Chrzan – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie

Dawniej używany był jako roślina lecznicza, obecnie głównie jako składnik wielu potraw. Korzeń chrzanu zawiera szereg związków, które wykazują działanie prozdrowotne. Jakie ma zastosowanie w kuchni i nie tylko?

Chrzan – charakterystyka i odmiany/rodzaje

Chrzan pospolity (łac. Armoracia rusticana) jest gatunkiem rośliny z rodziny kapustowatych. Posiada długi, biały korzeń oraz zielone liście. W chrzanie występuje związek chemiczny o nazwie izotiocyjanian allilu, który nadaje mu charakterystyczny zapach i smak, może podrażniać oczy, nos i gardło. Chrzan występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej, Nowej Zelandii. W Polsce występuje pospolicie na całym obszarze. Dawniej używany był głównie jako roślina lecznicza, obecnie jako dodatek do potraw.

Chrzan – wartości i składniki odżywcze, kcal, IG

Chrzan zwyczajowo, ze względu na swój charakterystyczny smak, spożywany jest w niewielkich ilościach. Chrzan ma niski indeks glikemiczny, typowa porcja jest bardzo niskokaloryczna, ale przy tym zawiera kilka cennych składników. Jedna łyżka chrzanu, ważąca około 15 gramów, zawiera w przybliżeniu 7 kcal. W analogicznej ilości chrzan zawiera 0,2 g białka, 0,1 g tłuszczu, 1,7g węglowodanów oraz 0,5 g błonnika.

Właściwości lecznicze chrzanu

Chrzan posiada kilka potencjalnych właściwości zdrowotnych. Jedną z nich jest działanie przeciwnowotworowe związane z obecnością związków takich jak glukozynolany i izotiocyjaniany. Związki te mogą wpływać na hamowanie wzrostu komórek nowotworowych. Oprócz tego chrzan zwiera związki o działaniu przeciwutleniającym, zwalczającym uszkodzenia powodowane przez wolne rodniki. Nadmiar wolnych rodników w organizmie może zwiększać ryzyko wielu chorób. Chrzan posiada również działanie antybakteryjne, a także może wpływać korzystnie na zdrowie układu oddechowego. Potrzebne są jednak dalsze badania na tym polu.

Chrzan – gdzie kupić, jak przechowywać i przyrządzać?

Jeżeli jest możliwość, warto wybierać świeży korzeń chrzanu. Jest on zdecydowanie najsmaczniejszy, aromatyczny, a także posiada najwięcej cennych właściwości. Świeży korzeń chrzanu jest też zwykle bardzo tani. Można go kupić na targach, w warzywniakach. Często pojawia się również w popularnych marketach.

Chrzan można przechowywać w lodówce, można go także zamrozić. Przed przyrządzeniem chrzan należy obrać, a następnie, w razie potrzeb, pokroić, zmiksować lub zetrzeć na tarce. Chrzan jest warzywem przyprawowym o wyrazistym smaku, dlatego zwykle używa się go w niewielkiej ilości.

Chrzan w kuchni – co zrobić z chrzanu? Gdzie można go dodawać?

W kuchni chrzan używany jest głównie jako dodatek do mięs, jaj, kanapek, ogórków kiszonych. Można go również używać jako składnik sosów, sałatek. Często używany jest jako składnik ćwikły (ćwikła z chrzanem), bardzo lubianego, pikantnego dodatku do wędlin czy mięs. Chrzan używany jest do wytwarzania niektórych rodzajów musztardy, majonezów i kremów.

Chrzan w kosmetyce – na co się go stosuje?

Chrzan znajduje również zastosowanie w kosmetyce. Ze względu na działanie antybakteryjne i przeciwutleniające używany jest jako składnik toników. Stosowany jest również w celu zmniejszenia widoczności plam i przebarwień. Oprócz tego spotkać go można jako składnik masek do włosów i szamponów wzmacniających.

Chrzan – przeciwwskazania, efekty uboczne

Informacje na temat możliwych skutków ubocznych spożywania nadmiaru chrzanu w codziennej diecie są ograniczone. Jednakże chrzan jest produktem bardzo ostrym, dlatego najlepiej używać go oszczędnie.

Przepisy z chrzanem

Poniżej znajdują się przykładowe przepisy z wykorzystaniem chrzanu:

Krem jabłkowo-chrzanowy (2 porcje)

Składniki:

• świeży, starty na tarce chrzan – 2 łyżki,
• cebula – 0,5 sztuki,
• por – 0,5 sztuki,
• ziemniaki – 2 sztuki,
• jabłko – 1 sztuka,
• oliwa z oliwek – 1 łyżka,
• bulion warzywny – 500 ml,
• jogurt grecki – 4 łyżki,
• pieprz, sól.

Przygotowanie: cebulę i pora pokroić, chwilę podsmażyć na rozgrzanej w garnku oliwie. Dodać obrane i pokrojone ziemniaki. Smażyć chwilę. Wlać bulion warzywny, gotować pod przykryciem przez około 20 minut. Następnie dodać starty chrzan oraz starte jabłko, gotować przez 10 minut. Dodać jogurt, zmiksować na krem, doprawić do smaku pieprzem i odrobiną soli.

Ćwikła z chrzanem

Składniki:

• burak – 1 sztuka,
• świeży, starty na tarce chrzan – 2 łyżki,
• sok z cytryny – 1 łyżka,
• sól, pieprz.

Przygotowanie: buraka ugotować do miękkości lub upiec owiniętego w folię. Po ostudzeniu obrać, a następnie zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Przełożyć do miseczki, dodać chrzan, sok z cytryny, sól i pieprz. Dokładnie wymieszać.