Choroby pasożytnicze człowieka – nicienie

Owsik

Takimi robakami są np. glista ludzka (Ascaris lumbricoides) i owsik (Enterobius vermicularis). Zarażanie w obydwu przypadkach następuje poprzez spożycie jedzenia lub wody zanieczyszczonej ludzkimi odchodami. W przypadku owsików dalej w przewodzie pokarmowym następuje rozwój larw w postacie dorosłe. Dorosłe samice mają do 13 mm długości, samce są mniejsze. Bytują one  w końcowym odcinku jelita grubego, składając jaja w okolicach odbytu. Powoduje to swędzenie i w konsekwencji drapanie tych miejsc, co dodatkowo sprzyja rozsiewaniu jaj i dostawaniu się ich do ust. Dlatego też zarażenie owsikami (owsica) bardzo łatwo się rozprzestrzenia, zwłaszcza wśród małych dzieci. Jeśli owsica występuje u jednego z członków rodziny, zalecane jest zbadanie pozostałych osób, a także zmiana pościeli, w której spała zarażona osoba. Zarażenie owsikami nie jest z reguły groźne, za to bywa bardzo uciążliwe ze względu na uporczywy świąd okolic odbytu. Może to powodować rozdrażnienie i zaburzenia snu, zwłaszcza u dzieci. Do wyleczenia owsicy wystarcza zwykle krótka terapia lekami przeciwrobaczymi i przestrzeganie zasad higieny, ponieważ możliwe jest tu tzw. samozarażenie, to znaczy zarażenie jajami pasożytów z własnego organizmu.

Glista ludzka

W przypadku zarażenia glistą ludzką, z jaj w przewodzie pokarmowym wylęgają się małe robaki, które wnikają przez ścianę jelita do naczyń krwionośnych i z krwią krążą po organizmie. Po pewnym czasie wydostają się przez pęcherzyki płucne do płuc, oskrzeli i tchawicy, gdzie wywołują odruch kaszlowy i zostają połknięte z powrotem do przewodu pokarmowego. Tam następuje ich rozwój do form dorosłych. Jako że człowiek jest jedynym żywicielem glisty ludzkiej, może nastąpić samozarażenie – tak jak w przypadku owsików.

Glistnicę leczy się tak jak inne choroby pasożytnicze – podaniem mebendazolu, albendazolu lub pyrantelu w czasie i dawkach dobranych przez lekarza.

Włosień kręty

Liczba pasożytów człowieka jest bardzo duża, jednak tutaj ograniczę się do omówienia jeszcze dwóch: włośnia (Trichinella spiralis) i glisty psiej (Toxocara canis). Obydwa te pasożyty mają dwie wspólne cechy: człowiek może się nimi zarazić od zwierząt, a ponadto przebywają głównie wewnątrz mięśni i narządów, a nie w świetle przewodu pokarmowego.

Włosień kręty jest niewielkim nicieniem pasożytniczym, który atakuje szczury, świnie, dziki, niedźwiedzie, a także człowieka. Człowiek może się zarazić zjadając mięso chorych zwierząt, które nie zostało dokładnie ugotowane lub usmażone. Obecność włośni w mięśniach lub innych narządach człowieka może prowadzić do wielu ogólnoustrojowych dolegliwości. Włośnica jest chorobą groźną i trudną do wyleczenia. Dlatego tak ważne jest, aby nie spożywać wieprzowiny ani dziczyzny nieprzebadanej przez weterynarza. Nie należy kupować mięsa z nielegalnego uboju, a mięso legalnie upolowanych zwierząt – np. dzików – należy przed użyciem oddać do badania! Poza tym jak zawsze należy dokładnie gotować, piec lub smażyć mięso przed spożyciem, ponieważ długotrwałe działanie wysokiej temperatury niszczy niemal wszystkie pasożyty.

Glista psia

Glista psia, czyli toksokara jest częstym pasożytem psów domowych (u kotów występuje bardzo podobna glista kocia). Człowiek jest jej żywicielem przypadkowym. U swojego właściwego żywiciela – psa, toksokara przechodzi pełen cykl życiowy, podobnie jak glista ludzka u człowieka. Natomiast w organizmie człowieka nie następuje przejście przez pęcherzyki płucne z powrotem do przewodu pokarmowego i dojrzewanie larw. Toksokaroza przyjmuje więc u człowieka formę obecności tzw. larwy migrującej (łac. larva migrans) z krwią po narządach wewnętrznych. Takie pasożyty są trudniejsze do eliminacji za pomocą leków (ponieważ leki przeciwpasożytnicze słabo wchłaniają się do krwi), a także niebezpieczne, ze względu na możliwość osadzenia się larw w ważnych narządach. Najlepszym sposobem zapobiegania zakażeniu tym robakiem jest przestrzeganie higieny w kontaktach z psami i kotami, a także regularne odrobaczanie domowych zwierząt. Należy także sprzątać odchody po psach i zachęcać to tego innych – aby nie stanowiły źródła zarażenia dla ludzi i zwierząt.

Podsumowanie

Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich chorób pasożytniczych człowieka, a jedynie zaznacza te najważniejsze w naszej strefie geograficznej. Należy pamiętać, że w przypadku podejrzewania u siebie choroby pasożytniczej należy zawsze skontaktować się z lekarzem i powiedzieć mu o niepokojących objawach (np. bólu brzucha, chudnięciu, biegunkach, swędzenia odbytu, bólach mięśni i innych narządów), a także o sytuacji, w której mogło dojść do zarażenia. Lekarz oceni ryzyko, zleci odpowiednie badania i zaleci leczenie. Większość chorób pasożytniczych jest łatwo uleczalna, a w przypadku tych groźniejszych (bąblowica, włośnica) leczenie również może być skuteczne lub ograniczyć rozwój choroby.