Dieta przy marskości wątroby – założenia, produkty, jadłospis i przepisy
Maria Brzegowy

Dieta przy marskości wątroby – założenia, produkty, jadłospis i przepisy

Przy marskości wątroby istotna jest zmiana dotychczasowych nawyków żywieniowych pacjenta. Odpowiednia dieta jest także elementem leczenia objawowego chorego: chroni go przed niedożywieniem białkowo-energetycznym. Jak powinna zatem wyglądać? Sprawdź, jak produkty powinny znaleźć się się w diecie przy marskości wątroby i poznaj przykładowy jadłospis dla chorego .  

Alkoholizm, przebyte wirusowe zapalenie wątroby bądź zatrucie lekami, albo chemicznymi substancjami – to tylko kilka z prawdopodobnych przyczyn rozwoju marskości wątroby. W jaki sposób żywieniem można wspomóc pracę tego narządu? Jakie są podstawowe zalecenia dietetyczne i na czym warto skupić się w trakcie leczenia?  

Wątroba stanowi narząd odpowiedzialny za neutralizację toksyn z organizmu, stąd stale narażona jest na różnego rodzaju uszkodzenia. Do wybranych przewlekłych chorób wątroby należy jej marskość (ang. cirrhois hepatis), polegająca na zwyrodnieniu i martwicy komórek wątrobowych, w efekcie czego, dochodzi do zaburzenia prawidłowej pracy narządu.  

Dieta dla osób z marskością wątroby – najważniejsze zasady 

Leczenie marskości wątroby ma charakter kompleksowy. Celem terapii jest zahamowanie postępu choroby i zapobieganie wystąpieniu powikłań. Leczenie objawowe obejmuje m.in. zmianę dotychczasowych nawyków żywieniowych i wyrównanie powstałych niedoborów. U pacjentów z marskością wątroby głównym problemem zdrowotnym jest bowiem niedożywienie białkowo-energetyczne. Jego następstwem z kolei – upośledzenie czynności narządów i układów np. układu odpornościowego. Jak powinna wyglądać dieta przy marskości wątroby? 

Marskość wątroby może być wyrównana bez powikłań lub niewyrównana, przebiegająca z komplikacjami. W przypadku pacjentów bez powikłań, dieta będzie zbliżona do żywienia osób zdrowych, oczywiście pod warunkiem, że jest ono zgodne z zasadami prawidłowego odżywiania się. Modyfikacjom podlega tylko udział białka i witamin, który powinien zostać zwiększony.  

U osób z marskością niewyrównaną, zapotrzebowanie energetyczne zależy od stopnia zaawansowania choroby, obecności wodobrzusza, hiperkatabolizmu oraz niedożywienia. W marskości wątroby z cechami niedożywienia kaloryczność powinna pokrywać od 35-40 kcal/kg masy ciała na dobę, co u osoby ważącej przykładowo 70 kg daje ok. 2800 kcal.

Ze względu na uszkodzenie wątroby, bardzo często u pacjentów pojawia się hiperinsulinizm i oporność tkanek na insulinę, co prowadzi do podwyższonego poziomu glukozy we krwi, a nawet cukrzycy. Dobierając udział oraz rodzaj węglowodanów w diecie, należy więc wziąć pod uwagę wartości glikemii, a u pacjentów ze skłonnością do wystąpienia niedocukrzenia nocnego, zalecana będzie przekąska późnym wieczorem.  

Do najważniejszych zaleceń dietetycznych dla osób z marskością wątroby należą

  1. Spożywanie 5-6 łatwostrawnych i mniejszych posiłków dziennie. 
  2. Całkowity zakaz spożywania jakichkolwiek napojów alkoholowych. 
  3. Spożywanie pełnowartościowego białka pochodzącego z chudego mięsa, ryb, mleka i przetworów mlecznych. 
  4. Ograniczenie spożycia cukrów prostych (słodycze, białe pieczywo, makaron, owoce) do max. 50 g/dobę.* 
  5. Przyrządzanie potraw metodą gotowania w wodzie, na parze lub duszenie bez dodatku tłuszczu, a także pieczenie w folii.  
  6. Zawartość tłuszczu w diecie powinna kształtować się na poziomie 1 g/kg masy ciała na dobę. W przypadku pacjentów z niewydolnością wątroby lub cholestazą ilość tą należy zmniejszyć do 0,8 g/kg masy ciała. Podaż tłuszczu uzależniona jest od indywidualnej tolerancji pacjenta.* 
  7. Kaloryczność diety powinna być dostosowana indywidualnie biorąc pod uwagę stan pacjenta.* 

*Celem wyliczenia zapotrzebowania na poszczególne składniki pokarmowe, warto skonsultować się z dietetykiem klinicznym. 

W przypadku pacjentów niedożywionych, którzy wymagają podaży dużej ilości kalorii, dobrym rozwiązaniem mogą okazać się doustne odżywki medyczne, tzw. ONS (zwane szerzej jako nutridrinki) które zapewnią wyższą podaż energii oraz białka.  

Produkty dozwolone i niedozwolone w diecie przy marskości wątroby 

Produkty niedozwolone lub niezalecane w diecie przy marskości wątroby to: 

  • pokarmy wzdymające (warzywa cebulowe, kapustne, nasiona roślin strączkowych, szparagi, śliwki, czereśnie, gruszki, seler czy buraki); 
  • ostre przyprawy; 
  • alkohol; 
  • kawa naturalna, herbata, kakao; 
  • pokarmy nieświeże; 
  • wysoko przetworzone jedzenie z dodatkiem środków konserwujących; 
  • tłuste gatunki mięs: wieprzowina, baranina, kaczka, gęś; 
  • tłuste, zawiesiste zupy na wywarach mięsnych czy grzybowych z zasmażką; 
  • tłuszcze: smalec, słonina, margaryny twarde; 
  • słodycze: ciasta, torty, batony, czekolada; 
  • w przypadku żylaków przełyku unikać należy też surowych i twardych warzyw oraz twardego pieczywa. 

Produkty i posiłki zalecane u osób z marskością wątroby

  • łatwostrawne tłuszcze dodawane na zimno: mleko, śmietanka, oleje roślinne, masło; 
  • chudy nabiał: twaróg, jogurty naturalne, kefir, maślanka; 
  • chude mięso drobiowe: mięso z piersi indyka, kurczak, cielęcina, młoda wołowina; 
  • chude ryby: dorsz, pstrąg, sola, szczupak; 
  • warzywa: marchew, kabaczki, dynia, pomidory bez skórki, potrawy gotowane, przetarte lub rozdrabniane; 
  • owoce dojrzałe, soczyste, bez pestek: jabłka pieczone lub gotowane, banany, brzoskwinie, morele. 
Wszystkie produkty powinny być podawane zgodnie z indywidualną tolerancją pacjenta. W celu zbudowania prawidłowo zbilansowanego jadłospisu, warto skonsultować się ze specjalistą dietetykiem. 

Powiązane produkty

Przykładowy jadłospis w diecie osób z marskością wątroby 

Jak powinno wyglądać dzienne menu dla osoby z marskością wątroby? Oto przykładowy jadłospis na jeden dzień w diecie przy marskości wątroby: 

Śniadanie: budyń z kaszy jaglanej, ugotowanej na mleku, z dodatkiem dojrzałego banana. 

II śniadanie: jabłko pieczone z cynamonem. 

Obiad: gotowane ziemniaki saute z podduszoną w marchewce piersią z indyka i buraczkami. 

Podwieczorek: jogurt naturalny z brzoskwinią bez skórki i odrobiną miodu. 

Kolacja: kanapki z chleba pszennego z odrobiną masła, pastą z twarogu, jogurtu naturalnego i szczypiorku z plastrem chudej wędliny. 

Dieta przy marskości wątroby – przykładowe przepisy 

Dorsz pieczony w folii 

Dorsza opłucz, delikatnie dopraw, upiecz w folii w piekarniku, a po wyjęciu skrop sokiem z cytryny. Podawaj z ugotowanym ryżem i sałatką z wyparzonych pomidorów, pozbawionych skórki oraz pestek. 

Zapiekana cukinia z kasza kuskus

Cukinię przekrój i wydrąż miąższ. Przygotowaną kaszę podduś razem z marchewką startą na tarce, piersią z kurczaka i przyprawami. Połówki cukinii podpiecz w piekarniku przez kilka minut, następnie do środka wyłóż farsz i zapiekaj kolejne 15 minut.  

  1. J. Dziewiatowska, M. Guzek, K. Andrych i in., Przyczyny niedożywienia, ocena stanu odżywienia i zalecenia żywieniowe w marskości wątroby, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2016, tom 7, nr 1, 16–23. 
  2. M. Hartleb, K. Simon, M. Lipiński, i in., Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą dróg żółciowych dla lekarzy POZ, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, 2017. 
  3. M. Jarosz (red), Praktyczny podręcznik dietetyki, wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2011. 
  4. A. Kowala-Piaskowska, A. Tomaszewska, A. Adamek i in., Niedożywienie w marskości wątroby, Hepatologia 2014; 14:90-93. 
  5. L. Sobotka i in., Podstawy żywienia klinicznego, Scientifica, 2013. 
  6. H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa, 2014. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Pielęgnacja stóp diabetyka – co stosować, czego unikać? Zapobieganie stopie cukrzycowej

    Odpowiednia pielęgnacja stóp u diabetyka jest ważnym elementem zapobiegania zespołowi stopy cukrzycowej – jednemu z najgroźniejszych powikłań przewlekłej hiperglikemii, które jest główną przyczyną amputacji kończyn dolnych niezwiązanych z urazami. Szacuje się, że niemal połowa osób zmagających się z cukrzycą doświadcza zmian w obrębie stóp, a w około 85% przypadków amputacjom kończyn dolnych towarzyszą wcześniejsze, przewlekłe owrzodzenia. Jak prawidłowo pielęgnować stopy w przebiegu cukrzycy? Na co zwrócić szczególną uwagę?

  • Czym można zarazić się na basenie? Najczęstsze infekcje i wskazówki, jak ich uniknąć

    Basen to nie tylko miejsce relaksu i aktywności fizycznej, ale też potencjalne źródło zakażeń. Woda i wilgoć tworzą idealne środowisko dla drobnoustrojów, które mogą łatwo przenikać do organizmu podczas kąpieli. Nawet najlepsze systemy dezynfekcji nie zawsze eliminują wszystkie patogeny, zwłaszcza gdy użytkownicy basenu nie przestrzegają zasad higieny.

  • Niebezpieczne i trujące rośliny. Na co uważać w lesie, na łące i w ogrodzie?

    Choć natura kusi pięknem i zapachem, nie wszystkie rośliny są tak niewinne, jak mogłoby się wydawać. W lasach, na łąkach, a nawet we własnym ogrodzie można natknąć się na gatunki, które zawierają toksyczne substancje – groźne dla zdrowia, a czasem nawet życia. Niektóre rośliny mogą wywołać silne reakcje alergiczne, inne uszkadzają układ nerwowy, trawienny lub skórę.

  • Szkodliwe metale ciężkie w biżuterii. Alarmujące wyniki kontroli UOKiK

    Najnowsze kontrole przeprowadzone przez UOKiK, Inspekcję Handlową i Krajową Administrację Skarbową wykazały, że w sztucznej biżuterii, m.in. w kolczykach, bransoletkach, naszyjnikach czy broszkach dostępnych na polskim rynku, znajdują się znaczne ilości szkodliwych metali ciężkich – głównie ołowiu i kadmu. Substancje te mogą przenikać przez skórę i stanowić realne zagrożenie dla zdrowia.

  • Czy koktajl kortyzolowy naprawdę działa? Ocena dietetyka

    Koktajl kortyzolowy to jeden z aktualnych trendów żywieniowych obecnych w mediach społecznościowych. Wielu użytkowników popularnego serwisu twierdzi, że regularne picie koktajlu kortyzolowego zmniejsza objawy stresu i zapewnia spokojny, regenerujący sen. Czy koktajl kortyzolowy rzeczywiście działa? Czy jest to tylko kolejna moda, która za chwilę przeminie?

  • Niebezpieczny rytuał Kambo. 40-letnia Polka w poważnym stanie po podaniu jadu żaby

    Rytuał Kambo, polegający na podaniu jadu toksycznej żaby, zyskuje rozgłos jako alternatywna metoda „oczyszczania” organizmu. Specjaliści ostrzegają – to realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Dowodem na to jest ostatni przypadek 40-letniej kobiety z Poznania, która po ceremonii Kambo trafiła do szpitala w ciężkim stanie.

  • Leki na wyjazd zagraniczny – zasady przewozu leków za granicę i wymagane dokumenty

    Przewóz leków za granicę, nawet na własny użytek, wymaga znajomości zarówno przepisów krajowych, jak i międzynarodowych. Niezależnie od formy i rodzaju leku – czy są to preparaty wydawane na receptę, substancje psychotropowe, czy leki w płynie – konieczne jest ich odpowiednie przygotowanie do transportu. Kluczowe znaczenie mają m.in. oryginalne opakowania, dokumentacja medyczna oraz zgodność z przepisami obowiązującymi w kraju docelowym czy tranzytowym.

  • Czym odstraszać komary i muchy w domu? Skuteczne sposoby

    Obecność komarów i much w domu bywa mocno uciążliwa. Ukąszenia komarów często powodują reakcje alergiczne, muchy mogą przenosić bakterie, wirusy oraz pasożyty. Jak chronić się przed tymi owadami w domu i w ogrodzie? Które naturalne środki będą skuteczne w odstraszaniu komarów i much?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl