Dieta przy marskości wątroby – założenia, produkty, jadłospis i przepisy
Maria Brzegowy

Dieta przy marskości wątroby – założenia, produkty, jadłospis i przepisy

Przy marskości wątroby istotna jest zmiana dotychczasowych nawyków żywieniowych pacjenta. Odpowiednia dieta jest także elementem leczenia objawowego chorego: chroni go przed niedożywieniem białkowo-energetycznym. Jak powinna zatem wyglądać? Sprawdź, jak produkty powinny znaleźć się się w diecie przy marskości wątroby i poznaj przykładowy jadłospis dla chorego .  

Alkoholizm, przebyte wirusowe zapalenie wątroby bądź zatrucie lekami, albo chemicznymi substancjami – to tylko kilka z prawdopodobnych przyczyn rozwoju marskości wątroby. W jaki sposób żywieniem można wspomóc pracę tego narządu? Jakie są podstawowe zalecenia dietetyczne i na czym warto skupić się w trakcie leczenia?  

Wątroba stanowi narząd odpowiedzialny za neutralizację toksyn z organizmu, stąd stale narażona jest na różnego rodzaju uszkodzenia. Do wybranych przewlekłych chorób wątroby należy jej marskość (ang. cirrhois hepatis), polegająca na zwyrodnieniu i martwicy komórek wątrobowych, w efekcie czego, dochodzi do zaburzenia prawidłowej pracy narządu.  

Dieta dla osób z marskością wątroby – najważniejsze zasady 

Leczenie marskości wątroby ma charakter kompleksowy. Celem terapii jest zahamowanie postępu choroby i zapobieganie wystąpieniu powikłań. Leczenie objawowe obejmuje m.in. zmianę dotychczasowych nawyków żywieniowych i wyrównanie powstałych niedoborów. U pacjentów z marskością wątroby głównym problemem zdrowotnym jest bowiem niedożywienie białkowo-energetyczne. Jego następstwem z kolei – upośledzenie czynności narządów i układów np. układu odpornościowego. Jak powinna wyglądać dieta przy marskości wątroby? 

Marskość wątroby może być wyrównana bez powikłań lub niewyrównana, przebiegająca z komplikacjami. W przypadku pacjentów bez powikłań, dieta będzie zbliżona do żywienia osób zdrowych, oczywiście pod warunkiem, że jest ono zgodne z zasadami prawidłowego odżywiania się. Modyfikacjom podlega tylko udział białka i witamin, który powinien zostać zwiększony.  

U osób z marskością niewyrównaną, zapotrzebowanie energetyczne zależy od stopnia zaawansowania choroby, obecności wodobrzusza, hiperkatabolizmu oraz niedożywienia. W marskości wątroby z cechami niedożywienia kaloryczność powinna pokrywać od 35-40 kcal/kg masy ciała na dobę, co u osoby ważącej przykładowo 70 kg daje ok. 2800 kcal.

Ze względu na uszkodzenie wątroby, bardzo często u pacjentów pojawia się hiperinsulinizm i oporność tkanek na insulinę, co prowadzi do podwyższonego poziomu glukozy we krwi, a nawet cukrzycy. Dobierając udział oraz rodzaj węglowodanów w diecie, należy więc wziąć pod uwagę wartości glikemii, a u pacjentów ze skłonnością do wystąpienia niedocukrzenia nocnego, zalecana będzie przekąska późnym wieczorem.  

Do najważniejszych zaleceń dietetycznych dla osób z marskością wątroby należą

  1. Spożywanie 5-6 łatwostrawnych i mniejszych posiłków dziennie. 
  2. Całkowity zakaz spożywania jakichkolwiek napojów alkoholowych. 
  3. Spożywanie pełnowartościowego białka pochodzącego z chudego mięsa, ryb, mleka i przetworów mlecznych. 
  4. Ograniczenie spożycia cukrów prostych (słodycze, białe pieczywo, makaron, owoce) do max. 50 g/dobę.* 
  5. Przyrządzanie potraw metodą gotowania w wodzie, na parze lub duszenie bez dodatku tłuszczu, a także pieczenie w folii.  
  6. Zawartość tłuszczu w diecie powinna kształtować się na poziomie 1 g/kg masy ciała na dobę. W przypadku pacjentów z niewydolnością wątroby lub cholestazą ilość tą należy zmniejszyć do 0,8 g/kg masy ciała. Podaż tłuszczu uzależniona jest od indywidualnej tolerancji pacjenta.* 
  7. Kaloryczność diety powinna być dostosowana indywidualnie biorąc pod uwagę stan pacjenta.* 

*Celem wyliczenia zapotrzebowania na poszczególne składniki pokarmowe, warto skonsultować się z dietetykiem klinicznym. 

W przypadku pacjentów niedożywionych, którzy wymagają podaży dużej ilości kalorii, dobrym rozwiązaniem mogą okazać się doustne odżywki medyczne, tzw. ONS (zwane szerzej jako nutridrinki) które zapewnią wyższą podaż energii oraz białka.  

Produkty dozwolone i niedozwolone w diecie przy marskości wątroby 

Produkty niedozwolone lub niezalecane w diecie przy marskości wątroby to: 

  • pokarmy wzdymające (warzywa cebulowe, kapustne, nasiona roślin strączkowych, szparagi, śliwki, czereśnie, gruszki, seler czy buraki); 
  • ostre przyprawy; 
  • alkohol; 
  • kawa naturalna, herbata, kakao; 
  • pokarmy nieświeże; 
  • wysoko przetworzone jedzenie z dodatkiem środków konserwujących; 
  • tłuste gatunki mięs: wieprzowina, baranina, kaczka, gęś; 
  • tłuste, zawiesiste zupy na wywarach mięsnych czy grzybowych z zasmażką; 
  • tłuszcze: smalec, słonina, margaryny twarde; 
  • słodycze: ciasta, torty, batony, czekolada; 
  • w przypadku żylaków przełyku unikać należy też surowych i twardych warzyw oraz twardego pieczywa. 

Produkty i posiłki zalecane u osób z marskością wątroby

  • łatwostrawne tłuszcze dodawane na zimno: mleko, śmietanka, oleje roślinne, masło; 
  • chudy nabiał: twaróg, jogurty naturalne, kefir, maślanka; 
  • chude mięso drobiowe: mięso z piersi indyka, kurczak, cielęcina, młoda wołowina; 
  • chude ryby: dorsz, pstrąg, sola, szczupak; 
  • warzywa: marchew, kabaczki, dynia, pomidory bez skórki, potrawy gotowane, przetarte lub rozdrabniane; 
  • owoce dojrzałe, soczyste, bez pestek: jabłka pieczone lub gotowane, banany, brzoskwinie, morele. 
Wszystkie produkty powinny być podawane zgodnie z indywidualną tolerancją pacjenta. W celu zbudowania prawidłowo zbilansowanego jadłospisu, warto skonsultować się ze specjalistą dietetykiem. 

Powiązane produkty

Przykładowy jadłospis w diecie osób z marskością wątroby 

Jak powinno wyglądać dzienne menu dla osoby z marskością wątroby? Oto przykładowy jadłospis na jeden dzień w diecie przy marskości wątroby: 

Śniadanie: budyń z kaszy jaglanej, ugotowanej na mleku, z dodatkiem dojrzałego banana. 

II śniadanie: jabłko pieczone z cynamonem. 

Obiad: gotowane ziemniaki saute z podduszoną w marchewce piersią z indyka i buraczkami. 

Podwieczorek: jogurt naturalny z brzoskwinią bez skórki i odrobiną miodu. 

Kolacja: kanapki z chleba pszennego z odrobiną masła, pastą z twarogu, jogurtu naturalnego i szczypiorku z plastrem chudej wędliny. 

Dieta przy marskości wątroby – przykładowe przepisy 

Dorsz pieczony w folii 

Dorsza opłucz, delikatnie dopraw, upiecz w folii w piekarniku, a po wyjęciu skrop sokiem z cytryny. Podawaj z ugotowanym ryżem i sałatką z wyparzonych pomidorów, pozbawionych skórki oraz pestek. 

Zapiekana cukinia z kasza kuskus

Cukinię przekrój i wydrąż miąższ. Przygotowaną kaszę podduś razem z marchewką startą na tarce, piersią z kurczaka i przyprawami. Połówki cukinii podpiecz w piekarniku przez kilka minut, następnie do środka wyłóż farsz i zapiekaj kolejne 15 minut.  

  1. J. Dziewiatowska, M. Guzek, K. Andrych i in., Przyczyny niedożywienia, ocena stanu odżywienia i zalecenia żywieniowe w marskości wątroby, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2016, tom 7, nr 1, 16–23. 
  2. M. Hartleb, K. Simon, M. Lipiński, i in., Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą dróg żółciowych dla lekarzy POZ, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, 2017. 
  3. M. Jarosz (red), Praktyczny podręcznik dietetyki, wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2011. 
  4. A. Kowala-Piaskowska, A. Tomaszewska, A. Adamek i in., Niedożywienie w marskości wątroby, Hepatologia 2014; 14:90-93. 
  5. L. Sobotka i in., Podstawy żywienia klinicznego, Scientifica, 2013. 
  6. H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa, 2014. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Koc termiczny, czyli folia życia. Jak i kiedy używać?

    Koc termiczny wygląda jak kawałek cienkiej folii. Z jednej strony jest koloru srebrnego, a z drugiej złotego. Jest jednym z podstawowych elementów pierwszej pomocy w wypadkach. W zależności od sposobu użycia może stanowić ochronę przed nadmiernym wychłodzeniem lub przegrzaniem. Powinien być wyposażeniem każdej apteczki samochodowej, ale warto mieć go przy sobie również w innych okolicznościach – np. podczas wypraw górskich czy wycieczek turystycznych.

  • Higiena uszu psa i kota. Jak wyczyścić pupilowi uszy?

    Uszy to jeden z najważniejszych narządów zmysłu u psa i kota – dzięki nim zwierzęta odbierają dźwięki otoczenia, lokalizują sygnały i czują się bezpiecznie. Jednocześnie uszy są ciągle narażone na zanieczyszczenia, wilgoć i drobnoustroje, co przy braku odpowiedniej pielęgnacji może prowadzić do infekcji. Czyszczenie uszu to ważny element opieki, który wpływa na komfort i zdrowie czworonoga. Poniżej znajduje się praktyczny poradnik – dlaczego należy czyścić pupilowi uszy, jak często to robić, czym i w jaki sposób.

  • Obtarte pięty i stopy od butów – co robić? Skuteczne sposoby na otarcia

    Obtarte pięty do krwi to częsty problem, który może pojawić się na przykład po intensywnych aktywnościach fizycznych czy po założeniu nowych butów. Co robić, jeśli obuwie obciera do krwi? Jak radzić sobie z ranami od butów na stopach i jak im zapobiegać?

  • Jaki jest najzdrowszy owoc? Sprawdź, co warto włączyć do diety

    Owoce to doskonałe źródło witamin i składników mineralnych, a korzyści z ich spożycia są nieocenione. Pomimo zmian w sposobie żywienia i świadomości Polaków nadal jemy za mało owoców. O jakie owoce warto zadbać w codziennej diecie i dlaczego? Które owoce są najzdrowsze?

  • Karta EKUZ. Co daje i jak wyrobić Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego?

    Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego, znana jako EKUZ, to nieoceniona pomoc dla osób wyjeżdżających za granicę w celach turystycznych, służbowych czy rodzinnych. Dzięki niej można korzystać z publicznej opieki zdrowotnej w innych krajach UE oraz EFTA na podobnych zasadach jak obywatele tych państw. Jak działa EKUZ, co pokrywa i jak ją wyrobić?

  • Obcinanie pazurów u psa. Jak często je skracać i jak to zrobić?

    Obcinanie psich pazurów może spędzać sen z powiek zarówno psom, jak i ich opiekunom. Psy z reguły nie przepadają za tym zabiegiem, a opiekunowie obawiają się wykonywać go samodzielnie. Największy strach budzi ryzyko zbyt mocnego przycięcia psich pazurków. Jak więc zrobić to bezpiecznie i w prawidłowy sposób?

  • Higiena jamy ustnej psa i kota. Jak dbać o zęby zwierząt domowych?

    Higiena jamy ustnej psów i kotów jest istotnym elementem profilaktyki zdrowotnej, który wciąż bywa niedoceniany zarówno przez właścicieli, jak i niektórych weterynarzy. Choroby przyzębia, obejmujące m.in. zapalenie dziąseł i paradontozę, należą do najczęściej diagnozowanych problemów stomatologicznych u tych zwierząt, a ich przewlekły charakter może prowadzić do poważnych konsekwencji ogólnoustrojowych, w tym chorób serca, nerek i wątroby. Regularne mycie zębów to najskuteczniejszy sposób na zapobieganie odkładania się płytki bakteryjnej i kamienia nazębnego. W artykule omówione zostaną zasady prawidłowej higieny jamy ustnej u psów i kotów, skuteczność domowych metod czyszczenia zębów oraz wskazania do profesjonalnych zabiegów stomatologicznych w gabinecie weterynaryjnym.

  • IMO – zespół rozrostu metanogenów w jelicie cienkim. Objawy, diagnoza, leczenie

    Rosnące zainteresowanie mikrobiotą jelitową i jej wpływem na zdrowie człowieka sprawia, że coraz większą uwagę zwraca się na zaburzenia równowagi mikroorganizmów zasiedlających jelita. IMO jest klasyfikowane jako zaburzenie mikrobioty jelitowej, które wywołuje uciążliwe objawy ze strony przewodu pokarmowego. Czym jest IMO i jakie daje objawy? Jak wygląda diagnostyka i leczenie tego schorzenia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl