Hipermobilność – przyczyny i objawy nadmiernej ruchomości stawów

Co to jest hipermobilność?

Każdy staw człowieka posiada fizjologiczną ruchomość w różnych kierunkach, jest ona podawana jako wartość kątowa mierzona w stopniach. Hipermobilność, określana także jako zespół hipermobilności lub nadruchomość, to zburzenie związane z dysfunkcją tkanki łącznej charakteryzujące się nadmierną rozciągliwością oraz bardzo często bólem mięśniowo-szkieletowym. Niektórzy nazywają to zjawisko także „podwójnymi stawami” lub „luźnymi stawami”. 

Nadmierna ruchomość stawów niejednokrotnie uznawana jest za łagodny wariant niektórych schorzeń narządu ruchu.

Tak jest np. w przypadku kobiet, gdy obecność pewnych hormonów powoduje, że zarówno stawy, jak i pozostałe półruchome połączenia kości w postaci chrząstkozrostów wykazują zwiększoną elastyczność. Jest to istotne podczas porodu, gdyż umożliwia przejście dziecka przez kanał rodny, miednicę, nie powodując złamań i uszkodzeń w obrębie narządu ruchu kobiety. 

Hipermobilność – przyczyny nadruchomości stawów 

Badania naukowe sugerują, że problem związany z hipermobilnością stawów może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, płci, rasy. Istnieje jednak pewna tendencja wśród dzieci i młodzieży. Naukowe doniesienia na temat przyczyn wiotkości stawowej mówią o czynnikach genetycznych, wiele wskazuje także na to, że potencjalnie sprzyjające są różnice w budowie kolagenu. Przeciążenia związane z przebytymi urazami, niedostatek ruchu w dzieciństwie, budowa anatomiczna oraz zaburzenia hormonalne także mogą wpływać na pojawianie się tego patologicznego zjawiska. 

Czasami wiotkość stawowa u dziecka może sugerować współistnienie groźnych chorób, takich jak zespół Ehlersa-Danlosa, zespół Downa, zespół Marfana, zespół Morquio. 

Hipermobilność – objawy 

Bardzo wiele osób prezentujących wiotkość stawów nie wykazuje żadnych problemów ani przypadłości z tym związanych. Niektórzy wręcz korzystają z przeprostów – mowa tutaj o tancerzach baletowych czy osobach uprawiających akrobatykę i gimnastykę sportową. 

Druga grupa ludzi to pacjenci, u których ujawniły się nieprzyjemne objawy towarzyszące przeprostom kolan oraz łokci. Wśród nich wyróżniamy głównie: 

• bóle stawów i mięśni,
• sztywność stawów,
• wyraźnie słyszalne „klikanie” w obrębie połączeń stawowych podczas ruchu, strzelanie w stawach,
• zwiększone ryzyko kontuzji w postaci skręceń, zwichnięć, złamań, 
• pojawiające się problemy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak zaparcia, zespół jelita drażliwego, 
• zawroty głowy, omdlenia, 
• obecność cienkiej i rozciągliwej skóry.

Jeżeli występuje takie połączenie objawów, to mamy wówczas do czynienia z patologiczną hipermobilnością uogólnioną. 

Hipermobilność – jak sobie radzić z wiotkością stawów? 

Charakter patologicznej hipermobilności miejscowej i uogólnionej powoduje zwiększone ryzyko kontuzji. Są to urazy takie jak zwichnięcia oraz skręcenia. W zasadzie jedynym sposobem, aby ograniczyć ryzyko kontuzji jest wykonywanie ćwiczeń ukierunkowanych na zwiększenie siły mięśniowej i poprawę stabilizacji stawów. Warto także zastosować dietę wysokobiałkową, która ma na celu zwiększenie masy mięśniowej. Takie postępowanie wymaga jednak przeprowadzenia szeregu konsultacji ze specjalistami. 

Pomocne może okazać się zastosowanie fizykoterapii, mowa tutaj o zabiegach z użyciem określonych rodzajów prądów. Wykorzystanie takiej stymulacji za pomocą prądów rosyjskich, prostokątnych czy neofaradycznych przyczyni się z pewnością do efektywności nowych akcji siłowych mięśni i wpłynie pozytywnie na poprawę stabilizacji i przyrost masy mięśniowej. Poza klasycznymi, kompaktowymi urządzeniami w postaci elektrostymulatorów przenośnych można obecnie skorzystać z ćwiczeń w specjalistycznym kombinezonie, który podczas treningu wyzwala impulsy elektryczne. Jeszcze do niedawna było to możliwe do zrealizowania wyłącznie w przypadku osób dorosłych. Dziś pod okiem terapeutów można odpowiednio dobrać parametry oraz ocenić skuteczność zastosowania treningu z wykorzystaniem takiego kombinezonu w przypadku dzieci. 

Hipermobilność stawów – czego unikać? 

Hipermobilność konstytucyjna, łagodny zespół hipermobilności stawów powinny skłonić pacjenta do zmiany dotychczasowego sposobu postępowania. Nie należy doprowadzać do nadwagi ani uprawiać sportów, które doprowadzają do jeszcze większego pogłębienia tego patologicznego zjawiska, jak np. akrobatyka. Bardzo ważne jest, aby chronić stawy oraz unikać czynności mogących doprowadzić do kontuzji i urazów. Profilaktyka może obejmować stosowanie specjalnych ochraniaczy oraz szelek i uprzęży zapewniających należytą ochronę narządu ruchu.