Brak apetytu u dziecka – dlaczego dziecko nie chce jeść?

Brak apetytu u dziecka jest częstą dolegliwością, jaką zgłaszają rodzice w gabinecie lekarza pediatry. Zazwyczaj jednak jest ono zjawiskiem normalnym i nie wynika z rozwijającej się choroby. Dzieci w wieku 2–5 lat często mają obniżone łaknienie, które wynika z wolniejszych przyrostów masy ciała niż w okresie niemowlęcym. Do objawów alarmujących w przypadku obniżonego apetytu należą przewlekłe bóle brzucha, obecność patologicznych domieszek w stolcu, zahamowanie przyrostu masy ciała lub spadek wagi, gorączka i zaburzenia rytmu wypróżnień. Co robić, gdy dziecko nie chce jeść?

Brak bądź pogorszenie apetytu u dziecka – dlaczego dziecko nie chce jeść?  

Niechęć do jedzenia i osłabiony apetyt najczęściej dotyczy dzieci w wieku 2–5 roku życia.  

Warto przypomnieć, że w 1. roku życia masa ciała przeciętnego niemowlęcia podwaja się w 5. miesiącu życia, a potraja w 12. miesiącu życia w stosunku do wagi urodzeniowej. Średnio w 1. roku dziecko przybiera na masie około 7 kilogramów. W drugim roku życia przyrost masy ciała jest wolniejszy i wynosi ok. 2,3 kg. Między 2. a 5. rokiem życia masa ciała dziecka zwiększa się zdecydowanie wolniej niż w wieku niemowlęcym (średnio o 1–2 kg rocznie), co może budzić niepokój rodziców.  

W zdecydowanej większości przypadków obniżenie apetytu u dziecka jest zjawiskiem fizjologicznym i jest adekwatny do wieku.  

Obniżenie apetytu u dziecka może wynikać ze zmuszania dziecka do jedzenia przez rodziców, niechęci do nowych i nieznanych smaków, nadmiernego spożywania słodyczy lub napojów np. mleka między posiłkami lub też chęci zwrócenia na siebie uwagi. Dzieci często naśladują rodziców lub rówieśników, więc jeśli obserwują odmawianie spożywania pokarmów przez daną osobę, mogą przejmować jej zachowanie.  

Brak apetytu u noworodków i niemowląt 

Noworodki często mają problem z karmieniem, wynika to z ich niedojrzałości lub nieprawidłowych technik karmienia. W przypadku karmienia piersią warto zasięgnąć pomocy położnej lub doradcy laktacyjnego, którzy chętnie pokażą prawidłowe techniki karmienia piersią oraz wskażą przydatne sposoby podczas karmienia dziecka. Niechęć do jedzenia u niemowląt najczęściej zgłaszana jest przez rodziców podczas rozszerzania diety dziecka o nowe produkty. Jest to zjawisko normalne, dziecko powoli oswaja się z nowymi smakami i konsystencją pokarmów. Ząbkowanie może również okresowo dawać objawy braku apetytu u dziecka.  

Brak apetytu u dziecka – objawy towarzyszące 

Jak już wcześniej było wspomniane, obniżenie apetytu u dziecka w wieku 2–5 lat jest zjawiskiem normalnym pod warunkiem, że zachowany jest prawidłowy rozwój dziecka.  

Nagły spadek apetytu u dzieci może wynikać z ostrej infekcji np. zakażenia układu moczowego u dziecka, infekcji dróg oddechowych czy zapalenia ucha (objawami wymienionych chorób będą dodatkowo gorączka, luźne stolce, płaczliwość dziecka).

U dziecka z miernym apetytem i objawami takimi jak wzdęcia, luźne stolce ze śluzem lub krwią, zaparcia, wysypki skórne należy podejrzewać alergie pokarmowe, najczęściej na białka mleka krowiego. W przypadku obniżenia apetytu podczas ząbkowania u dziecka obserwuje się nadmierne ślinienie, rozpulchnienie dziąseł, wkładanie rączek i przedmiotów do ust.  

Brak apetytu u dziecka – kiedy wymaga leczenia? 

W przypadku zgłaszania przez rodzica braku apetytu u dziecka podstawą rozpoznania jest dokładnie zebrany wywiad oraz oznaczenie wagi i wzrostu na siatkach centylowych i porównanie wyników do wcześniejszych przyrostów. Ważne jest określenie ilości i jakości posiłków spożywanych przez dziecko, zjadania przekąsek i słodyczy między posiłkami, wygórowanych wymagań rodziców na temat ilości spożywanych pokarmów przez dziecko, objawów współtowarzyszących takich jak gorączka, zmiana rytmu wypróżnień, obecność domieszek patologicznych w stolcu (krew, śluz), wysypki skórne, bóle brzucha oraz zmiana zachowania. Brak łaknienia może wynikać również z przyjmowania niektórych leków.    

Co robić, gdy dziecko straciło apetyt?  

W przypadku obniżenia apetytu u dziecka przede wszystkim należy zachować spokój. Gorsze łaknienie u dzieci w wieku 2–5 lat jest zjawiskiem normalnym, gdyż dziecko wówczas przyrasta wolniej niż w okresie niemowlęcym. Jeśli obniżonemu łaknieniu nie towarzyszą inne niepokojące objawy, należy stosować zasadę, iż rodzic decyduje, co zje dziecko, a dziecko decyduje, ile zje. Dzieci, które rozwijają się prawidłowo, nie należy zmuszać do jedzenia. U starszych dzieci z nagłym obniżeniem apetytu należy zwrócić uwagę na obecność przekąsek pomiędzy głównymi posiłkami oraz ilość zjadanych przez dziecko słodyczy czy pokarmów typu fast food.

Jedzenie powinno być przyjemnością, dlatego nie należy karać dzieci, stosować gróźb czy przekupstwa. Szkodliwe bywa także rozpraszanie dziecka podczas jedzenia zabawkami, telewizją czy innymi zabawami. W większości przypadków u dzieci z obniżonym łaknieniem, które prawidłowo się rozwijają, nie ma wskazań do włączania preparatów pobudzających łaknienie, lecz mogą one okazać się pomocne przy np. niedoborach witamin.