiumy, bielizna, stroje, rajstopy czy ubrania.

Wiele akcesoriów medycznych jest produkowanych z użyciem lateksu. Przykładowo są to: dreny, katetery, sondy pokarmowe, kaniule, rurki, maski do inhalacji i bandaże. Inne zastosowanie lateksu to produkcja materacy i nakładek na materac. Dodatek nie mniej niż 20% naturalnego lateksu sprawia, że tego typu produkty nie tylko zyskują na właściwościach sprężystych, ale również wykazują niższą podatność na przyjmowanie np. kurzu czy rozwój roztoczy.

Lateks znajdziemy również w produktach dla dzieci np. w smoczkach.  

Zgoła innym zastosowaniem lateksu jest jego użycie do charakteryzacji. Płynny lateks dostępny w sprayu pozwala na uformowanie sztucznych ran, łysiny czy nawet alternatywnej wersji nosa lub podbródka. Makijażystki często też używają lateksowych gąbeczek do precyzyjnego i równomiernego rozprowadzania produktów (np. podkładów) na skórze. Podobne preparaty stosowane są do zabezpieczenia skórek podczas malowania paznokci.

Czy lateks jest szkodliwy? Czy uczula?

Lateks jest tworzywem bezpiecznym dla większości społeczeństwa, jednak u osób wrażliwych może wywoływać reakcje alergiczne. Mleczko kauczukowe, jaki i polimer z niego pozyskiwany są pochodzenia naturalnego. W swoim składzie mają charakterystyczne białka, które mogą powodować reakcję obronną naszego systemu immunologicznego, popularnie nawyzywaną reakcją alergiczną. Najpopularniejsze reakcje alergiczne to świąd skóry, wysypka, zaczerwienienie oraz egzema (np. w postaci pękającej skóry). Zazwyczaj po wyeliminowaniu źródła lateksu i zastosowaniu wzmożonej pielęgnacji objawy ustępują.

W przypadku kontaktu wziewnego reakcje alergiczne objawiają się opuchlizną skóry, języka ust, nieżytem nosa, problemami z oddychaniem, bólami brzucha, biegunką, wymiotami, zawrotami głowy.  

W przypadku stwierdzenia alergii na lateks warto zapoznać się z alternatywnymi tworzywami używanymi w produkcji jako substytuty lateksu. Pośród szerokiej oferty producentów znajdziemy prezerwatywy bez lateksu produkowane z użyciem np. poliuretanów, rękawice nitrylowe, silikonowe lub winylowe.

Białka zawarte w naturalnym lateksie, które są odpowiedzialne za wywołanie reakcji alergicznych u osób wrażliwych, mają podobną budowę do białek występujących w niektórych owocach. W ten sposób owoce te mogą powodować tzw. alergię krzyżową. Jeżeli zatem jesteś uczulony na lateks, zwróć uwagę, czy po spożyciu awokado, bananów, fig, kiwi, papryki lub kasztanów twoje ciało nie reaguje objawami alergii. 

  1. M. Żygo, M. Kurczewski, M. Prochoń, Słów kilka o lateksie naturalnym i otrzymywanym z niego kauczuku, Eliksir, nr 1 (3) 2016.
  2. K. Kaniewski, Z. Załęska, Surowce roślinne. Ujęcie biologiczne, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1970.
  3. A. Dzieża, M. Chełmińska, Alergia na lateks – reakcje krzyżowe, Alergologia Polska - Polish Journal of Allergology, nr 1 (4) 2014.
  4. M. D. Chengalroyen, E. R. Dabbs, The Biodegradation of Latex Rubber: A Minireview, Journal of Polymers and Environmen, nr 21 2013.
  5. A. U. Buranov, B. J. Elmuradov, Extraction and Characterization of Latex and Natural Rubber from Rubber-Bearing Plants, Journal of Agricultural and Food Chemistry, nr 58 (2) 2010.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Roztocza kurzu domowego wywołujące alergię – jak sobie z nimi radzić?

    Objawy związane z alergią na roztocza kurzu domowego są najbardziej odczuwalne w okresie jesienno-zimowym, który dla większości alergików jest czasem wytchnienia związanym z przekwitnięciem roślin. Charakterystyczne dla alergii na roztocza jest również nasilanie się dolegliwości w trakcie zamiatania i ścierania kurzu.

  • Co kupić mamie na Dzień Matki?

    Wielkimi krokami zbliża się Dzień Matki. To szczególne święto jest doskonałą okazją, aby podziękować mamom za ich bezwarunkową miłość i akceptację, trud wychowania, okazywane serce. Tego dnia każda mama powinna czuć się doceniona. Produkty pomagające zachować zdrowie i dbać o urodę to świetne inspiracje na wyjątkowy prezent dla najukochańszej mamy.

  • Jak obliczyć ilość promili po spożytym alkoholu?

    Alkohol rozluźnia ciało, wprowadza w błogi stan relaksu i radości. Nic dziwnego, że dla wielu osób jest to niezbędny element udanej zabawy czy spotkania ze znajomymi. Mając jednak na uwadze bezpieczeństwo swoje i innych, warto wiedzieć, jak szybko organizm metabolizuje wypity alkohol. Jazda pod wpływem alkoholu to nie tylko naruszenie prawa, ale przede wszystkim skrajna nieodpowiedzialność.

  • Piramida Maslowa – co to jest?

    Piramida Abrahama Maslowa to jedna z najpopularniejszych koncepcji odnoszących się do mechanizmu zaspokajania ludzkich potrzeb. Hierarchia potrzeb Maslowa została rozpowszechniona na całym świecie i do dziś znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach. Według amerykańskiego psychologa każdy człowiek ma pięć podstawowych potrzeb, które determinują jego codzienne funkcjonowanie. Co wchodzi w skład piramidy Maslowa?

  • Czy makowiec jest wskazany dla cukrzyków?

    Mak, a zatem również makowiec, jest nieodzownym elementem Świąt Bożego Narodzenia. Zgodnie z ludowymi wierzeniami jego spożycie podczas wieczerzy wigilijnej miało zapewnić szczęście i uchronić przed złymi siłami. W tej legendzie jest zapewne ziarnko prawdy, ponieważ aktualnie mak jest uznawany za „superfoods” z racji swoich właściwości odżywczych i prozdrowotnych.

  • Terapia tańcem (choreoterapia) – na czym polega?

    Choreoterapia, czyli terapia tańcem, stosowana jest zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych, zdrowych i chorych. Na czym polega? Jakie korzyści z niej wynikają?

  • Dzień Dziecka – pomysły na zdrowe prezenty dla dzieci

    Na Dzień Dziecka nasi milusińscy czekają przez cały rok. Nieważne, czy mają lat kilka, czy kilkanaście – każdy cieszy się z perspektywy otrzymania wymarzonego prezentu. Obdarowujący prezentowych inspiracji szukają z reguły w sklepach z zabawkami. Spójrzmy jednak na to święto z innej strony, a przekonamy się, że prezent na Dzień Dziecka z apteki może być nie tylko ciekawy, ale również przynoszący korzyści zdrowiu.

  • Co jeść na redukcji? Dieta dla dziewczyny 75 kg (aktywny tryb życia). Na jakie efekty można liczyć?

    Sezon wakacyjny zbliża się wielkimi krokami, a wraz z nim każdy z nas chciałby wyglądać jak najlepiej! Bardzo często przed wakacjami decydujemy się na diety redukcyjne, które pozwolą na pozbycie się zbędnych kilogramów i poprawę sylwetki. Jak wygląda taka dieta i co jeść na redukcji przy aktywnym trybie życia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij