Paluch biegacza (darniowy) – czym jest?

Paluch biegacza, inaczej nazywany paluchem darniowym, jest kontuzją, która przytrafia się – wbrew pozorom – nie tylko biegaczom. Zespół sztywnego palucha objawia się bólem dużego palca w stopie, w trakcie aktywności. Co go powoduje? Jak sobie pomóc? Podpowiadamy.

1. Paluch biegacza – co to jest?
2. Paluch darniowy (sztywny) – przyczyny
3. Objawy palucha biegacza
4. Paluch sztywny – leczenie
5. Paluch biegacza – jak zapobiegać kontuzji?

Jak każda dziedzina sportu, bieganie jest obarczone ryzykiem kontuzji i urazów. Udowodniono, że nieodpowiednie przygotowanie do aktywności czy źle dobrane obuwie mogą przyczynić się do zwiększonego ryzyka kontuzji. Wśród takowych znajduje się paluch biegacza określany także jako paluch darniowy.  

Paluch biegacza – co to jest?

Paluch darniowy (biegacza) to nic innego jak kontuzja w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego palucha. Zwiększone ryzyko urazu wymienia się wśród osób, które regularnie uprawiają sport na twardej nawierzchni. Wbrew pozorom taka przypadłość nie dotyka jedynie biegaczy. Mogą to być np. piłkarze. Zazwyczaj pierwszym odczuwalnym objawem, jaki jest obserwowany u osób, których dotyka paluch biegacza, jest ból dużego palca w stopie, który pojawia się w trakcie uprawiania sportu. Do takiego stanu może przyczynić się bardzo wiele różnych czynników, które zostaną opisane w dalszej części tekstu.

Paluch darniowy (sztywny) – przyczyny

Jak już częściowo wspomniano, przyczyn powstawania kontuzji w postaci palucha darniowego jest bardzo wiele. Wśród nich wymienia się m.in. źle dopasowane obuwie oraz brak odpowiedniej rozgrzewki przed treningiem. Dodatkowo sprzyjać mogą takie czynniki jak przebyte urazy w obrębie stopy, zmiany zwyrodnieniowe czy dysbalans mięśniowy.

Objawy palucha biegacza

Zespół sztywnego palucha albo inaczej hallux rigidus to nazwy używane zamiennie w stosunku do palucha biegacza i palucha darniowego. Głównym objawem jest wspomniany wcześniej ból w obrębie dużego palca w stopie. Pojawia się on zwłaszcza w momencie, kiedy następuje faza odbicia podczas chodzenia, a paluch zostaje poddany naciskowi i rozciągnięciu.

Jeśli stan związany ze sztywnym paluchem ewoluuje, to można również zaobserwować objawy takie jak:

• zmniejszenie zakresu ruchomości w obrębie dużego palucha,
• dolegliwości bólowe nasilające się podczas chodzenia i stania, kiedy paluch jest obciążony,
• ból oraz sztywność narastające przy zmiennej, wilgotnej i zimnej pogodzie,
• cechy stanu zapalnego takie jak opuchlizna, zaczerwienie, tkliwość palpacyjna oraz zwiększenie ciepłoty,
• pojawiające się zgrubienie na czubku stopy,
• narastanie dolegliwości bólowych podczas noszenia obuwia, niemożność dobrania wygodnych butów.

Paluch sztywny – leczenie

Bardzo ważnym elementem procesu leczenia palucha darniowego jest diagnostyka. W tym przypadku wykonuje się najpierw podstawową ocenę zakresu ruchomości oraz testy prowokujące dolegliwości bólowe: wspinanie na palce, utrzymywanie ciężaru ciała na jednej nodze. Potwierdzeniem będzie zdjęcie rentgenowskie, które uwidacznia w tym przypadku wszelkie nieprawidłowości w postaci zmian zwyrodnieniowych oraz pojawianie się wyrośli kostnych.

Gdy występuje bolesny paluch, leczenie może być prowadzone w sposób nieinwazyjny lub operacyjnie. W pierwszym przypadku zaleca się dopasowanie odpowiedniego obuwia, może się bowiem okazać, że już sama modyfikacja w tym zakresie przynosi jakiś rezultat. Zaleca się ograniczenie ruchomości palucha w postaci ortezy na paluch biegacza, która odciąży staw i będzie sprzyjać regeneracji. Wskazane będzie również zmniejszenie aktywności, które mogą być powiązane z narastaniem dolegliwości. Mowa tutaj o bieganiu, czy też grze w piłkę nożną.

W celu redukcji obrzęku oraz łagodzenia bólu rekomenduje się zażywanie środków przeciwbólowych oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Niekiedy stosuje się również miejscowe iniekcje z kortykosteroidów – szczególnie w sytuacjach przewlekłego bólu o bardzo dużej intensywności.

Pomocne mogą być aplikacje odciążające z wykorzystaniem taśm (Kinesiology Taping) – tzw. tejping. Laseroterapia, krioterapia, pole magnetyczne oraz fonoforeza z wykorzystaniem odpowiednich żelów zawierających leki również będą przynosić bardzo pozytywne rezultaty.

Samodzielnie w domu można wykonywać naprzemienne ciepło-zimne kąpiele stóp. Przez 30 sekund należy umieścić stopy w gorącej wodzie, a następnie przez 30 sekund w zimnej i tak kilkukrotnie. Pomoże to złagodzić dolegliwości. Wodę można wzbogacić o dodatek olejku lawendowego, borowiny lub nagietka, który zadziała ściągająco na obrzęk. Żele żywokostowe czy okłady z liści młodej kapusty również mogą przynieść niewielką ulgę w odczuwaniu bólu.  

Paluch biegacza – jak zapobiegać kontuzji?

Palucha biegacza nie da się powstrzymać, ale można spowolnić postęp niekorzystnych zmian. W tym celu wykonuje się ćwiczenia, które będą pozwalały utrzymać zakres ruchomości. Zaleca się odpoczynek w momencie, kiedy dolegliwości bólowe zaczynają się pojawiać. Odpowiednio długa rozgrzewka przed treningiem pozwoli uniknąć nadmiernej eksploatacji elementów narządu ruchu. Dobrym rozwiązaniem profilaktycznym jest również noszenie wkładek ortopedycznych, odpowiednie dopasowanie obuwia z wystarczającą ilością miejsca wokół palców oraz unikanie uprawiania sportu na bardzo twardym podłożu.