korzenie chrzanu i starty chrzan w miseczce
Karolina Dereń

Chrzan – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie

Choć chrzan kojarzymy głównie z okresem świąt wielkanocnych jako niezastąpioną przyprawę o charakterystycznym smaku i zapachu, to okazuje się, że posiada on także wiele właściwości prozdrowotnych. Jakich dokładnie? Co zawiera korzeń chrzanu? Czy pomoże na przeziębienie? Czy niektóre związki zawarte w chrzanie pomogą w walce z nowotworami? Odpowiadamy.

Dawniej używany był jako roślina lecznicza, obecnie głównie jako składnik wielu potraw. Korzeń chrzanu zawiera szereg związków, które wykazują działanie prozdrowotne. Jakie ma zastosowanie w kuchni i nie tylko?

Chrzan – charakterystyka i odmiany/rodzaje

Chrzan pospolity (łac. Armoracia rusticana) jest gatunkiem rośliny z rodziny kapustowatych. Posiada długi, biały korzeń oraz zielone liście. W chrzanie występuje związek chemiczny o nazwie izotiocyjanian allilu, który nadaje mu charakterystyczny zapach i smak, może podrażniać oczy, nos i gardło. Chrzan występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej, Nowej Zelandii. W Polsce występuje pospolicie na całym obszarze. Dawniej używany był głównie jako roślina lecznicza, obecnie jako dodatek do potraw.

Zdarza się, że chrzan pospolity mylony jest z wasabi – ostrą przyprawą powszechnie używaną w japońskiej kuchni. Może wiązać się to z tym, że zdarza się, iż zamiast prawdziwego wasabi używany jest zwykły chrzan zabarwiony na zielono. Wasabi, a dokładniej chrzan japoński czy też wasabia japońska, jest inną rośliną. Posiada ostry, charakterystyczny smak, kłącze tej rośliny jest koloru zielonego. Podobnie jak chrzan pospolity również należy do rodziny kapustowatych.

Chrzan – wartości i składniki odżywcze, kcal, IG

Chrzan zwyczajowo, ze względu na swój charakterystyczny smak, spożywany jest w niewielkich ilościach. Chrzan ma niski indeks glikemiczny, typowa porcja jest bardzo niskokaloryczna, ale przy tym zawiera kilka cennych składników. Jedna łyżka chrzanu, ważąca około 15 gramów, zawiera w przybliżeniu 7 kcal. W analogicznej ilości chrzan zawiera 0,2 g białka, 0,1 g tłuszczu, 1,7g węglowodanów oraz 0,5 g błonnika.

W chrzanie znajdziemy składniki mineralne, takie jak potas, magnez, fosfor, wapń, a także kwas foliowy i witaminę C. Na uwagę zasługują cenne związki roślinne, w tym glukozynolany, które rozkładają się na izotiocyjaniany i mogą chronić przed infekcjami oraz mieć działanie profilaktyczne w przypadku nowotworów.
Sprawdź: Preparaty na odporność na DOZ.pl

Powiązane produkty

Właściwości lecznicze chrzanu

Chrzan posiada kilka potencjalnych właściwości zdrowotnych. Jedną z nich jest działanie przeciwnowotworowe związane z obecnością związków takich jak glukozynolany i izotiocyjaniany. Związki te mogą wpływać na hamowanie wzrostu komórek nowotworowych. Oprócz tego chrzan zwiera związki o działaniu przeciwutleniającym, zwalczającym uszkodzenia powodowane przez wolne rodniki. Nadmiar wolnych rodników w organizmie może zwiększać ryzyko wielu chorób. Chrzan posiada również działanie antybakteryjne, a także może wpływać korzystnie na zdrowie układu oddechowego. Potrzebne są jednak dalsze badania na tym polu.

Chrzan – gdzie kupić, jak przechowywać i przyrządzać?

Jeżeli jest możliwość, warto wybierać świeży korzeń chrzanu. Jest on zdecydowanie najsmaczniejszy, aromatyczny, a także posiada najwięcej cennych właściwości. Świeży korzeń chrzanu jest też zwykle bardzo tani. Można go kupić na targach, w warzywniakach. Często pojawia się również w popularnych marketach.

Przy zakupie warto wybierać korzenie twarde, bez plam, o jasnokremowej barwie, bez zdrewniałych części.

Chrzan można przechowywać w lodówce, można go także zamrozić. Przed przyrządzeniem chrzan należy obrać, a następnie, w razie potrzeb, pokroić, zmiksować lub zetrzeć na tarce. Chrzan jest warzywem przyprawowym o wyrazistym smaku, dlatego zwykle używa się go w niewielkiej ilości.

Chrzan w kuchni – co zrobić z chrzanu? Gdzie można go dodawać?

W kuchni chrzan używany jest głównie jako dodatek do mięs, jaj, kanapek, ogórków kiszonych. Można go również używać jako składnik sosów, sałatek. Często używany jest jako składnik ćwikły (ćwikła z chrzanem), bardzo lubianego, pikantnego dodatku do wędlin czy mięs. Chrzan używany jest do wytwarzania niektórych rodzajów musztardy, majonezów i kremów.

Zgodnie z tradycją świąt wielkanocnych tarty chrzan wkłada się do koszyka ze święconką.

Chrzan w kosmetyce – na co się go stosuje?

Chrzan znajduje również zastosowanie w kosmetyce. Ze względu na działanie antybakteryjne i przeciwutleniające używany jest jako składnik toników. Stosowany jest również w celu zmniejszenia widoczności plam i przebarwień. Oprócz tego spotkać go można jako składnik masek do włosów i szamponów wzmacniających.

Chrzan – przeciwwskazania, efekty uboczne

Informacje na temat możliwych skutków ubocznych spożywania nadmiaru chrzanu w codziennej diecie są ograniczone. Jednakże chrzan jest produktem bardzo ostrym, dlatego najlepiej używać go oszczędnie.

Zbyt duża ilość może podrażniać jamę ustną i żołądek, co będzie szczególnie uciążliwe dla osób z problemami trawiennymi, wrzodami żołądka, chorobą refluksową przełyku czy nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit.

Przepisy z chrzanem

Poniżej znajdują się przykładowe przepisy z wykorzystaniem chrzanu:

Krem jabłkowo-chrzanowy (2 porcje)

Składniki:

  • świeży, starty na tarce chrzan – 2 łyżki,
  • cebula – 0,5 sztuki,
  • por – 0,5 sztuki,
  • ziemniaki – 2 sztuki,
  • jabłko – 1 sztuka,
  • oliwa z oliwek – 1 łyżka,
  • bulion warzywny – 500 ml,
  • jogurt grecki – 4 łyżki,
  • pieprz, sól.

Przygotowanie: cebulę i pora pokroić, chwilę podsmażyć na rozgrzanej w garnku oliwie. Dodać obrane i pokrojone ziemniaki. Smażyć chwilę. Wlać bulion warzywny, gotować pod przykryciem przez około 20 minut. Następnie dodać starty chrzan oraz starte jabłko, gotować przez 10 minut. Dodać jogurt, zmiksować na krem, doprawić do smaku pieprzem i odrobiną soli.

Ćwikła z chrzanem

Składniki:

  • burak – 1 sztuka,
  • świeży, starty na tarce chrzan – 2 łyżki,
  • sok z cytryny – 1 łyżka,
  • sól, pieprz.

Przygotowanie: buraka ugotować do miękkości lub upiec owiniętego w folię. Po ostudzeniu obrać, a następnie zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Przełożyć do miseczki, dodać chrzan, sok z cytryny, sól i pieprz. Dokładnie wymieszać.

  1. H. Ciborowska, A. Ciborowski, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2021.
  2. R. Kosson, M. Horbowicz, Wpływ przechowywania na zawartość izotiocyjanianów w korzeniach chrzanu, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu”, nr 41 2007.
  3. S. Manuguerra i in., The antioxidant power of horseradish, Armoracia rusticana, underlies antimicrobial and antiradical effects, exerted in vitro, „Natural Product Research”, nr 34 (11) 2018.
  4. M. Mitsiogianni i in., The Role of Isothiocyanates as Cancer Chemo-Preventive, Chemo-Therapeutic and Anti-Melanoma Agents, „Antioxidants”, nr 8 (4) 2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający rzekomo najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Leczenie promieniami podczerwonymi – czym jest i jak korzystać z infrared (IR)?

    Terapia infrared (IR) opiera się na wykorzystaniu światła podczerwonego, którego zastosowanie jest poparte badaniami naukowymi. Jego właściwości są dobrze znane i wykorzystywane już od pewnego czasu. Jedne z najciekawszych możliwości zastosowania terapii infrared, opisywane w wielu różnych źródłach naukowych, to przede wszystkim leczenie bólu i pobudzanie wzrostu komórek w organizmie.

  • Czy kot domowy powinien wychodzić na dwór?

    Kot domowy to jedno z najbardziej tajemniczych i fascynujących zwierząt, które towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat. Choć dzisiaj postrzegany jest głównie jako zwierzę domowe, zachował swoje drapieżne instynkty, które niejednokrotnie stają się wyzwaniem – zarówno dla jego opiekunów, jak i dla lokalnych ekosystemów. Jakie są korzenie jego współpracy z człowiekiem i jakie zagrożenia wiążą się z jego swobodnym wypuszczaniem?

  • Dieta niskosodowa – dla kogo? Przepisy od dietetyka

    Sód to pierwiastek niezbędny do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego podstawową rolą jest kontrola objętości płynów pozakomórkowych oraz utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Sód jest niezwykle ważny, jednak jego nadmiar spożywany głównie w postaci soli kuchennej może wpływać na wzrost ciśnienia tętniczego krwi, niewydolność nerek oraz na wiele innych patologicznych procesów w organizmie. Czym jest dieta niskosodowa? Jakie niesie za sobą korzyści? Kto szczególnie powinien stosować dietę niskosodową? 

  • Jak się przygotować do sylwestra? Twarz, ciało i... nawodnienie

    Sylwestrowa noc to wyjątkowa okazja, by z radością pożegnać stary rok i przywitać nowy. Aby zabawa była udana, a poranek 1 stycznia okazał się łaskawszy, warto pamiętać o kilku zasadach i wprowadzić je w życie jeszcze przed szampańską imprezą.

  • Jak oczyścić organizm w 3 dni – przepisy dietetyka

    W okresie świątecznym często spożywamy więcej ciężkostrawnych, słodkich i tłustych posiłków niż zazwyczaj, co może prowadzić do zaburzeń trawiennych i gorszego samopoczucia. Czy po takim czasie powinniśmy oczyścić organizm specjalną dietą? Jak racjonalnie oczyścić organizm w 3 dni? Kto nie powinien korzystać z detoksów?

  • Jak skutecznie chronić psa lub kota przed pasożytami? Praktyczne porady

    Pasożyty stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia naszych pupili - psów i kotów. Zarażenie nimi może prowadzić do groźnych chorób, a nawet do stanów zagrażających życiu – szczególnie u młodych zwierząt. Dowiedz się, jak skutecznie dbać o profilaktykę, regularne odrobaczanie oraz ochronę przed pchłami i kleszczami.

  • Trening w parach to nie tylko bieganie. Co jeszcze można wspólnie ćwiczyć?

    Walentynki to czas, kiedy celebrujemy miłość i bliskość z naszymi ukochanymi. Warto wykorzystać ten dzień, aby nie tylko obdarować się prezentami, ale także wspólnie zatroszczyć się o zdrowie i kondycję fizyczną. Jednym ze wspaniałych sposobów na to są ćwiczenia we dwoje. Nie tylko umacniają więzi, ale również wprowadzają do naszego życia ruch i radość. W poniższym artykule omówimy korzyści płynące z takiej formy treningu, sporty, które można uprawiać w tej formie oraz praktyczne wskazówki dotyczące ćwiczeń razem.  

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.