Chlorki (Cl) – badanie elektrolitów we krwi. Norma, hipochloremia, hiperchloremia

Badanie stężenia chlorków (Cl^-) jest jednym z głównych oznaczeń parametrów krwi. Nie jest badaniem drogim ani też wymagającym specjalnego przygotowania, niemniej kontrolowanie poziomu chlorków jest bardzo istotne. Poziom chlorków we krwi jest uzależniony od tego, czym się odżywiamy i jak dużo płynów przyjmujemy w ciągu dnia. O tym, jak się przygotować do badania chloru we krwi oraz jak groźne dla zdrowia mogą być zaburzenia elektrolitowe i kwasowo-zasadowe, dowiesz się w niniejszym artykule.

Badanie stężenia jonów chlorkowych jest wykorzystywane zazwyczaj w diagnostyce zaburzeń wodno-elektrolitowych oraz kwasowo-zasadowych, mogących być skutkiem wszystkich chorób, którym towarzyszy zwiększona utrata lub zatrzymanie płynów w organizmie, np. w wyniku wymiotów czy biegunek. Oznaczenie poziomu chlorków we krwi zleca się najczęściej razem z oznaczeniami innych elektrolitów – sodu, potasu i jonów wodorowęglanowych – jako część tak zwanego jonogramu, czyli badania obrazującego poziom wszystkich podstawowych elektrolitów w osoczu.

Czym są chlorki?

Chlorki są to ujemnie naładowane jony należące do grupy elektrolitów, czyli atomów i cząsteczek obdarzonych ładunkiem elektrycznym, które występują w tkankach i płynach organizmu w postaci rozpuszczonych soli i odpowiadają za utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej (nadzorują one rozkład i objętość wody obecnej w organizmie) i kwasowo-zasadowej organizmu. Elektrolity uczestniczą także w transporcie składników odżywczych do komórek oraz usuwaniu z nich metabolitów, czyli zbędnych produktów przemiany materii.

Rola chlorków w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu

Chlorki to jony naładowane ujemnie, które są zawieszone w roztworach wodnych i skoncentrowane głównie w przestrzeniach poza komórkami ciała podobnie jak towarzyszące im jony sodowe. Ponad 80% wszystkich chlorków obecnych w organizmie lokalizuje się w płynie pozakomórkowym, w tym w osoczu krwi. Reszta jonów chlorkowych znajduje się w żołądku, gdzie wchodzą one w skład kwasu solnego, a także w ślinie, kościach, skórze i tkance podskórnej. Połączenie jonu chlorkowego i sodowego, czyli sól kuchenna, jest głównym źródłem pokarmowym chlorków dla człowieka i w takiej postaci są mu one najczęściej dostarczane.

Właściwe stężenie jonów chlorkowych jest konieczne do utrzymania prawidłowego działania układu nerwowego i mięśniowego oraz do skutecznego trawienia pokarmów – chlorki aktywują enzymy trawienne obecne w ślinie i są niezbędne do wytwarzania kwasu solnego w żołądku. Jony te regulują także osmolarność płynów obecnych w organizmie, zapewniając odpowiedni przepływ wody pomiędzy komórkami, co ma ogromne znaczenie dla prawidłowego nawodnienia oraz produkcji odpowiedniej ilości moczu przez nerki.

Badanie poziomu chlorków we krwi. Jak się przygotować do badania?

Oznaczenie stężenia chlorków w osoczu lub surowicy krwi wykonuje się w próbce krwi żylnej. Do badania najlepiej jest przystąpić na czczo, zachowując minimum 8 h przerwy w spożywaniu posiłków. Przez 2 do 3 dni poprzedzających test warto ograniczyć spożywanie alkoholu oraz wykonywanie intensywnych treningów fizycznych. W celu wykonania oznaczenia poziomu chlorków we krwi skierowanie od lekarza nie jest wymagane i wówczas koszt tego badania będzie wynosił nie więcej niż 10 zł. Analiza stężenia chlorków może być także zlecona przez lekarza i wtedy jest badaniem refundowanym przez NFZ. Podobna zasada obowiązuje w przypadku jonogramu.

Chlorki – norma dla kobiety, mężczyzny i dziecka w wynikach badań

Na stężenie chlorków we krwi wpływa przede wszystkim ilość soli dostarczanej z pożywieniem oraz ich utrata wraz z moczem, potem i innymi wydzielinami organizmu, takimi jak wymioty czy biegunki.

Prawidłowy poziom chlorków dla dzieci i osób dorosłych mieści się najczęściej w przedziale od 95 do 105 mmol/l. Spadek ich stężenia poniżej 70 mmol/l jest stanem zagrażającym życiu, dlatego warto zwrócić uwagę na wszystkie wyniki znajdujące się poza zakresem norm i skonsultować je z lekarzem pierwszego kontaktu. Wyniki takie oznaczone są często symbolami literowymi: H (od ang. High – wysoki), gdy poziom chlorków jest podwyższony, lub L (od ang. Low – niski), gdy jest obniżony. Niektóre laboratoria używają także symboli strzałek pokazujących kierunek zmian.

Przyczyny i objawy za niskiego poziomu chlorków w organizmie

Do obniżenia poziomu chlorków (nazywanego inaczej hipochloremią) dochodzi najczęściej w wyniku ich nadmiernej utraty z organizmu w postaci wymiotów, biegunek czy masywnego pocenia się, a także z moczem na skutek przyjmowania leków moczopędnych. Pojawia się ono także we wszystkich zaburzeniach, w których przebiegu obniża się stężenie jonów sodowych. Hipochloremia towarzyszy również niektórym stanom chorobowym, np. chorobie Addisona, zastoinowej niewydolności krążenia, przewlekłym chorobom płuc – w tym rozedmie płuc, zespołowi Schwartza-Barttera (zespołowi nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego) i chorobom nerek. Niekiedy bywa też skutkiem hiperproteinemii, czyli nadmiernej ilości białka w osoczu krwi, lub wynikiem przyjmowania dużych ilości leków zobojętniających kwas żołądkowy.

Objawy wskazujące na obniżone stężenie chlorków to przede wszystkim bóle i zawroty głowy, drżenie mięśni, poczucie zmęczenia i osłabienia, problemy z koncentracją i pamięcią oraz zaburzenia trawienia. Jeśli utrzymują się one przez kilka dni z rzędu, warto udać się do lekarza i wykonać kontrolne badania krwi.

Przyczyny i objawy zbyt wysokiego poziomu chlorków w organizmie

Do podwyższenia stężenia chloru (czyli do stanu hiperchloremii) może dochodzić w przebiegu zespołu Cushinga, cukrzycy, moczówki prostej, zespołu nerczycowego, kłębuszkowego zapalenia nerek i innych chorób układu moczowego, a także na skutek nadmiernej podaży soli w diecie lub w wyniku odwodnienia i zaburzeń wodno-elektrolitowych (kwasica metaboliczna lub zasadowica oddechowej, gdy pH krwi znajduje się poza zasięgiem normy).

Stężenie chlorków na poziomie wyższym niż 120 mmol/l jest stanem zagrażającym życiu, nie należy więc ignorować doświadczanych symptomów.

Jak zadbać o prawidłowe stężenie chlorków?

Aby utrzymywać chlorki i sód na właściwym poziomie, należy dostosować dzienne spożycie soli kuchennej i wszystkich produktów ją zawierających do norm zalecanych przez dietetyków. Dla osób dorosłych rekomenduje się przyjmowanie ok. 2300 mg chlorków dziennie. Warto także dbać o odpowiednie nawadnianie organizmu, a w przypadku występowania wymiotów czy biegunek dodatkowo o uzupełnianie poziomu elektrolitów.