Kawa a cholesterol – czy istnieje pomiędzy nimi związek?

Chociaż kawa sama w sobie nie zawiera cholesterolu, może wpływać na jego poziom. To, czy napój podniesie poziom cholesterolu, zależy od sposobu przygotowania oraz ilości, w jakich jest spożywany.

Do czego jest nam potrzebny cholesterol?

Cholesterol to organiczny związek chemiczny, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Norma dla zdrowego, pełnoletniego człowieka wynosi do 190–200 mg/dl. Nieprawidłowy poziom cholesterolu zarówno niedobór, jak i nadmiar może być źródłem wielu problemów zdrowotnych. Cholesterol występuje w tkankach i osoczu krwi. Jest ważnym składnikiem błon komórkowych, a także prekursorem syntezy kwasów żółciowych, witaminy D i innych wybranych hormonów steroidowych.

„Dobry” i „zły” cholesterol – jaka jest różnica?

„Dobry” cholesterol HDL (ang. High Density Lipoprotein), czyli lipoproteiny wysokiej gęstości, transportują cholesterol obecny w osoczu i tkankach do wątroby, która następnie eliminuje go z organizmu. Wysoki poziom cholesterolu HDL może obniżyć ryzyko chorób serca i udaru mózgu. Natomiast „zły” cholesterol LDL (ang. Low Density Lipoprotein), czyli lipoproteiny o niskiej gęstości, mogą gromadzić się na ścianach naczyń krwionośnych. Powstawanie złogów tłuszczowych ogranicza przepływ krwi i tlenu, niezbędnych do prawidłowej pracy serca.

Co wiemy o związku między kawą a wysokim poziomem cholesterolu?

W ciągu ostatniej dekady powstało kilka prac badawczych, które wykazały istnienie powiązania między kawą a cholesterolem. Okazuje się, że sposób parzenia napoju ma znaczenie. Pewne rodzaje kawy mogą przyczyniać się do wzrostu poziomu „złego” cholesterolu. Należą do nich espresso, kawa parzona po turecku lub przygotowywana po francusku.

Naukowcy z Royal College of Surgeons w Dublinie przeprowadzili badanie wśród młodych ludzi w wieku 18–34 lat. Stwierdzili, że im więcej napojów na bazie espresso pili uczestnicy badania, tym mieli wyższy poziom cholesterolu. Espresso zawiera większe ilości diterpenów niż kawa filtrowana (np. parzona po turecku lub w kawiarce tłokowej) lub rozpuszczalna. Ponieważ espresso jest zwykle spożywane w małych ilościach, ogólny wpływ na poziom cholesterolu jest niewielki.

Z kolei badacze z Saw Swee Hock School of Public Healthi w Singapurze stwierdzili, że niefiltrowana kawa zwiększa stężenie krążącego cholesterolu LDL i trójglicerydów. Napój filtrowany nie miał istotnego wpływu na lipidy we krwi.

Co z dodatkami do kawy?

Większość problemów z nieprawidłowym poziomem cholesterolu zaczyna się, gdy z wraz z pokarmem przyjmujemy zbyt dużo tłuszczu i kalorii. W wielu dodatkach do kawy można znaleźć tłuszcze nasycone, przez co kawa może przyczyniać się do wzrostu poziomu cholesterolu we krwi. Osobom, które chcą ograniczyć ten efekt, zalecany jest wybór mleka beztłuszczowego lub niskotłuszczowego, bądź roślinnego. Zwolennicy diety ketogenicznej często piją tzw. kuloodporną kawę (ang. bulletproof coffee), która wymaga dodania masła i oleju kokosowego. Trzeba pamiętać, że przygotowany w ten sposób napój powoduje gwałtowny wzrost poziomu „złego” cholesterolu. Słodkie, aromatyzowane napoje kawowe zawierają dodatkowo duże ilości cukru, dlatego powinno się sięgać po nie od czasu do czasu.

Jeżeli dodatki do kawy, takie jak cukier, śmietanka, syropy cukrowe, będą stosowane z umiarem, prawdopodobnie nie wpłyną istotnie na poziom cholesterolu we krwi. W jednym z nowszych badań zespół naukowców z Tajwanu dostrzegł, że spożywanie czarnej kawy bez dodatków wiązało się z wyższymi stężeniami HDL wśród osób w wieku powyżej 30 lat. Co ciekawe, poziom cholesterolu nie zmienił się znacząco u uczestników, którzy spożywali czarną kawę z dodatkami. Praca ukazała się w „Journal of Multidisciplinary Healthcare”.

Korzyści zdrowotne picia kawy

Zainteresowaniem wpływu kawy na zdrowie publiczne jest bardzo duże, ponieważ jest to jeden z najczęściej konsumowanych napojów na świecie. Umiarkowane picie kawy może mieć charakter ochronny, ale sięganie po więcej niż 4 filiżanki napoju dziennie podnosi ryzyko śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych. Kawa ma działanie przeciwzapalne oraz przeciwutleniające. Ponadto poprawia metabolizm glukozy i zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę. Spożycie kawy zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń neurodegeneracyjnych, w tym choroby Parkinsona i Alzheimera.