Jąkanie u dzieci – jakie są jego przyczyny? Jak pomóc dziecku, które się jąka?
Katarzyna Gmachowska

Jąkanie u dzieci – jakie są jego przyczyny? Jak pomóc dziecku, które się jąka?

Jąkanie u dzieci jest zaburzeniem płynności mowy, które może być wywołane przez czynniki logopedyczne, psychologiczne, genetyczne lub społeczne. Objawi się ono m.in. powtarzaniem głosek, słów lub części zdań, co nieco utrudnia komunikację dziecka z otoczeniem. Na czym polega terapia jąkania u dzieci? O czym powinni pamiętać rodzice dzieci, które się jąkają? Podpowiadamy. 

Jąkanie polega na braku płynności mówienia, która jest spowodowana przez nadmierne skurcze mięśni oddechowych, fonacyjnych oraz artykulacyjnych. Jąkaniu mogą towarzyszyć tiki oraz grymasy. Ze względu na stopień zaawansowania dolegliwości wyróżnia się jąkanie łagodne, umiarkowane, znaczne oraz głębokie. W jaki sposób diagnozuje się jąkanie i jaka terapia tego zaburzenia mowy będzie skuteczna? 

Jąkanie u dzieci – czym jest i jakie są jego rodzaje? 

Jąkanie jest to zaburzenie płynności mowy, zazwyczaj nieutrudniające w znacznym stopniu komunikacji z otoczeniem. Jąkaniu mogą towarzyszyć tiki lub ruchy mimowolne. Jąkanie u dzieci częściej występuje u chłopców, zazwyczaj w wieku 3–5 lat i zwykle ustępuje samoistnie. Rzadko występuje u dzieci po ukończeniu 7. roku życia.  

Jąkanie powstaje na skutek zaburzenia koordynacji ruchowej aparatu oddechowego, fonacyjnego oraz artykulacyjnego. Zakłócenia oddechowe przejawiają się braniem płytkiego wdechu i mówieniem na wydechu resztkami powietrza. Natomiast zaburzenie funkcji mięśni odpowiadających za fonację powoduje przerwy w wydobywaniu głosu. 

Ze względu na nasilenie dolegliwości jąkanie dzielimy na łagodne, umiarkowane, znaczne oraz głębokie. W przypadku dzieci z łagodnym jąkaniem pauzy w mówieniu trwają ok. 1 sekundę i dotyczą do 5% wyrazów. Nie występują tiki, a dziecko nie ma blokady, lęku przed mówieniem. W umiarkowanym stopniu jąkania pojawiają się tiki i grymasy twarzy, napięcie mięśniowe przeszkadza w płynnym mówieniu. U dzieci ze znacznym stopniem jąkania zaburzonych jest do 25% wyrazów, pauzy podczas mówienia trwają ok. 5 sekund, przez co słuchający ma problem ze zrozumieniem mowy. Występują tiki oraz grymasy. W przypadku głębokiego stopnia jąkania zaburzenie dotyczy więcej niż 25% słów, pauzy trwają powyżej 5 sekund, zdarza się, że jąkanie uniemożliwia komunikację werbalną, czyli słowną.  

Ze względu na rodzaj skurczów mięśni wyróżnia się jąkanie kloniczne (powtarzanie dźwięków), toniczne (występuje efekt tzw. „zacinania się”) lub mieszane.  

Jąkanie u dzieci – przyczyny  

Przyczyny jąkania u dzieci nie są do końca ustalone, możliwe, że jest ono spowodowane czynnikami genetycznymi, neurologicznymi lub społecznymi.  

Do prawdopodobnych przyczyn jąkania u dziecka zaliczamy: 

  • przyczyny genetyczne – jąkanie może być dziedziczne lub powstawać na skutek naśladowania przez dziecko mowy innego członka rodziny;  
  • przyczyny psychologiczne – jąkanie może być objawem dziecięcej nerwicy, lęków lub ujawniać się w sytuacjach stresowych. U dzieci jąkanie może pojawić się po przeżyciu traumatycznych sytuacji np. wypadku, śmierci członka rodziny. Niekorzystnie na płynność mowy u dziecka wpływa także zbytnia koncentracja rodziców na jąkaniu dziecka i strofowanie go; 
  • przyczyny neurologiczne – choroby układu nerwowego takie padaczka, guzy mózgu oraz niektóre leki;  
  • przyczyny behawioralne – jąkanie może być wyuczonym zachowaniem; 
  • przyczyny lingwistyczne – jąkanie częściej występuje u dzieci z zaburzeniami wymowy oraz opóźnionym rozwojem mowy.  

Powiązane produkty

Dziecko jąka się – jak mu pomóc?  

Dziecko, które ma problem z płynnością mowy, powinno być pod opieką logopedy, a w przypadkach podejrzenia jąkania na tle emocjonalnym także psychologa. Ważna jest postawa rodziców, którzy nie powinni zwracać dziecku uwagi na brak płynności mowy.  

W terapii jąkania wykorzystuje się trening płynności mówienia oraz psychoterapię. Trening płynności mówienia polega na zastosowaniu metod bezpośrednich (ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne i słuchowe), metod pośrednich (wpływ na procesy leżące u podstaw mówienia, środowisko domowe, szkolne) oraz metod kompleksowych (łączące techniki terapii bezpośredniej i pośredniej).  

Terapia jąkania powinna być dostosowywana do wieku dziecka, stopnia zaawansowania dolegliwości, prawdopodobnych przyczyn jąkania oraz aktualnej sytuacji życiowej małego pacjenta.  

Do metod wykorzystywanych w psychoterapii dzieci cierpiących na zaburzenia płynności mowy zaliczamy psychoterapię treningową, edukację rodziców oraz naukę technik relaksacji.  

Dziecko i jąkanie – wskazówki dla rodziców  

Podczas rozmowy z dzieckiem, które ma problem z jąkaniem, należy mówić powoli, gdyż dziecko, chcąc naśladować i dostosować się do rozmówcy, będzie starać się mówić szybko, co może powodować kłopoty z płynnością mowy. Nie powinno się mówić do dziecka w sposób agresywny lub używając trudnych słów i zwrotów. Bardzo ważne jest uważne słuchanie dziecka oraz stwarzanie sprzyjających warunków do jego wypowiedzi. Nie należy przerywać ani wtrącać uwag, ponieważ dziecko będzie czuło się oceniane i może to powodować niechęć do wypowiedzi lub problemy z mową.  

Rodzice powinni pamiętać, aby nie zwracać dziecku uwagi na fakt jąkania oraz nie wyśmiewać go, bo może to tylko nasilić problem. Ważne jest, aby nie zmuszać dziecka do mówienia, zwłaszcza przy obcych lub gdy dziecko nie ma na to ochoty. 

W przypadku problemu dziecka z wypowiedzeniem jakiegoś słowa, pomocne może być spokojne wypowiedzenie danego słowa oraz wytłumaczenie, że każdy może mieć kłopot z artykulacją trudnych wyrazów.  

Ważne jest wsparcie emocjonalne dziecka oraz dbanie o higieniczny tryb życia, w tym prawidłową ilość snu oraz zdrową, zbilansowaną dietę. Należy unikać mówienia oraz odpowiadania na pytania za dziecko, ponieważ będzie to prowadziło do pogłębiania się niepewności i narastania problemu z mówieniem. Jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola, rodzic powinien przekazać opiekunom zalecenia od logopedy oraz psychologa.    

  1. A. Pruszewicz, Foniatria kliniczna, Warszawa 1992.  
  2. A. Obrębowski, Z. Tarkowski, Zaburzenia procesu komunikatywnego, Lublin 2003.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół Aspergera – objawy, diagnoza u dzieci i dorosłych. Zaburzenie ze spektrum autyzmu

    Zespół Aspergera to zaburzenie neurorozwojowe nazywane potocznie łagodniejszą formą autyzmu. Zgodnie ze statystykami dotyczy nawet 4% osób na świecie, a jego objawy mogą różnić się w zależności od indywidualnego przypadku. Jak objawia się zespół Aspergera u dzieci i dorosłych? Jakiego wsparcia potrzebują osoby z tym zaburzeniem?

  • Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

    Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Biegunka u niemowlaka i dziecka – co robić? Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

    Biegunka to jedna z najczęstszych dolegliwości u dzieci oraz przyczyna wizyt lekarskich. Wbrew pozorom postępowanie jest bardzo proste i w części przypadków dziecko może być z powodzeniem leczone w domu. Jak radzić sobie z biegunką u noworodka, niemowlęcia lub starszego dziecka? Jak zapobiegać rozwolnieniu i kiedy zgłosić się do lekarza?

  • Grypa u dzieci i niemowląt – objawy, przebieg i leczenie

    Grypa to choroba zakaźna, występująca każdego roku, głównie w sezonie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Grypa jest ostrą infekcją dróg oddechowych. Czynnikiem etiologicznym sezonowych zachorowań są dwa typy wirusów grypy – A i B. Choć zarazić się może każdy, wyróżnia się grupy ryzyka, które są szczególnie podatne na zakażenie tym wirusem. Należą do nich m.in. niemowlęta i dzieci do 2. roku życia, co związane jest z niedojrzałością ich układu immunologicznego oraz większą skłonnością do powikłań.

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Jak pomóc niemowlętom cierpiącym na kolki, ulewania i zaparcia?

    Pierwszy rok życia dziecka to okres największych i najszybciej zachodzących zmian w życiu człowieka. Dotyczą one każdego układu czy narządu, w tym także przewodu pokarmowego. Osiągnięcie pełnej funkcji trawienia i wchłaniania to długotrwały i dynamiczny proces, a w jego przebiegu mogą wystąpić u niemowlęcia różne dolegliwości. W pierwszym roku życia nawet u 50% niemowląt mogą pojawić się: kolka niemowlęca, refluks żołądkowo-przełykowy i zaparcia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl