korzenie chrzanu i starty chrzan w miseczce
Karolina Dereń

Chrzan – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie

Choć chrzan kojarzymy głównie z okresem świąt wielkanocnych jako niezastąpioną przyprawę o charakterystycznym smaku i zapachu, to okazuje się, że posiada on także wiele właściwości prozdrowotnych. Jakich dokładnie? Co zawiera korzeń chrzanu? Czy pomoże na przeziębienie? Czy niektóre związki zawarte w chrzanie pomogą w walce z nowotworami? Odpowiadamy.

Dawniej używany był jako roślina lecznicza, obecnie głównie jako składnik wielu potraw. Korzeń chrzanu zawiera szereg związków, które wykazują działanie prozdrowotne. Jakie ma zastosowanie w kuchni i nie tylko?

Chrzan – charakterystyka i odmiany/rodzaje

Chrzan pospolity (łac. Armoracia rusticana) jest gatunkiem rośliny z rodziny kapustowatych. Posiada długi, biały korzeń oraz zielone liście. W chrzanie występuje związek chemiczny o nazwie izotiocyjanian allilu, który nadaje mu charakterystyczny zapach i smak, może podrażniać oczy, nos i gardło. Chrzan występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej, Nowej Zelandii. W Polsce występuje pospolicie na całym obszarze. Dawniej używany był głównie jako roślina lecznicza, obecnie jako dodatek do potraw.

Zdarza się, że chrzan pospolity mylony jest z wasabi – ostrą przyprawą powszechnie używaną w japońskiej kuchni. Może wiązać się to z tym, że zdarza się, iż zamiast prawdziwego wasabi używany jest zwykły chrzan zabarwiony na zielono. Wasabi, a dokładniej chrzan japoński czy też wasabia japońska, jest inną rośliną. Posiada ostry, charakterystyczny smak, kłącze tej rośliny jest koloru zielonego. Podobnie jak chrzan pospolity również należy do rodziny kapustowatych.

Chrzan – wartości i składniki odżywcze, kcal, IG

Chrzan zwyczajowo, ze względu na swój charakterystyczny smak, spożywany jest w niewielkich ilościach. Chrzan ma niski indeks glikemiczny, typowa porcja jest bardzo niskokaloryczna, ale przy tym zawiera kilka cennych składników. Jedna łyżka chrzanu, ważąca około 15 gramów, zawiera w przybliżeniu 7 kcal. W analogicznej ilości chrzan zawiera 0,2 g białka, 0,1 g tłuszczu, 1,7g węglowodanów oraz 0,5 g błonnika.

W chrzanie znajdziemy składniki mineralne, takie jak potas, magnez, fosfor, wapń, a także kwas foliowy i witaminę C. Na uwagę zasługują cenne związki roślinne, w tym glukozynolany, które rozkładają się na izotiocyjaniany i mogą chronić przed infekcjami oraz mieć działanie profilaktyczne w przypadku nowotworów.
Sprawdź: Preparaty na odporność na DOZ.pl

Polecane dla Ciebie

Właściwości lecznicze chrzanu

Chrzan posiada kilka potencjalnych właściwości zdrowotnych. Jedną z nich jest działanie przeciwnowotworowe związane z obecnością związków takich jak glukozynolany i izotiocyjaniany. Związki te mogą wpływać na hamowanie wzrostu komórek nowotworowych. Oprócz tego chrzan zwiera związki o działaniu przeciwutleniającym, zwalczającym uszkodzenia powodowane przez wolne rodniki. Nadmiar wolnych rodników w organizmie może zwiększać ryzyko wielu chorób. Chrzan posiada również działanie antybakteryjne, a także może wpływać korzystnie na zdrowie układu oddechowego. Potrzebne są jednak dalsze badania na tym polu.

Chrzan – gdzie kupić, jak przechowywać i przyrządzać?

Jeżeli jest możliwość, warto wybierać świeży korzeń chrzanu. Jest on zdecydowanie najsmaczniejszy, aromatyczny, a także posiada najwięcej cennych właściwości. Świeży korzeń chrzanu jest też zwykle bardzo tani. Można go kupić na targach, w warzywniakach. Często pojawia się również w popularnych marketach.

Przy zakupie warto wybierać korzenie twarde, bez plam, o jasnokremowej barwie, bez zdrewniałych części.

Chrzan można przechowywać w lodówce, można go także zamrozić. Przed przyrządzeniem chrzan należy obrać, a następnie, w razie potrzeb, pokroić, zmiksować lub zetrzeć na tarce. Chrzan jest warzywem przyprawowym o wyrazistym smaku, dlatego zwykle używa się go w niewielkiej ilości.

Chrzan w kuchni – co zrobić z chrzanu? Gdzie można go dodawać?

W kuchni chrzan używany jest głównie jako dodatek do mięs, jaj, kanapek, ogórków kiszonych. Można go również używać jako składnik sosów, sałatek. Często używany jest jako składnik ćwikły (ćwikła z chrzanem), bardzo lubianego, pikantnego dodatku do wędlin czy mięs. Chrzan używany jest do wytwarzania niektórych rodzajów musztardy, majonezów i kremów.

Zgodnie z tradycją świąt wielkanocnych tarty chrzan wkłada się do koszyka ze święconką.

Chrzan w kosmetyce – na co się go stosuje?

Chrzan znajduje również zastosowanie w kosmetyce. Ze względu na działanie antybakteryjne i przeciwutleniające używany jest jako składnik toników. Stosowany jest również w celu zmniejszenia widoczności plam i przebarwień. Oprócz tego spotkać go można jako składnik masek do włosów i szamponów wzmacniających.

Chrzan – przeciwwskazania, efekty uboczne

Informacje na temat możliwych skutków ubocznych spożywania nadmiaru chrzanu w codziennej diecie są ograniczone. Jednakże chrzan jest produktem bardzo ostrym, dlatego najlepiej używać go oszczędnie.

Zbyt duża ilość może podrażniać jamę ustną i żołądek, co będzie szczególnie uciążliwe dla osób z problemami trawiennymi, wrzodami żołądka, chorobą refluksową przełyku czy nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit.

Przepisy z chrzanem

Poniżej znajdują się przykładowe przepisy z wykorzystaniem chrzanu:

Krem jabłkowo-chrzanowy (2 porcje)

Składniki:

  • świeży, starty na tarce chrzan – 2 łyżki,
  • cebula – 0,5 sztuki,
  • por – 0,5 sztuki,
  • ziemniaki – 2 sztuki,
  • jabłko – 1 sztuka,
  • oliwa z oliwek – 1 łyżka,
  • bulion warzywny – 500 ml,
  • jogurt grecki – 4 łyżki,
  • pieprz, sól.

Przygotowanie: cebulę i pora pokroić, chwilę podsmażyć na rozgrzanej w garnku oliwie. Dodać obrane i pokrojone ziemniaki. Smażyć chwilę. Wlać bulion warzywny, gotować pod przykryciem przez około 20 minut. Następnie dodać starty chrzan oraz starte jabłko, gotować przez 10 minut. Dodać jogurt, zmiksować na krem, doprawić do smaku pieprzem i odrobiną soli.

Ćwikła z chrzanem

Składniki:

  • burak – 1 sztuka,
  • świeży, starty na tarce chrzan – 2 łyżki,
  • sok z cytryny – 1 łyżka,
  • sól, pieprz.

Przygotowanie: buraka ugotować do miękkości lub upiec owiniętego w folię. Po ostudzeniu obrać, a następnie zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Przełożyć do miseczki, dodać chrzan, sok z cytryny, sól i pieprz. Dokładnie wymieszać.

  1. H. Ciborowska, A. Ciborowski, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2021.
  2. R. Kosson, M. Horbowicz, Wpływ przechowywania na zawartość izotiocyjanianów w korzeniach chrzanu, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu”, nr 41 2007.
  3. S. Manuguerra i in., The antioxidant power of horseradish, Armoracia rusticana, underlies antimicrobial and antiradical effects, exerted in vitro, „Natural Product Research”, nr 34 (11) 2018.
  4. M. Mitsiogianni i in., The Role of Isothiocyanates as Cancer Chemo-Preventive, Chemo-Therapeutic and Anti-Melanoma Agents, „Antioxidants”, nr 8 (4) 2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Tłusty Czwartek na zdrowo. Co zamiast pączków?

    Pączek średniej wielkości dostarcza ok. 300 kalorii. W Tłusty Czwartek najczęściej zjadamy więcej niż jeden, często przy tej okazji kosztujemy również popularnych faworków, co w sumie daje bardzo dużą ilość dostarczanych kalorii. Niestety po zjedzeniu tłustych pączków możemy odczuwać nieprzyjemną zgagę lub niestrawność.

  • W Tłusty Czwartek nie zapomnij o zdrowiu

    Zjedzenie przynajmniej pączka w Tłusty Czwartek ma gwarantować pomyślność przez cały nadchodzący rok. W imię tradycji i zdrowia z ich liczbą lepiej nie przesadzać, bo obżarstwo nie przysporzy nam szczęścia, a tylko problemów z wątrobą bądź trzustką.

  • ABC biegania. Od czego zacząć przygodę z bieganiem?

    Bieganie wyszczupla sylwetkę, wzmacnia mięśnie, pozwala na trening w zasadzie w każdych warunkach i okolicznościach. Można biegać zarówno na siłowni (na bieżni), jak i pod gołym niebem. Na początku bieganie wymaga chwili przygotowania i dostosowania swojego organizmu do nowych warunków, jednak w miarę zdobywania doświadczenia i wiedzy staje się codziennym nawykiem. Od czego zacząć, aby nie zrobić sobie krzywdy?

  • Dlaczego warto biegać? Korzyści wynikające z treningów biegowych

    Do zalet biegania, poprawiających nasze zdrowie i możliwości fizyczne, chyba nie trzeba nikogo przekonywać. Regularnie wykonywana aktywność fizyczna przyczynia się do poprawy parametrów krwi, obniżenia odkładającego się w naczyniach cholesterolu, uregulowania glikemii i uwrażliwienia tkanek na insulinę. Zapobiega to rozwijaniu się chorób, takich jak cukrzyca, miażdżyca tętnic, choroby serca i układu krążenia. Jeśli należysz do osób, które bardziej niż zasadę „lepiej zapobiegać niż leczyć” cenią efektywność w pracy – tutaj również bieganie może okazać się czynnikiem wpływającym na Twoje lepsze wyniki. Dlaczego warto uwzględnić biegową terapię antystresową w naszym planie dnia?

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Posiłek potreningowy – czy trzeba go jeść? Co najlepiej jeść po treningu?

    Posiłek potreningowy to jedzenie, które zazwyczaj jest spożywane po to, aby zapewnić organizmowi odpowiednie zasoby energetyczne i składniki odżywcze do prawidłowej regeneracji i rozwoju mięśni. Mogą to być na przykład jogurty, batony energetyczne lub specjalne suplementy diety. Co jeść po treningu na masę, a co podczas redukcji? Kto powinien uzupełniać „węgle” w trakcie treningu?  

  • Nunchi – na czym polega koreański przepis na relacje międzyludzkie?

    Czym jest tajemnicze nunchi – element koreańskiej kultury, który ma zapewnić zdrowe relacje międzyludzkie, a co za tym idzie również dobrostan psychiczny. Czy taka strategia ma szansę sprawdzić się także w Polsce?  

  • Jak się przygotować do maratonu?

    Przygotowania do maratonu należy rozpocząć jak najwcześniej. Specjaliści zalecają, aby stopniowo zwiększać dystans treningów biegowych. Poprawę wydolności organizmu można uzyskać również poprzez inne formy aktywności – pływanie czy jazdę na rowerze. W czasie treningów ważna jest także regeneracja i wykonywanie przerw w cyklach ćwiczeń. Dostępnych jest szereg zabiegów sprzyjających regeneracji powysiłkowej, np. pole magnetyczne i masaż pneumatyczny.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij