Zapalenie najądrza – przyczyny, objawy, leczenie i powikłania
Skręt jądra – przyczyny, objawy i leczenie
Jądra są męskimi narządami rozrodczymi (gonadami) umiejscowionymi w mosznie. Do ich funkcji zalicza się produkcję plemników i wydzielanie męskich hormonów płciowych. W obrębie moszny może dochodzić do wielu schorzeń zaburzających prawidłową pracę gonad. Jednym z najbardziej niebezpiecznych stanów, który wymaga pilnej interwencji lekarza, jest skręt jądra.
Czym jest skręt jądra?
Podłużna struktura, która połączona jest z jądrem i zaopatruje je w naczynia, nerwy i nasieniowód, to powrózek nasienny. Dzięki powrózkowi męskie gonady są dotlenione, odżywione i mogą spełniać swoją rolę. Gdy dochodzi do obrotu jądra wokół własnej osi, dokonuje się również skręt powrózka nasiennego. Obrót skierowany jest zazwyczaj do wewnątrz. Taki stan powoduje ucisk naczyń krwionośnych i niedotlenienie męskiej gonady. Gdy nie dokona się operacyjnego odkręcenia jądra w odpowiednio szybkim czasie, dojdzie do martwicy i konieczności jego usunięcia.
Nieco częściej występuje skręcenie lewego jądra niż prawego – związane jest to z różnicą w długości powrózka nasiennego.
Istnieją dwa rodzaje skrętu jądra. Podział dokonany jest na podstawie położenia skręconego powrózka względem osłonki pochwowej – wewnętrznej osłony obejmującej jądro, najądrze i część powrózka nasiennego. Wyróżniamy skręt wewnątrzosłonkowy oraz zewnątrzosłonkowy. Niektórzy wyróżniają jeszcze skręt pomiędzy najądrzem a jądrem.
Skręt jądra występuje najczęściej w okresie dojrzewania płciowego i u najmłodszych dzieci, ale może się ujawnić w każdym wieku.
Jakie są przyczyny skrętu jądra?
Przyczyna tkwi w nieprawidłowej budowie anatomicznej (m.in. wada budowy osłonki pochwowej, nieprawidłowe położenie najądrza), najczęściej wrodzonej. W sytuacji fizjologicznej jądra umiejscowione są w sposób stabilny w worku mosznowym. Gdy u chłopca lub mężczyzny wykazują one nadmierną ruchomość, może dojść do ich skręcenia. Ponadto uważa się, że schorzeniu mogą sprzyjać: szybki rozwój sieci naczyń krwionośnych u nastolatków, niezstąpione jądro w przeszłości, stany zapalne i urazy moszny.
Jakie są objawy skrętu jądra?
Typowym obrazem klinicznym jest nagły i silny ból moszny z obrzękiem, któremu często towarzyszy uczucie nudności oraz wymioty. Ból zazwyczaj promieniuje do pachwiny. Z czasem rozwija się zaczerwienienie skóry moszny. Doświadczony lekarz stwierdza niekiedy tzw. objaw Brunzela, czyli poprzeczne ułożenie w mosznie jądra z najądrzem skierowanym do przodu.
Nie zawsze schorzenie przebiega w sposób gwałtowny i szybko postępujący. Występuje również zjawisko okresowego skrętu jądra. Dolegliwości powracają, a następnie mijają samoistnie. Dotyczy to głównie nastoletnich chłopców. Taki stan również wymaga interwencji urologicznej.
Jak wygląda diagnostyka skrętu jądra?
Rozpoznanie opiera się przede wszystkim na podstawie zgłaszanych objawów i badania fizykalnego. Lekarz zapyta o czas powstania dolegliwości i charakter bólu. Następnie obejrzy i wykona badanie palpacyjne moszny, aby ocenić zaczerwienienie, strukturę i bolesność. Najważniejszym badaniem dodatkowym jest USG z funkcją kolorowego dopplera. Umożliwia ono ocenę przepływu krwi przez tętnicę jądrową. Zaburzenia przepływu wskazują zatem na ucisk naczyń powrózka nasiennego.
Skręt jądra należy zawsze różnicować z zapaleniem jądra lub najądrza. Obecność leukocytów i bakterii w badaniu ogólnym moczu, a także wysokie CRP przemawiają za stanem zapalnym. Prostym badaniem jest sprawdzenie objawu Prehna, charakterystycznego dla zapalenia jądra lub najądrza. Polega on na uniesieniu moszny i sprawdzeniu reakcji bólowych. Jeśli ból zmniejszy się, mówimy o dodatnim objawie Prehna, który wskazuje na zapalenie. W przypadku skrętu jądra uniesienie moszny nie redukuje dolegliwości bólowych.
Inne choroby przebiegające z bólem w obrębie moszny to m.in.: skręt przyczepka jądra lub najądrza, przepuklina pachwinowa, uraz, wodniak jądra, guz, idiopatyczny obrzęk moszny, torbiel nasienna, żylaki powrózka nasiennego oraz zapalenie naczyń związane z IgA (dawniej plamica Schönleina-Henocha).
Należy jednak podkreślić, że rozszerzona diagnostyka nie może opóźniać podjęcia interwencji chirurgicznej. Lepszym rozwiązaniem jest wykonanie operacji w sytuacji wątpliwej niż nadmierne opóźnianie zabiegu, czekając na upewnienie się co do rozpoznania. Ostateczną i pewną diagnozę stawia się dopiero po nacięciu moszny.
Jakie są metody leczenia skrętu jądra?
Jeśli lekarz podejrzewa skręt jądra, powinien podjąć decyzję o jak najszybszej operacji. Jest to jedyna metoda terapeutyczna. Od początku objawów do wykonania zabiegu nie powinno minąć więcej niż 6 godzin. Po tym czasie szansa na uratowanie jądra dramatycznie spada. Czas jest zatem kluczowy.
Chirurg dotyka mosznę i odkręca chore jądro do prawidłowej pozycji. Ocenia się żywotność jądra, a gdy uległo ono martwicy, niestety, należy je usunąć. Następnie za pomocą szwów przytwierdza się obydwa jądra do ścian moszny po to, by zmniejszyć ryzyko ponownego skrętu w przyszłości. Szybko wykonany zabieg cechuje się dużą skutecznością, jednak nie daje pełnej gwarancji na brak nawrotu choroby.
Czasami wykonuje się ręczną próbę odkręcenia jądra w trakcie badania fizykalnego. Niekiedy to działanie przynosi ulgę pacjentowi ze względu na częściowy powrót przepływu krwi w mosznie. Takie postępowanie nie zwalnia z konieczności wykonania pilnego zabiegu.
Bibliografia zwiń/rozwiń
- Urologia. Ilustrowany podręcznik dla studentów i stażystów, pod red. T. Drewy, K. Juszczaka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.
- Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny, pod red. A. Borkowskiego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2008.
- R. Dobosz, Ostre schorzenia moszny, “Postępy Nauk Medycznych”, nr 1 2014, s. 51-53.
- J. M. Gatti, J.P. Murphy, Ostre choroby jąder, “Pediatria po Dyplomie”, vol. 13, nr 3 czerwiec 2009.
Podziel się:
