Szczepienie na COVID-19. Lepiej szczepić się rano czy po południu?

Według najnowszych wyników badań naukowych, nie tylko rodzaj przyjmowanej szczepionki, wiek i płeć pacjenta mają znaczenie w kontekście skutecznej stymulacji układu immunologicznego. Po szczepieniu powinien on wytworzyć odpowiednią ilość przeciwciał, które mają za zadanie chronić organizm przed zachorowaniem lub groźnym przebiegiem COVID-19. Okazuje się, że pora dnia, w której przyjmuje się preparat ma również ogromne znaczenie.

Naukowcy z Massachusetts General Hospital twierdzą, że odpowiedź ze strony układu immunologicznego w postaci generowania odpowiedniego stężenia (miana) przeciwciał zależy od pory dnia, w której otrzymuje się szczepienie. Badanie, opublikowane w „Journal of Biological Rythms” wykazało, że przeciw COVID-19 lepiej jest zaszczepić się po południu niż rano.

Czy pora dnia podania szczepionki ma znaczenie?

Objawy niektórych chorób i działanie licznych leków różnią się w zależności od pory dnia. Wcześniejsze prace naukowe dowodzą, że to kiedy podawana jest szczepionka, może mieć wpływ na siłę odpowiedzi immunologicznej. Nowe badanie obserwacyjne przeprowadzone przez zespół naukowców z Massachusetts General Hospital (MGH) miało na celu sprawdzenie, czy podobna zależność dotyczy szczepionki przeciw koronawirusowi SARS-CoV-2.

Dr Elizabeth Klerman, neurolog z Harvard Medical School i współautorka badania, stwierdziła, że wyniki analiz jej zespołu mogą być istotne dla optymalizacji skuteczności preparatów immunizacyjnych. Badanie opublikowane w „Journal of Biological Rythms” jest pierwszą pracą, która dowodzi, że rytmy okołodobowe mogą wpływać na odpowiedź organizmu na szczepionkę przeciwko zakażeniu wirusem SARS-CoV-2.

Praca posiada pewne ograniczenia analityczne, ponieważ naukowcy nie dysponowali danymi na temat historii medycznej uczestników, ich snu i wzorców pracy zmianowej, co również mogło wpływać na siłę odpowiedzi immunologicznej na szczepionki. Badaczka podkreśla, że zanim ostatecznie będzie można zalecić planowanie szczepień przeciw zakażeniu SARS-CoV-2 w godzinach popołudniowych, należy przeprowadzić dodatkowe badania.

Przebieg badania odpowiedzi na szczepionkę w różnych porach dnia

Naukowcy prowadzili swoje obserwacje wśród 2190 pracowników służby zdrowia w Wielkiej Brytanii. Po zaszczepieniu preparatem mRNA Pfizer/BioNTech lub adenowirusową szczepionką AstraZeneca uczestnikom pobierano krew i wykonywano badanie poziomu przeciwciał. Okazało się, że biorący udział w eksperymencie pracownicy służby zdrowia, którzy otrzymali szczepionkę przeciw zakażeniu SARS-CoV-2 po południu, mieli wyższy poziom przeciwciał, niż ci, którzy zostali zaszczepieni rano.

Model badania, oprócz czasu podania szczepionki, uwzględniał także inne parametry, takie jak typ szczepionki, płeć i wiek uczestników. Naukowcy odnotowali, że odpowiedź przeciwciał była silniejsza u osób, którym podano preparat mRNA firmy Pfizer, u kobiet i osób młodszych.

Dr Klerman i jej współpracownicy analizują obecnie dane uzyskane od osób zaszczepionych w placówkach Mass General Brigham, które dotyczą skutków ubocznych szczepionek. Badaczka stwierdziła, że skoro poziom przeciwciał jest wyższy u pacjentów, którzy otrzymują szczepionkę po południu, tak skutki uboczne po szczepieniu również będą silniej odczuwane w tej grupie.

Dlaczego jedna szczepionka działa lepiej rano, a inna po południu?

Rezultaty badania zespołu z Massachusetts kontrastują z wynikami pracy dotyczącymi szczepionki na grypę. Seniorzy (276 dorosłych w wieku powyżej 65 lat) uzyskali wyższe miana przeciwciał, gdy otrzymywali szczepionkę rano. Naukowcy z University of Birmingham zaobserwowali, że podanie jej pacjentom między 9:00 a 11:00 czterokrotnie zwiększyło poziom wytwarzanych przeciwciał, w porównaniu z osobami, które otrzymały zastrzyk później, między 15:00 a 17:00.

Wrodzony układ odpornościowy zapewnia pierwszą linię obrony immunologicznej przed infekcją, reaguje natychmiast, ale dzieje się to w sposób nieukierunkowany. Z kolei adaptacyjny układ immunologiczny wytwarza długoterminową odpowiedź, która jest specyficzna dla każdego czynnika zakaźnego.

Niedawno naukowcy z Uniwersytetu Genewskiego (UNIGE, fr. Université de Genève) w Szwajcarii i Uniwersytetu Ludwigs-Maximilians (LMU, niem. Ludwig-Maximilians-Universität München) w Niemczech potwierdzili, że aktywacja układu odpornościowego jest modulowana w zależności od pory dnia. Badacze przyjrzeli się mechanizmom migracji komórek, które leżą u podstaw odpowiedzi immunologicznej. Obserwowali jak komórki dendrytyczne (DC, ang. Dendritic Cells), odpowiedzialne za identyfikację zagrożeń i zlokalizowane w wielu narządach obwodowych (w tym w skórze) wędrują przez naczynia limfatyczne do węzłów chłonnych. Wyniki badania opublikowane w „Nature Immunology” sugerują, że pora dnia powinna być uwzględniana przy podawaniu szczepionek, aby podnieść skuteczność szczepień.