Jąkanie u dzieci – jakie są jego przyczyny? Jak pomóc dziecku, które się jąka?
Katarzyna Gmachowska

Jąkanie u dzieci – jakie są jego przyczyny? Jak pomóc dziecku, które się jąka?

Jąkanie u dzieci jest zaburzeniem płynności mowy, które może być wywołane przez czynniki logopedyczne, psychologiczne, genetyczne lub społeczne. Objawi się ono m.in. powtarzaniem głosek, słów lub części zdań, co nieco utrudnia komunikację dziecka z otoczeniem. Na czym polega terapia jąkania u dzieci? O czym powinni pamiętać rodzice dzieci, które się jąkają? Podpowiadamy. 

Jąkanie polega na braku płynności mówienia, która jest spowodowana przez nadmierne skurcze mięśni oddechowych, fonacyjnych oraz artykulacyjnych. Jąkaniu mogą towarzyszyć tiki oraz grymasy. Ze względu na stopień zaawansowania dolegliwości wyróżnia się jąkanie łagodne, umiarkowane, znaczne oraz głębokie. W jaki sposób diagnozuje się jąkanie i jaka terapia tego zaburzenia mowy będzie skuteczna? 

Jąkanie u dzieci – czym jest i jakie są jego rodzaje? 

Jąkanie jest to zaburzenie płynności mowy, zazwyczaj nieutrudniające w znacznym stopniu komunikacji z otoczeniem. Jąkaniu mogą towarzyszyć tiki lub ruchy mimowolne. Jąkanie u dzieci częściej występuje u chłopców, zazwyczaj w wieku 3–5 lat i zwykle ustępuje samoistnie. Rzadko występuje u dzieci po ukończeniu 7. roku życia.  

Jąkanie powstaje na skutek zaburzenia koordynacji ruchowej aparatu oddechowego, fonacyjnego oraz artykulacyjnego. Zakłócenia oddechowe przejawiają się braniem płytkiego wdechu i mówieniem na wydechu resztkami powietrza. Natomiast zaburzenie funkcji mięśni odpowiadających za fonację powoduje przerwy w wydobywaniu głosu. 

Ze względu na nasilenie dolegliwości jąkanie dzielimy na łagodne, umiarkowane, znaczne oraz głębokie. W przypadku dzieci z łagodnym jąkaniem pauzy w mówieniu trwają ok. 1 sekundę i dotyczą do 5% wyrazów. Nie występują tiki, a dziecko nie ma blokady, lęku przed mówieniem. W umiarkowanym stopniu jąkania pojawiają się tiki i grymasy twarzy, napięcie mięśniowe przeszkadza w płynnym mówieniu. U dzieci ze znacznym stopniem jąkania zaburzonych jest do 25% wyrazów, pauzy podczas mówienia trwają ok. 5 sekund, przez co słuchający ma problem ze zrozumieniem mowy. Występują tiki oraz grymasy. W przypadku głębokiego stopnia jąkania zaburzenie dotyczy więcej niż 25% słów, pauzy trwają powyżej 5 sekund, zdarza się, że jąkanie uniemożliwia komunikację werbalną, czyli słowną.  

Ze względu na rodzaj skurczów mięśni wyróżnia się jąkanie kloniczne (powtarzanie dźwięków), toniczne (występuje efekt tzw. „zacinania się”) lub mieszane.  

Jąkanie u dzieci – przyczyny  

Przyczyny jąkania u dzieci nie są do końca ustalone, możliwe, że jest ono spowodowane czynnikami genetycznymi, neurologicznymi lub społecznymi.  

Do prawdopodobnych przyczyn jąkania u dziecka zaliczamy: 

  • przyczyny genetyczne – jąkanie może być dziedziczne lub powstawać na skutek naśladowania przez dziecko mowy innego członka rodziny;  
  • przyczyny psychologiczne – jąkanie może być objawem dziecięcej nerwicy, lęków lub ujawniać się w sytuacjach stresowych. U dzieci jąkanie może pojawić się po przeżyciu traumatycznych sytuacji np. wypadku, śmierci członka rodziny. Niekorzystnie na płynność mowy u dziecka wpływa także zbytnia koncentracja rodziców na jąkaniu dziecka i strofowanie go; 
  • przyczyny neurologiczne – choroby układu nerwowego takie padaczka, guzy mózgu oraz niektóre leki;  
  • przyczyny behawioralne – jąkanie może być wyuczonym zachowaniem; 
  • przyczyny lingwistyczne – jąkanie częściej występuje u dzieci z zaburzeniami wymowy oraz opóźnionym rozwojem mowy.  

Powiązane produkty

Dziecko jąka się – jak mu pomóc?  

Dziecko, które ma problem z płynnością mowy, powinno być pod opieką logopedy, a w przypadkach podejrzenia jąkania na tle emocjonalnym także psychologa. Ważna jest postawa rodziców, którzy nie powinni zwracać dziecku uwagi na brak płynności mowy.  

W terapii jąkania wykorzystuje się trening płynności mówienia oraz psychoterapię. Trening płynności mówienia polega na zastosowaniu metod bezpośrednich (ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne i słuchowe), metod pośrednich (wpływ na procesy leżące u podstaw mówienia, środowisko domowe, szkolne) oraz metod kompleksowych (łączące techniki terapii bezpośredniej i pośredniej).  

Terapia jąkania powinna być dostosowywana do wieku dziecka, stopnia zaawansowania dolegliwości, prawdopodobnych przyczyn jąkania oraz aktualnej sytuacji życiowej małego pacjenta.  

Do metod wykorzystywanych w psychoterapii dzieci cierpiących na zaburzenia płynności mowy zaliczamy psychoterapię treningową, edukację rodziców oraz naukę technik relaksacji.  

Dziecko i jąkanie – wskazówki dla rodziców  

Podczas rozmowy z dzieckiem, które ma problem z jąkaniem, należy mówić powoli, gdyż dziecko, chcąc naśladować i dostosować się do rozmówcy, będzie starać się mówić szybko, co może powodować kłopoty z płynnością mowy. Nie powinno się mówić do dziecka w sposób agresywny lub używając trudnych słów i zwrotów. Bardzo ważne jest uważne słuchanie dziecka oraz stwarzanie sprzyjających warunków do jego wypowiedzi. Nie należy przerywać ani wtrącać uwag, ponieważ dziecko będzie czuło się oceniane i może to powodować niechęć do wypowiedzi lub problemy z mową.  

Rodzice powinni pamiętać, aby nie zwracać dziecku uwagi na fakt jąkania oraz nie wyśmiewać go, bo może to tylko nasilić problem. Ważne jest, aby nie zmuszać dziecka do mówienia, zwłaszcza przy obcych lub gdy dziecko nie ma na to ochoty. 

W przypadku problemu dziecka z wypowiedzeniem jakiegoś słowa, pomocne może być spokojne wypowiedzenie danego słowa oraz wytłumaczenie, że każdy może mieć kłopot z artykulacją trudnych wyrazów.  

Ważne jest wsparcie emocjonalne dziecka oraz dbanie o higieniczny tryb życia, w tym prawidłową ilość snu oraz zdrową, zbilansowaną dietę. Należy unikać mówienia oraz odpowiadania na pytania za dziecko, ponieważ będzie to prowadziło do pogłębiania się niepewności i narastania problemu z mówieniem. Jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola, rodzic powinien przekazać opiekunom zalecenia od logopedy oraz psychologa.    

  1. A. Pruszewicz, Foniatria kliniczna, Warszawa 1992.  
  2. A. Obrębowski, Z. Tarkowski, Zaburzenia procesu komunikatywnego, Lublin 2003.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • Ból gardła u dziecka – co go powoduje? Co stosować na bolące gardło u dzieci?

    Ból gardła u dziecka może pojawić się kilka razy do roku. Jego przyczyną są zazwyczaj wirusy, a wśród objawów towarzyszących najczęściej wymienia się katar, chrypkę, gorączkę oraz kaszel. Jak złagodzić ból gardła u dziecka? Kiedy infekcja gardła u dzieci wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza?

  • Łuszczyca u niemowląt i dzieci – przyczyny, objawy i leczenie. Jak dbać o skórę łuszczycową u dziecka?

    Łuszczyca u niemowląt i dzieci to przewlekła choroba zapalna skóry, która nastręcza wielu trudności małym pacjentom. Na skórze dziecka pojawiają się zmiany (grudki) pokryte tzw. blaszką łuszczycową przypominającą łuskę. Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, ale duży wpływ na jej pojawienie się mają czynniki genetyczne. W jaki sposób się ją leczy? Jak wygląda profilaktyka łuszczycy u dzieci?

  • Bostonka – przyczyny, objawy, leczenie choroby bostońskiej

    Bostonka to choroba zakaźna wywoływana przez enterowirusy, głównie wirusa Coxsackie A16. Najczęściej chorują dzieci do 5. roku życia, choć mogą na nią zachorować także dorośli. Nazywana jest chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD), ponieważ jej najbardziej charakterystycznym objawem jest wysypka – wykwity skórne – bolesne, nieswędzące pęcherzyki występujące na podeszwach stóp, dłoniach oraz na błonie śluzowej jamy ustnej. Sprawdź, jak można się zarazić – czy konieczny jest bezpośredni kontakt? Jak leczy się chorobę bostońską?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij