Ciemiączko u dziecka – gdzie się znajduje i kiedy zarasta? Jak o nie dbać?
Katarzyna Gmachowska

Ciemiączko u dziecka – gdzie się znajduje i kiedy zarasta? Jak o nie dbać?

Ciemiączka są fizjologicznymi strukturami w obrębie czaszki noworodka i niemowlęcia. Ich głównym zadaniem jest zmniejszenie obwodu główki podczas przechodzenia przez kanał rodny w tracie porodu. Jakie są rodzaje ciemiączek u noworodków? Gdzie się znajdują i kiedy powinny się zrastać? Jak dbać o ciemiączko u noworodków? Podpowiadamy.

Ciemiączko (ciemię) – czym jest i jaka jest jego rola? Gdzie się znajduje? Jakie są jego rodzaje?  

Ciemiączko jest przestrzenią pomiędzy kośćmi czaszki pokrytą skórą głowy. Wyczuwalne jest jako miękkie miejsce na główce noworodka i niemowlęcia. Obecność ciemiączek pozwala na ruchomość kości czaszki względem siebie w trakcie przechodzenia główki przez kanał rodny kobiety, dzięki czemu ułatwia przeciskanie się główki podczas porodu oraz chroni przez uszkodzeniami w jego trakcie.

U noworodków występują dwa ciemiączka – większe przednie i mniejsze tylne. U dzieci urodzonych przedwcześnie niekiedy obserwuje się obecność bocznych ciemiączek. 

Ciemię przednie ma kształt romboidalny i może mieć zróżnicowane wymiary, zazwyczaj jego przekątne nie przekraczają 4 cm. Natomiast ciemię tylne jest mniejsze i ma kształt trójkątny. 

Ciemiączko – kiedy się zrasta? 

Ciemiączko tylne zarasta pomiędzy 6. a 16. tygodniem życia, natomiast ciemię przednie zanika pomiędzy 10. a 18. miesiącem życia. Należy pamiętać, że zarówno zbyt wczesne, jak i zbyt późne zarastanie ciemiączek może występować u prawidłowo rozwijających się niemowląt, choć może być także objawem choroby, dlatego należy skonsultować się z lekarzem pediatrą, który może zalecić dalszą diagnostykę.  

Polecane dla Ciebie

Ciemiączko zrasta zbyt szybko lub zbyt wolno – czy to powód do niepokoju? 

Zbyt wczesne zarastanie się ciemiączka przedniego (czyli przed ukończeniem 10. miesiąca życia) niejednokrotnie budzi lęk i obawy rodziców. Zarośnięte ciemię przednie przed 10. miesiącem życia zawsze wymaga konsultacji z lekarzem pediatrą. W przypadku przedwczesnego zarastania ciemiączka przedniego należy wykluczyć choroby nerek, schorzenia endokrynologiczne, neurologiczne oraz choroby metaboliczne. Przedwczesne zarośnięcie ciemienia może prowadzić do deformacji czaszki oraz spowolnienia wzrostu obwodu główki. Należy pamiętać o regularnym mierzeniu obwodu główki dziecka, z częstością około 1 raz na 1–2 tygodnie oraz zaznaczaniu otrzymanych wyników na siatkach centylowych znajdujących się w książeczce zdrowia dziecka. U niemowląt ze zbyt wczesnym zarastaniem ciemiączka nie należy odstawiać witaminy D3 przed oceną gospodarki wapniowo-fosforanowej.  

Zbyt późne zarastanie ciemiączka rozpoznaje się w przypadku obecności ciemienia przedniego u dziecka w wieku powyżej 18. miesiąca życia. Najczęstszymi powodami zbyt wolnego zarastania ciemiączka są: niedobór witaminy D3, zaburzenia funkcjonowania tarczycy lub wodogłowie. Do objawów niepokojących, z którymi należy zgłosić się do lekarza pediatry z dzieckiem opóźnionym zarastaniem ciemiączka, należą: wzmożona potliwość, duże przyrosty główki niemowlęcia, zaburzenia apetytu, zaparcia oraz objawy neurologiczne takie jak obniżone napięcie mięśniowe czy brak samodzielnego podnoszenia główki.  

Zapadnięte, wypukłe ciemiączko – co oznacza? Kiedy jego wygląd powinien niepokoić? 

Podczas badania ciemiączka ocenia się jego wielkość, ale też napięcie i obecność pulsowania jego powierzchni. Zapadnięte ciemię względem kości czaszki może świadczyć o odwodnieniu dziecka, choć zdarza się, że występuje także u zdrowych dzieci, które mają duże rozmiary ciemienia. Natomiast uwypuklające się ciemiączko może być objawem wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, które jest stanem zagrażającym życiu dziecka.  

Tętnienie ciemiączka oraz jego uwypuklenie mogą również świadczyć o podwyższonym ciśnieniu śródczaszkowym, choć samo tętnienie występuje niekiedy także w przypadku wysokiej gorączki.  

Uwypuklenie ciemiączka obserwuje się także u dzieci podczas płaczu, zazwyczaj wraca do pierwotnego wyglądu i napięcie po uspokojeniu się dziecka.  

Uraz ciemiączka 

Ciemiączko jest pokryte błoną śluzową oraz skórą, dlatego stanowi szczelną barierę i ochrania mózg znajdujący się wewnątrz czaszki. Należy pamiętać, aby podczas pielęgnacji nie uciskać ciemienia zbyt mocno. Delikatny dotyk ciemiączka jest bezpieczny dla dziecka. Urazy ciemiączka zdarzają się wyjątkowo rzadko, mogą być spowodowane silnym uciskaniem ciemiączka lub uszkodzeniem mechanicznym. Uraz ciemiączka podejrzewa się w przypadku obecności krwiaka w miejscu ciemiączka lub zranienia skóry.  

Jak dbać o ciemiączko u noworodka?  

Pielęgnacja skóry głowy dziecka polega na myciu główki, stosowaniu preparatów przeciw ciemieniusze, wyczesywaniu złuszczających się warstw naskórka. Delikatne dotykanie, głaskanie czy czesanie dziecka nie spowodują urazu ciemiączka. O skórę ciemiączka dbamy w taki sam sposób, w jaki troszczymy się  o skórę całej główki.   

Dowiedz się więcej, czym jest ciemieniucha i jak się ją leczy?

Ciemiączko a badanie mózgu dziecka 

Obecność ciemiączka jest sporym ułatwieniem diagnostyki mózgu u niemowląt, gdyż pozwala wykonać przezciemiączkowe badanie ultrasonograficzne. Dzięki obecności ciemiączek lekarz może zobrazować budowę mózgu, obecność ewentualnych zmian patologicznych czy wylewów krwi do mózgu podczas porodu. Przezciemiączkowe badanie USG jest całkowicie bezpieczne dla dziecka, nie boli oraz nie wymaga znieczulenia ogólnego jak w przypadku tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego.  

Ciemiączko a witamina D 

Zburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz stężenie witaminy D3 we krwi mogą prowadzić do zaburzeń kostnienia. U zdrowych dzieci wielkość ciemiączka nie zależy jednak od stężenia witaminy D3 we krwi, dlatego rozmiar ciemiączka nie jest wyznacznikiem poziomu witaminy D3 w surowicy.

Niedobór witaminy D3 może prowadzić do krzywicy oraz zbyt wolnego zarastania ciemiączka. Natomiast nadmiar witaminy D3 może prowadzić do wzrostu uwalniania wapnia z kości, co powoduje zwiększenie stężenia wapnia we krwi. Zbyt duże stężenie wapnia we krwi może prowadzić do wystąpienia objawów neurologicznych, gastrologicznych oraz nefrologicznych.  

Dowiedz się więcej, jaką witaminę D3 wybrać dla dziecka?

Regularnie suplementowana witamina D3 w dawkach odpowiednich dla wieku dziecka zazwyczaj prowadzi do optymalnego jej stężenia we krwi. Modyfikacja dawki witaminy D3 powinna nastąpić dopiero po oznaczeniu stężenia 25(OH)D3, czyli aktywnej formy witaminy D3 we krwi oraz ocenie gospodarki wapniowo-fosforanowej.  
  1. M. Kaczmarski, Badanie kliniczne dziecka, [w:] Pediatria, pod red. W. Kawalec, R. Grendy, H. Ziółkowskiej, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2013. 
  2. W. Nowak, A. Obuchowicz, Badanie przedmiotowe, [w:] Badanie podmiotowe i przedmiotowe w pediatrii, pod red. A. Obuchowicz, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2010. 
  3. R. S. Lorenc, R. E. Karczmarewicz, E. Kryśkiewicz i in., Zasady zaopatrzenia i standardy oceny zaopatrzenia organizmu w witaminę D w świetle jej plejotropowego działania,„Standardy Medyczne”, nr 9 2012.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij