Plagiocefalia – jakie są przyczyny i w jaki sposób leczy się zespół spłaszczonej główki u niemowlaka?
Magdalena Chrzęszczyk

Plagiocefalia – jakie są przyczyny i w jaki sposób leczy się zespół spłaszczonej główki u niemowlaka?

Plagiocefalia, czyli syndrom płaskiej główki u niemowlęcia, to zniekształcenie czaszki u małych dzieci – czaszka u noworodków i niemowląt jest miękka, a szwy czaszkowe są elastyczne, dlatego też ich głowa jest szczególnie narażona na powstawanie różnego rodzaju odkształceń. Czynniki ryzyka wystąpienia skośnogłowia to przede wszystkim: wcześniactwo, ciąża mnoga, a także niezmienna pozycja malucha podczas snu (na jednym boku lub na plecach). Jakie mogą być inne przyczyny plagiocefalii? Jak leczy się to schorzenie?

Czym jest plagiocefalia?

Plagiocefalia (łac. plagiocephalia), zwana inaczej skośnogłowiem lub zespołem spłaszczonej główki u niemowlaka, jest jedną z najczęściej występujących deformacji czaszki u małych dzieci. Czaszka niemowlaka zbudowana jest z kości połączonych ze sobą rozciągliwą błoną, która w czasie rozwoju dziecka zrasta się. Zanim do tego dojdzie kości czaszki dzięki tej błonie mogą się lekko ruszać, co ułatwia przechodzenie przez kanał rodny podczas porodu. Już wtedy może dojść do kształt głowy wraca do normy, ale jej miękka struktura nadal może być narażona na odkształcenia. 

Cechą charakterystyczną plagiocefalii jest asymetryczne spłaszczenie głowy dziecka, które najczęściej dotyczy tylnej lub bocznej części głowy. Przez to zniekształcona główka niemowlaka od góry wygląda, jak równoległobok.

Istnieją dwie główne przyczyny powstania plagiocefalii:

  • może być ona spowodowana nieprawidłowym ułożeniem, w wyniku którego dochodzi do ucisku mechanicznego na głowę dziecka – plagiocefala ułożeniowa (pozycyjna),
  • może także powstać przez zbyt wczesne jednostronne zrośnięcie szwów czaszkowych, powodując deformacje głowy.

Plagiocefalia – przyczyny

Jest wiele czynników, które mogą wpływać na prawidłowy kształt główki niemowlaka i zwiększać ryzyko pojawienia się. Zaliczyć do nich można:

  • ciążę mnogą – brak wystarczającej ilości miejsca na swobodne ułożenie dzieci w macicy zwiększa ryzyko wystąpienia ucisku na bardzo elastyczną główkę dziecka i tym samym na jego czaszkę,
  • nadmierna masa płodu,
  • nieprawidłowe ułożenie dziecka w łonie matki,
  • przedwczesny poród – jest to związane z długim przebywaniem wcześniaka w inkubatorze, który leży na plecach lub na boku i rzadko jest mu zmieniana pozycja, doprowadzając tym samym do płaskiej główki u niemowlaka z tyłu lub z jednej strony,
  • niewystarczająca lub zbyt duża ilość płynu owodniowego,
  • niezmienna pozycja do spania – powoduje nacisk na jedną część główki i często jest spowodowane układaniem dziecka w pozycji na plecach, aby zmniejszyć ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS), 
  • brak układania dziecka na brzuchu, gdzie kości czaszki są odciążone i możliwy jest równomierny rozwój zarówno anatomiczny, jak i funkcjonalny noworodka,
  • komplikacje porodowe – główka może ulec skręceniu przy długim porodzie, jak również przy porodzie kleszczowym czy podciśnieniowym, u dziecka przebywającego w złej uciskowej pozycji może dojść do odkształceń czaszki,
  • ułożenie pośladkowe płodu,
  • wcześniactwo – u dzieci urodzonych przedwcześnie ryzyko deformacji jest znacznie większe, ponieważ stopień skostnienia czaszki głowy takiego noworodka może być znacznie obniżony w porównaniu do dzieci urodzonych o czasie, 
  • kręcz szyi – problem z ruchomością głowy i szyi, preferowanie jednej strony przy ułożeniu głowy na skutek skrócenia mięśnia mostkowo–sutkowo–obojczykowego i trwałego zgięcia bocznego i rotacji głowy, dziecko utrzymuje skręconą główkę tylko w jedną stronę, co prowadzi do spłaszczenia kości czaszki u niemowlaka i asymetrii,
  • wady wzroku – zarówno te spowodowane problemem z napięciem mięśni oka jak i ostrością widzenia.

Powiązane produkty

Jak wygląda leczenie plagiocefalii?

Rodzice zaniepokojeni asymetrią główki ich dziecka powinni udać się do pediatry, który zróżnicuje przyczyny i rodzaj schorzenia, a także zaleci konsultacje z neurologiem, ortopedą, osteopatą czy fizjoterapeutą, by przeciwdziałać skutkom asymetrii u niemowląt. 

Należy zdać sobie sprawę, że plagiocefalia to nie tylko problem kosmetyczny, nieleczona może prowadzić do deformacji i asymetrii twarzy i czaszki, niesymetrycznego rozwoju ciała, wad zgryzu, skrzywień kręgosłupa. Nie jest do końca znany wpływ tego zniekształcenia na rozwój mózgu, ale zauważalne jest wolniejsze tempo rozwoju dzieci z taką deformacją. Może to być spowodowane ich skłonnością do przebywania w jednej pozycji, która uwarunkowana jest właśnie wolniejszym tempem rozwoju motorycznego, np. późne siadanie dziecka. Odpowiednia terapia wyrównuje asymetrię i niweluje płaską główkę u niemowlaka oraz poprawia rozwój maluszka. Przy terapii zalecane jest często stosowanie poduszek na krzywą główkę, które zmniejszają napięcie mięśni szyi i stanowią podporę dla prawidłowego formowania się głowy. 

W ciężkich przypadkach, jeśli rehabilitacja nie pomaga, stosowane są specjalne indywidualne kaski ortopedyczne dla niemowląt. Zakłada się je dziecku na 23 godziny dziennie, a czas trwania leczenia zależy od stopnia zniekształcenia i tempa poprawy. W plagiocefali wrodzonej, gdzie przedwcześnie dochodzi do zrośnięcia szwów czaszki, stosowane są zabiegi operacyjne w celu uwolnienia ciśnienia w czaszce. 

Jak wygląda rehabilitacja dziecka z plagiocefalią?

U każdego dziecka, u którego występuje zniekształcenie główki zalecana jest konsultacja z fizjoterapeutą, ponieważ problem dotyczy nie tylko samego ustawienia i wyglądu krzywej główki u dziecka, ale także wpływa na ułożenie reszty ciała w przestrzeni. Terapeuta zawsze musi określić czy ułożenie główki jest fizjologiczne, czy wymuszone. 

Konsekwencją nieleczonego zniekształcenia może być także asymetria tułowia, miednicy, dysfunkcje w obrębie stawów biodrowych czy stóp. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja mająca na celu zapobieganie ewentualnym konsekwencjom plagiocefalii oraz zniwelowanie jej. 

Jak zapobiegać plagiocefalii?

Jednym z najważniejszych czynników, które zapobiegają powstawaniu plagiocefali jest prawidłowa pielęgnacja dziecka oraz zmiana pozycji dziecka podczas snu, przez co nie doprowadzamy do spłaszczenia potylicy u dziecka. Warto przekręcać główkę i zmieniać jej położenie z jednej strony na drugą, aby równomiernie ją obciążać. Nie należy bez konsultacji z fizjoterapeutą używać jakichkolwiek klinów czy poduszek w celu unieruchomienia głowy dziecka. Rodzice, nosząc swoje dziecko na rękach muszą zwracać uwagę, aby trzymać je zarówna na prawej, jak i lewej ręce, co także zmienia ułożenie główki malucha.

Można również zmieniać pozycje zabawek w łóżeczku, zachęcając dziecko do spojrzenia w stronę przeciwną do spłaszczenia. Kolejnym ważnym elementem jest kładzenie dziecka na brzuchu. Poprawia to zarówno jego rozwój motoryczny, jak i odciąża głowę oraz mięśnie szyi, kształtuje układ wzrokowy, zwiększa świadomość otoczenia. W przypadku małych dzieci zawsze musi się to odbywać pod nadzorem opiekuna.

  1. Deformidades de la cabeza: la plagiocefalia postural, www.enfamilia [online], https://enfamilia.aeped.es/temas-salud/plagiocefalia-postural, [dostęp:] 29.05.2020.
  2. R. Lipina, E. Kaleta, J. Rosický, Orteza kranialna jako metoda leczenia deformacji pozycyjnych, „Nowa Pediatria” 2016, nr 20(4), s. 153–160.
  3. J. Laughlin, T. G. Laurssen, M. S. Dias, Prevention and management of positional skull deformities in infants, „American Academy of Pediatrics”, 2011.
  4. A. Kuo, J. Graham, Congenital muscular torticollis and positional plagiocephaly, „Pediatric in Review” 2014, s. 35–79.
  5. B. Ortega, Unkind cut: some physicians do unnecessary surgery on heads infants, „Wall St J” 1996, s. 1–5.
  6. R. I. Miller, S. K Clarren, Long–term developmeny outcomes in patients qith deformational plagiocephaly, „Pediatrics” 2000, s. 105.
  7. S. E. Vergara–Acevedo, J. L. Criales–Corts, Plagiocefalia, „Gaceta Medica de Mexico” 2001, nr 137(4), s. 371–372.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół Aspergera – objawy, diagnoza u dzieci i dorosłych. Zaburzenie ze spektrum autyzmu

    Zespół Aspergera to zaburzenie neurorozwojowe nazywane potocznie łagodniejszą formą autyzmu. Zgodnie ze statystykami dotyczy nawet 4% osób na świecie, a jego objawy mogą różnić się w zależności od indywidualnego przypadku. Jak objawia się zespół Aspergera u dzieci i dorosłych? Jakiego wsparcia potrzebują osoby z tym zaburzeniem?

  • Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

    Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Szczepionka przeciw ospie wietrznej – charakterystyka, cena, skutki uboczne szczepionki

    Szczepionka na ospę wietrzną jest zalecana w Programie Szczepień Ochronnych. Chroni przed zachorowaniem i powikłaniami po przejściu choroby. Szczepionka na polskim rynku występuje w formie jednego preparatu i można ją podawać dzieciom, które skończyły 9 miesięcy. Kilkudziesięcioletnią oporność na ospę zapewnia podanie dwóch dawek leku, w określonych odstępach czasu. Ile kosztuje szczepionka, jak się przygotować do szczepienia przeciwko ospie wietrznej i czy jest ono bezpieczne? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Biegunka u niemowlaka i dziecka – co robić? Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

    Biegunka to jedna z najczęstszych dolegliwości u dzieci oraz przyczyna wizyt lekarskich. Wbrew pozorom postępowanie jest bardzo proste i w części przypadków dziecko może być z powodzeniem leczone w domu. Jak radzić sobie z biegunką u noworodka, niemowlęcia lub starszego dziecka? Jak zapobiegać rozwolnieniu i kiedy zgłosić się do lekarza?

  • Sposoby na wzmocnienie odporności dziecka – szczepienia, hartowanie, suplementacja

    Wzmocnienie odporności dziecka jest często wyzwaniem dla rodziców. Muszą oni zadbać nie tylko o dietę, ale także o odpowiednią ilość snu czy dopilnowanie kalendarza szczepień. Wszystkie działania, które podejmują powinny być z pewnością okraszone zdrowym rozsądkiem. Jak go zachować i nie zaszkodzić dziecku, chcąc uodpornić je na wszelkie choroby? Czy jest to w ogóle możliwe?

  • Jak uniknąć wad zgryzu u dzieci? Dobre nawyki

    Chociaż blisko 90 procent dzieci w wieku szkolnym ma mniejsze lub większe wady zgryzu, to tylko 10–15 procent z nich boryka się z zaawansowanymi problemami w tej sferze, które wymagają leczenia. Większość pacjentów poddaje się działaniom korekcyjnym ze względu na defekt kosmetyczny, a nie z powodu dolegliwości zdrowotnych.

  • Wyprawka dla noworodka z apteki – co kupić? O czym pamiętać?

    Zbliżający się poród niesie sporo emocji dla obojga rodziców. Przygotowując się na przyjście nowego członka rodziny, warto wcześniej zaopatrzyć się w niezbędne produkty, które będą potrzebne od pierwszych dni życia dziecka. Wcześniej przygotowana lista, a następnie zakupienie wyprawki dla noworodka przed jego narodzinami ograniczy zbędny stres po narodzinach dziecka oraz doda rodzicom pewności, że są w pełni przygotowani na przyjście dziecka.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.