Kości ręki – budowa ręki. Najczęstsze urazy i choroby w obrębie kończyny górnej

Kości ręki – obręcz kończyny górnej  

Kości kończyny górnej są podzielone na elementy składające się na obręcz kończyny górnej oraz struktury kostne części wolnej kończyny górnej. Do tych ostatnich zalicza się przede wszystkim obojczyk – jest to kość, która stanowi połączenie pomiędzy zlokalizowanym z przodu mostkiem a znajdującą się w górnej części pleców łopatką. Wspomniana łopatka ma trójkątny kształt, jest spłaszczona i położona na tylnej ścianie klatki piersiowej. Zawiera wyniosłości kostne w postaci wyrostka barkowego, wyrostka kruczego oraz grzebienia łopatki. Poprzez strukturę zwaną wydrążeniem stawowym zlokalizowanym w górno-bocznej części łączy się z kością ramienną.  

Kości ręki – kość ramienna  

Kość ramienna posiada wydłużony kształt i stanowi kolejny element szkieletu kończyny górnej. Wyróżnia się tutaj koniec bliższy, połączony z wydrążeniem stawowym łopatki oraz koniec dalszy, zwany także dystalnym. W części proksymalnej kości zlokalizowane są ważne struktury i wyniosłości kostne, takie jak: guzek większy kości ramiennej, guzek mniejszy kości ramiennej, szyjka chirurgiczna, szyjka anatomiczna, bruzda międzyguzkowa oraz grzebienie (większy i mniejszy). Koniec dalszy to nadkłykcie kości ramiennej (boczny oraz przyśrodkowy), dół wyrostka łokciowego, dół wyrostka dziobiastego oraz bruzda nerwu łokciowego.  

Kości ręki – kości przedramienia 

Kości przedramienia to kość łokciowa oraz promieniowa. Ta pierwsza znajduje się po stronie małego palca, druga zaś po stronie kciuka. Poprzez staw łokciowy łączą się one z kością ramienną, tworząc zarazem jedno z najbardziej skomplikowanych połączeń stawowych w obrębie narządu ruchu człowieka. Między nimi występuje błona międzykostna przedramienia, która pozwala spajać obydwie te kostne struktury. Wśród najbardziej charakterystycznych struktur anatomicznych występujących w tym obszarze zalicza się m.in.: głowę oraz szyjkę kości promieniowej, guzowatość promieniową i wyrostek rylcowaty. Kość łokciowa posiada wyrostek dziobiasty, łokciowy, wcięcie bloczkowe oraz wyrostek rylcowaty.  

Kości ręki – kości śródręcza 

Anatomia ręki to także śródręcze. W jego skład wchodzi pięć kości – liczba odpowiadająca ilości palców, w obrębie każdej z nich występuje trzon oraz podstawa. Stanowią one ogniwo pośrednie pomiędzy nadgarstkiem a palcami. Ból kości śródręcza jest często objawem przeciążenia oraz kontuzji tej okolicy.  

Kości ręki – kości nadgarstka 

Budowa nadgarstka to konieczność przeanalizowania ośmiu kości, które ułożone są w szeregu bliższym oraz dalszym. W obrębie tego pierwszego występuje kość łódeczkowata, księżycowata, trójgraniasta oraz kość grochowata. Szereg dalszy zawiera następujące elementy: kość czworoboczną większą, czworoboczną mniejszą, kość główkowatą i kość haczykowatą. Utworzony w tej okolicy staw promieniowo-nadgarstkowy łączy przedramię z opisywanym nadgarstkiem.  

Kości ręki – kości palców ręki 

Budowa ręki to elementy kostne znajdujące się od poziomu stawu promieniowo-nadgarstkowego do palców. To właśnie ta część w ujęciu anatomicznym oznacza rękę, pojęcie dłoni nie istnieje, mamy do czynienia jedynie z powierzchnią dłoniową. Całość szkieletu, począwszy od łopatki aż do palców określa się zaś mianem kończyny górnej. Pozostałe kości w ręce to paliczki palców. Palce od wskaziciela po mały palce złożone są z paliczka bliższego, środkowego oraz dalszego. Kciuk, który połączony jest z kośćmi nadgarstka poprzez staw nadgarstkowo śródręczny kciuka składa się zaś z paliczka bliższego i dalszego.  

Kości ręki – najczęstsze urazy ręki 

Wśród tych, występujących najczęściej wyróżnia się uszkodzenia więzadeł w postaci skręcenia, stłuczenia, urazy dłoni w postaci złamań z przemieszczeniem odłamów lub bez (np. złamany paliczek), stany zapalne ścięgien oraz tkanek miękkich, zwichnięcia paliczków (potocznie zwane wybiciem palca, może do niego dochodzić np. w obrębie stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka).  

Dość często pojawia się także zapalenie ścięgna prostownika łokciowego nadgarstka, popularne wśród zawodników sportów rakietowych. Uderzenie piłki w czubek palca, doprowadzające do jego zgięcia, określane jest jako palec młotkowy lub palec baseball'owy. Innym rodzajem urazu jest tzw. jersey finger, występuje on, gdy palec serdeczny zostaje na siłę wciągnięty przez maszynę. Dochodzi wówczas do oddzielenia ścięgna od kości, co uniemożliwia ruch zgięcia palca w sposób czynny. 

Kości ręki – najczęstsze choroby ręki 

Ból kości promieniowej, kości dłoni czy kości palców może być także oznaką różnorodnych schorzeń. Wśród tych wymienianych najczęściej w literaturze można odnaleźć chorobę de Quervaina związaną ze stanem zapalnym ścięgna mięśnia odwodziciela długiego kciuka i prostownika krótkiego kciuka. Kolejnym jest zespół cieśni nadgarstka, w którym dochodzi do kompresji nerwu pośrodkowego, sprzyja temu wytężona praca manualna, np. częste pisanie na klawiaturze.  

Schorzenia o podłożu reumatycznym mogą z kolei powodować powstawanie deformacji, obrzęków i wyrośli na palcach ręki. Występują one pod postacią guzków Heberdena i guzków Boucharda. Z kolei gromadzenie kwasu moczowego w stawach może doprowadzać do poważnej choroby, jaką jest dna moczanowa. W zaawansowanym stadium może ona znacząco upośledzać sprawność narządu ruchu.  

Kości ręki – rehabilitacja przy urazach ręki 

Rehabilitacja w urazach ręki jest oparta o znajomość anatomii o procesów patofizjologicznych zachodzących w obrębie narządu ruchu podczas kontuzji (anatomia ręki, kości nadgarstka, stawów ręki). Bardzo ważna jest profilaktyka. W zapobieganiu urazom oraz kontuzjom ręki sprawdza się stosowanie ochraniaczy oraz rękawic, które pomagają ustrzec się złamań, stłuczeń, zwichnięć oraz zadrapań, skaleczeń, np. podczas uprawiana sportów. Dodatkowo, co bardzo ważne – chronią struktury nerwowe.  

Przed rozpoczęciem aktywności fizycznej poleca się odpowiednie przygotowanie w postaci kilkuminutowej rozgrzewki. Ma to za zadanie rozciągnięcie, uelastycznienie i rozgrzanie aparatu mięśniowo-stawowo-więzadłowego. W przypadku łagodnych urazów typu stłuczenie czy drobne przeciążenia zazwyczaj wystarcza odpoczynek i wspomaganie domowymi sposobami w postaci okładów z kostek lodu i liści żywokostu. Poważniejsze kontuzje wymagają najpierw konsultacji ze specjalistą, gdyż muszą zostać poddane odpowiedniej diagnostyce oraz ewentualnemu leczeniu zachowawczemu w postaci podawania środków farmakologicznych lub nawet operacji.