Dieta przemysłowa – czym jest i kiedy się ją stosuje?
Maria Brzegowy

Dieta przemysłowa – czym jest i kiedy się ją stosuje?

Gdy żywienie dietą tradycyjną nie jest możliwe bądź wystarczające, można rozważyć włączenie tzw. diety przemysłowej podawanej albo w sposób doustny, albo za pośrednictwem specjalnie wytworzonego dostępu sztucznego do przewodu pokarmowego. Dieta przemysłowa – czym jest, jakie są jej rodzaje i u których pacjentów będzie wskazana? 

Dieta przemysłowa – co to takiego? 

Dieta przemysłowa to specjalistyczne preparaty żywieniowe wykorzystywane w ramach procedur leczenia żywieniowego. Pod tym pojęciem kryją się diety przeznaczone do podaży zarówno doustnej, jak i poprzez dostęp sztuczny do przewodu pokarmowego. W przypadku sztucznego dostępu, mówi się o: 

  • żywieniu drogą dostępu sztucznego do żołądka, tj. za pomocą zgłębnika bądź przetoki odżywczej tzw. gastrostomii,
  • żywieniu drogą dostępu sztucznego do jelita cienkiego, tj. za pomocą zgłębnika bądź przetoki odżywczej tzw. jejunostomii.  

Kiedy stosuje się dietę przemysłową? 

Żywienie przy pomocy diety przemysłowej stanowi metodę wsparcia chorego z wyboru, gdy nie jest możliwym pokrycie pełnej podaży na energię i inne składniki pokarmowe w sposób tradycyjny (np. w chorobie nowotworowej, gdy pacjent traci apetyt, wymiotuje, bardzo chudnie). Według aktualnych rekomendacji żywienie dojelitowe zaleca się rozważyć u wszystkich pacjentów, w przypadku których stwierdzono: obecność niedożywienia lub tzw. wysokiego ryzyka żywieniowego, zagrażające niedożywienie lub spodziewany brak możliwości realizacji diety doustnej przez ponad 7 dni (nawet przy braku cech niedożywienia w chwili postawienia diagnozy). 

W pierwszej kolejności, jeśli pozwala na to sytuacja, rozważa się włączenie preparatów doustnych. Jeśli jednak jest to niemożliwe bądź wystarczające, zespół żywieniowy może podjąć decyzję o żywieniu za pomocą dostępu sztucznego. 

Powiązane produkty

Dieta przemysłowa – gdzie kupić preparaty żywieniowe? 

Doustne preparaty żywieniowe są dostępne w aptekach bez recepty (cena rzędu ok. 6–9 zł za sztukę). Diety przemysłowe przeznaczone do podaży przez zgłębnik bądź przetokę odżywczą to z kolei elementy procedury żywienia dojelitowego/enteralnego, w całości refundowanej przez NFZ. Do leczenia żywieniowego kieruje lekarz, wystawiając skierowanie do poradni żywieniowej (bądź też, gdy pacjent jest hospitalizowany, podejmuje taką decyzję podczas jego pobytu). 

Dieta przemysłowa – rodzaje  

Jak już wcześniej wspomniano, diety przemysłowe możemy podzielić według sposobu ich podaży: 

  • drogą doustną (tzw. ONS – oral nutritional supplements, szerzej znane jako nutridrinki),
  • drogą dostępu sztucznego do przewodu pokarmowego. 

Inny podział preparatów obejmuje ich skład. Wyróżnia się zatem diety: 

  • kompletne pod względem odżywczym – używane jako jedyne źródło pożywienia lub jako uzupełnienie zwykłej diety pacjenta, wszystkie makro- i mikroskładniki,
  • niekompletne pod względem odżywczym – stosowane tylko w celu uzupełnienia diety pacjenta, a nie jako wyłączne źródło składników pokarmowych (np. białko w proszku). 

Skład można opisać także poprzez podział diet przemysłowych na: 

  • standardowe – odzwierciedlające skład i proporcje zwykłej diety doustnej, pozwalające na dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych, witamin, pierwiastków śladowych i elektrolitów,
  • specjalne – produkowane wg. wymagań żywieniowych wynikających z danych chorób, sytuacji (np. dla cukrzyków czy chorych z odleżynami). 

Wreszcie szczegółowy podział wobec składu będzie obejmować diety: 

  • polimeryczne – zawierające nienaruszone składniki pokarmowe, tj. źródłem białka są białka naturalne o wysokiej wartości odżywczej (całe cząstki białkowe), przeznaczone dla większości pacjentów,
  • oligomeryczne i monomeryczne – w których białko występuje pod postacią dwu- i tripeptydów albo wolnych aminokwasów, przeznaczone dla pacjentów z upośledzonymi funkcjami trawienia. 

Dieta przemysłowa – zalety 

Diety przemysłowe, zarówno te doustne, jak i te podawane do dostępu, cechuje szereg korzyści. To przede wszystkim:  

  • skoncentrowane źródło kalorii i składników odżywczych w małej objętości,
  • możliwość dostosowania składu preparatu do wymagań żywieniowych, 
  • brak składników potencjalnie szkodliwych (laktoza, gluten, puryny, cholesterol), 
  • jałowość – preparaty są wolne od kontaminacji bakteryjnej. 

Niepodważalną zaletą w przypadku diet doustnych jest również wygoda ich stosowania oraz możliwość łączenia z innymi produktami i dodawania do posiłków. Diety podawane do dostępu sztucznego, to w przeciwieństwie do niegdyś stosowanych miksowanych diet kuchennych – stały, ściśle określony skład oraz ich homogeniczność, która zabezpiecza właściwą podaż składników pacjentowi oraz umożliwia stosowanie cienkich, bardziej komfortowych zgłębników, które kuchenna mieszanka zapewne szybko by uniedrożnił. 

Dieta przemysłowa – przeciwwskazania  

Przeciwwskazania do żywienia dojelitowego – czy to drogą doustną czy to drogą dostępu sztucznego – obejmują brak możliwości wykorzystania do żywienia przewodu pokarmowego ogółem. Takie sytuacje to m.in.: 

  • niedrożność przewodu pokarmowego,
  • mechaniczna przeszkoda obecna w jelitach,  
  • ciężki wstrząs,  
  • niedokrwienie jelit,  
  • przewlekłe, nieustępujące biegunki albo wymioty,
  • ciężkie zaburzenia wchłaniania, 
  • przetoki przewodu pokarmowego bez możliwości wykorzystania do żywienia takiego odcinka jelita, który znajduje się poniżej tej przetoki i umożliwi żywienie w wystarczającym zakresie.  

Dieta przemysłowa – jak stosować? 

Doustne preparaty żywieniowe stanowią uzupełnienie tradycyjnie spożywanej diety albo element ją zastępujący. Ilość ONS-ów koniecznych do włączenia ustala lekarz bądź dietetyk kliniczny. Specjalista dobiera również właściwy preparat oraz omawia sposób jego podaży.  

Celem zabezpieczenia przed ewentualnymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego (m.in. nudnościami, wymiotami, biegunką), odżywki zaleca się pić wolno, małymi łykami, przez minimum 30 minut. Jak już wspomniano wcześniej, małymi porcjami preparaty można dodawać do innych, zwyczajowo spożywanych posiłków. Takie postępowanie poprawia ich odbiór w zakresie smaku – ONS-y są dosyć słodkie i nie zawsze akceptowane przez pacjentów, stąd ich dodatek do potraw może rozwiązać ten problem. 

W przypadku diety przemysłowej podawanej do dostępu sztucznego stosowanie obejmuje podaż: 

  • w formie bolusów, tj. porcji diety, najczęściej podawanej według harmonogramu normalnie spożywanych posiłków, tj. co 3–4 godziny, z 8-godzinną przerwą nocną,
  • we wlewie ciągłym prowadzonym grawitacyjnie albo za pomocą pompy żywieniowej. 
Sposób podaży bezwzględnie ustala zespół leczący. 

Najczęstsze problemy podczas stosowania diet przemysłowych doustnych i sposoby radzenia sobie z nimi:

  • brak akceptacji smaku → zmiana smaku odżywki, firmy, niższa temperatura (schłodzone smakują lepiej), połączenia z innymi produktami albo potrawami (np. z jogurtem, koktajlem),
  • zła tolerancja (biegunka, nudności, wymioty) → wolniejsza podaż, mniejsze porcje, połączenie z produktami albo potrawami,
  • pogorszenie profilu glikemii → zamiana na wersję odżywek „diabet” (cukrzycowe), 
  • postępujący ubytek masy ciała → sprawdzenie czy przez włączenie ONS do diety, pacjent nie zastąpił nimi posiłków, przez co finalnie je podobnie jak przed interwencją,
  • oczekiwanie natychmiastowej poprawy → edukacja chorego, że podobnie jak każde leczenie, także i prowadzenie specjalistycznego żywienia wymaga czasu, aby zaobserwować jego efekty,
  • hiperalimentacja (nadmiar) określonych składników ogółem → analiza jadłospisu pacjenta np. pod kątem spożycia kalorii/białka. 
  1. POLSPEN, Żywienie dojelitowe w domu. Podręcznik dla pacjentów, Wydawnictwo Scientifica, Kraków 2018. 
  2. POLSPEN, Standardy żywienia dojelitowego i pozajelitowego, Wydawnictwo Scientifica, Kraków 2019. 
  3. Polskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego, Standardy żywienia dojelitowego dorosłych pacjentów w warunkach domowych, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2019. 
  4. L. Sobotka, Podstawy żywienia klinicznego, Wydawnictwo Scientifica, Kraków 2013. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Erytrol – kalorie, właściwości. Czy jest zdrowy? Czy można go stosować u diabetyków?

    Erytrytol (erytrol) to naturalna substancja słodząca o słodyczy sięgającej 60–80% sacharozy, czyli tradycyjnego białego cukru. Ten zdrowy słodzik ma zerową wartość energetyczną. Jest polecany osobom odchudzającym się i cukrzykom. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości ma erytrol i jakie jest jego zastosowanie.

  • Zwichnięcie kostki – objawy, leczenie, rehabilitacja

    Zwichnięciu kostki (stawu skokowego) towarzyszą zwykle: ból, brak możliwości ruchu, widoczna deformacja i opuchlizna. Do tego urazu dochodzi najczęściej w wyniku aktywności fizycznej. Czym dokładnie jest zwichnięcie kostki i czym różni się od skręcenia? W jaki sposób można mu zapobiec?

  • 10 postaci z bajek Disneya, które mają objawy zaburzeń psychicznych

    Wiele osób dopatruje się zaburzeń psychicznych u postaci z filmów, seriali, a nawet bajek. Czy w Stumilowym Lesie Kłapouchy miałby depresję, Tygrys ADHD, a Kubuś Puchatek zaburzenia odżywiania? Na zaburzenia psychiczne u postaci z bajek warto jednak spojrzeć z przymrużeniem oka, bo choć niektóre z nich faktycznie przejawiają objawy natury psychicznej, to nie wiadomo, czy taki był zamysł ich twórców. Jakie problemy o podłożu psychicznym możemy zobaczyć u postaci z bajek Disneya?

  • Grzyby reishi – działanie, zalecenia i przeciwwskazania

    Lakownica żółtawa, znana szerzej jako grzyb reishi, zyskuje coraz większą popularność. Grzyby te cenione są ze względu na swoje potencjalne właściwości prozdrowotne, które obejmują między innymi działanie antyoksydacyjne. Sugeruje się, że grzyby reishi mogą korzystnie wpływać na odporność organizmu oraz wspierać układ nerwowy i układ krążenia. Jakie jest dokładne działanie grzybów reishi? Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania lakownicy żółtawej, czyli „grzyba nieśmiertelności”?

  • Jak się przygotować na przybycie kociaka lub szczeniaka do domu? Co kupić?

    Moment, w którym wyczekany i wymarzony zwierzak ma pojawić się w domu, to na pewno radosne wydarzenie. Warto się na nie odpowiednio przygotować, aby uniknąć stresu czy potencjalnie niebezpiecznych sytuacji. Będzie to także pomocne w zminimalizowaniu ewentualnych zniszczeń w domu, które często są nieodłącznym elementem opieki nad młodym zwierzakiem.

  • Żywienie medyczne seniora – co to jest? Na co zwrócić uwagę?

    Wraz z wiekiem oraz w przebiegu różnego rodzaju schorzeń nasz organizm staje się podatny na niedobory minerałów i witamin. Z tego powodu w wieku podeszłym niezwykle istotne jest zadbanie o zbilansowaną i zdrową dietę, która uzupełni te niedobory i dostarczy organizmowi niezbędną ilość energii. Jak powinno wyglądać żywienie seniorów?

  • Żywienie medyczne podczas chemioterapii – co należy wiedzieć?

    Choć chemioterapia ma na celu niszczenie komórek nowotworowych, to niestety oddziałuje również na cały organizm i powoduje szereg skutków ubocznych. Odpowiednie żywienie odgrywa ważną rolę w procesie leczenia i poprawia samopoczucie pacjentów. Jak powinno wyglądać żywienie medyczne podczas chemioterapii?

  • Leczenie promieniami podczerwonymi – czym jest i jak korzystać z infrared (IR)?

    Terapia infrared (IR) opiera się na wykorzystaniu światła podczerwonego, którego zastosowanie jest poparte badaniami naukowymi. Jego właściwości są dobrze znane i wykorzystywane już od pewnego czasu. Jedne z najciekawszych możliwości zastosowania terapii infrared, opisywane w wielu różnych źródłach naukowych, to przede wszystkim leczenie bólu i pobudzanie wzrostu komórek w organizmie.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.