Ciemiączko u dziecka – gdzie się znajduje i kiedy zarasta? Jak o nie dbać?
Katarzyna Gmachowska

Ciemiączko u dziecka – gdzie się znajduje i kiedy zarasta? Jak o nie dbać?

Ciemiączka są fizjologicznymi strukturami w obrębie czaszki noworodka i niemowlęcia. Ich głównym zadaniem jest zmniejszenie obwodu główki podczas przechodzenia przez kanał rodny w tracie porodu. Jakie są rodzaje ciemiączek u noworodków? Gdzie się znajdują i kiedy powinny się zrastać? Jak dbać o ciemiączko u noworodków? Podpowiadamy.

Ciemiączko (ciemię) – czym jest i jaka jest jego rola? Gdzie się znajduje? Jakie są jego rodzaje?  

Ciemiączko jest przestrzenią pomiędzy kośćmi czaszki pokrytą skórą głowy. Wyczuwalne jest jako miękkie miejsce na główce noworodka i niemowlęcia. Obecność ciemiączek pozwala na ruchomość kości czaszki względem siebie w trakcie przechodzenia główki przez kanał rodny kobiety, dzięki czemu ułatwia przeciskanie się główki podczas porodu oraz chroni przez uszkodzeniami w jego trakcie.

U noworodków występują dwa ciemiączka – większe przednie i mniejsze tylne. U dzieci urodzonych przedwcześnie niekiedy obserwuje się obecność bocznych ciemiączek. 

Ciemię przednie ma kształt romboidalny i może mieć zróżnicowane wymiary, zazwyczaj jego przekątne nie przekraczają 4 cm. Natomiast ciemię tylne jest mniejsze i ma kształt trójkątny. 

Ciemiączko – kiedy się zrasta? 

Ciemiączko tylne zarasta pomiędzy 6. a 16. tygodniem życia, natomiast ciemię przednie zanika pomiędzy 10. a 18. miesiącem życia. Należy pamiętać, że zarówno zbyt wczesne, jak i zbyt późne zarastanie ciemiączek może występować u prawidłowo rozwijających się niemowląt, choć może być także objawem choroby, dlatego należy skonsultować się z lekarzem pediatrą, który może zalecić dalszą diagnostykę.  

Powiązane produkty

Ciemiączko zrasta zbyt szybko lub zbyt wolno – czy to powód do niepokoju? 

Zbyt wczesne zarastanie się ciemiączka przedniego (czyli przed ukończeniem 10. miesiąca życia) niejednokrotnie budzi lęk i obawy rodziców. Zarośnięte ciemię przednie przed 10. miesiącem życia zawsze wymaga konsultacji z lekarzem pediatrą. W przypadku przedwczesnego zarastania ciemiączka przedniego należy wykluczyć choroby nerek, schorzenia endokrynologiczne, neurologiczne oraz choroby metaboliczne. Przedwczesne zarośnięcie ciemienia może prowadzić do deformacji czaszki oraz spowolnienia wzrostu obwodu główki. Należy pamiętać o regularnym mierzeniu obwodu główki dziecka, z częstością około 1 raz na 1–2 tygodnie oraz zaznaczaniu otrzymanych wyników na siatkach centylowych znajdujących się w książeczce zdrowia dziecka. U niemowląt ze zbyt wczesnym zarastaniem ciemiączka nie należy odstawiać witaminy D3 przed oceną gospodarki wapniowo-fosforanowej.  

Zbyt późne zarastanie ciemiączka rozpoznaje się w przypadku obecności ciemienia przedniego u dziecka w wieku powyżej 18. miesiąca życia. Najczęstszymi powodami zbyt wolnego zarastania ciemiączka są: niedobór witaminy D3, zaburzenia funkcjonowania tarczycy lub wodogłowie. Do objawów niepokojących, z którymi należy zgłosić się do lekarza pediatry z dzieckiem opóźnionym zarastaniem ciemiączka, należą: wzmożona potliwość, duże przyrosty główki niemowlęcia, zaburzenia apetytu, zaparcia oraz objawy neurologiczne takie jak obniżone napięcie mięśniowe czy brak samodzielnego podnoszenia główki.  

Zapadnięte, wypukłe ciemiączko – co oznacza? Kiedy jego wygląd powinien niepokoić? 

Podczas badania ciemiączka ocenia się jego wielkość, ale też napięcie i obecność pulsowania jego powierzchni. Zapadnięte ciemię względem kości czaszki może świadczyć o odwodnieniu dziecka, choć zdarza się, że występuje także u zdrowych dzieci, które mają duże rozmiary ciemienia. Natomiast uwypuklające się ciemiączko może być objawem wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, które jest stanem zagrażającym życiu dziecka.  

Tętnienie ciemiączka oraz jego uwypuklenie mogą również świadczyć o podwyższonym ciśnieniu śródczaszkowym, choć samo tętnienie występuje niekiedy także w przypadku wysokiej gorączki.  

Uwypuklenie ciemiączka obserwuje się także u dzieci podczas płaczu, zazwyczaj wraca do pierwotnego wyglądu i napięcie po uspokojeniu się dziecka.  

Uraz ciemiączka 

Ciemiączko jest pokryte błoną śluzową oraz skórą, dlatego stanowi szczelną barierę i ochrania mózg znajdujący się wewnątrz czaszki. Należy pamiętać, aby podczas pielęgnacji nie uciskać ciemienia zbyt mocno. Delikatny dotyk ciemiączka jest bezpieczny dla dziecka. Urazy ciemiączka zdarzają się wyjątkowo rzadko, mogą być spowodowane silnym uciskaniem ciemiączka lub uszkodzeniem mechanicznym. Uraz ciemiączka podejrzewa się w przypadku obecności krwiaka w miejscu ciemiączka lub zranienia skóry.  

Jak dbać o ciemiączko u noworodka?  

Pielęgnacja skóry głowy dziecka polega na myciu główki, stosowaniu preparatów przeciw ciemieniusze, wyczesywaniu złuszczających się warstw naskórka. Delikatne dotykanie, głaskanie czy czesanie dziecka nie spowodują urazu ciemiączka. O skórę ciemiączka dbamy w taki sam sposób, w jaki troszczymy się  o skórę całej główki.   

Dowiedz się więcej, czym jest ciemieniucha i jak się ją leczy?

Ciemiączko a badanie mózgu dziecka 

Obecność ciemiączka jest sporym ułatwieniem diagnostyki mózgu u niemowląt, gdyż pozwala wykonać przezciemiączkowe badanie ultrasonograficzne. Dzięki obecności ciemiączek lekarz może zobrazować budowę mózgu, obecność ewentualnych zmian patologicznych czy wylewów krwi do mózgu podczas porodu. Przezciemiączkowe badanie USG jest całkowicie bezpieczne dla dziecka, nie boli oraz nie wymaga znieczulenia ogólnego jak w przypadku tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego.  

Ciemiączko a witamina D 

Zburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz stężenie witaminy D3 we krwi mogą prowadzić do zaburzeń kostnienia. U zdrowych dzieci wielkość ciemiączka nie zależy jednak od stężenia witaminy D3 we krwi, dlatego rozmiar ciemiączka nie jest wyznacznikiem poziomu witaminy D3 w surowicy.

Niedobór witaminy D3 może prowadzić do krzywicy oraz zbyt wolnego zarastania ciemiączka. Natomiast nadmiar witaminy D3 może prowadzić do wzrostu uwalniania wapnia z kości, co powoduje zwiększenie stężenia wapnia we krwi. Zbyt duże stężenie wapnia we krwi może prowadzić do wystąpienia objawów neurologicznych, gastrologicznych oraz nefrologicznych.  

Dowiedz się więcej, jaką witaminę D3 wybrać dla dziecka?

Regularnie suplementowana witamina D3 w dawkach odpowiednich dla wieku dziecka zazwyczaj prowadzi do optymalnego jej stężenia we krwi. Modyfikacja dawki witaminy D3 powinna nastąpić dopiero po oznaczeniu stężenia 25(OH)D3, czyli aktywnej formy witaminy D3 we krwi oraz ocenie gospodarki wapniowo-fosforanowej.  
  1. M. Kaczmarski, Badanie kliniczne dziecka, [w:] Pediatria, pod red. W. Kawalec, R. Grendy, H. Ziółkowskiej, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2013. 
  2. W. Nowak, A. Obuchowicz, Badanie przedmiotowe, [w:] Badanie podmiotowe i przedmiotowe w pediatrii, pod red. A. Obuchowicz, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2010. 
  3. R. S. Lorenc, R. E. Karczmarewicz, E. Kryśkiewicz i in., Zasady zaopatrzenia i standardy oceny zaopatrzenia organizmu w witaminę D w świetle jej plejotropowego działania,„Standardy Medyczne”, nr 9 2012.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

    Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Biegunka u niemowlaka i dziecka – co robić? Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

    Biegunka to jedna z najczęstszych dolegliwości u dzieci oraz przyczyna wizyt lekarskich. Wbrew pozorom postępowanie jest bardzo proste i w części przypadków dziecko może być z powodzeniem leczone w domu. Jak radzić sobie z biegunką u noworodka, niemowlęcia lub starszego dziecka? Jak zapobiegać rozwolnieniu i kiedy zgłosić się do lekarza?

  • Grypa u dzieci i niemowląt – objawy, przebieg i leczenie

    Grypa to choroba zakaźna, występująca każdego roku, głównie w sezonie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Grypa jest ostrą infekcją dróg oddechowych. Czynnikiem etiologicznym sezonowych zachorowań są dwa typy wirusów grypy – A i B. Choć zarazić się może każdy, wyróżnia się grupy ryzyka, które są szczególnie podatne na zakażenie tym wirusem. Należą do nich m.in. niemowlęta i dzieci do 2. roku życia, co związane jest z niedojrzałością ich układu immunologicznego oraz większą skłonnością do powikłań.

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Jak pomóc niemowlętom cierpiącym na kolki, ulewania i zaparcia?

    Pierwszy rok życia dziecka to okres największych i najszybciej zachodzących zmian w życiu człowieka. Dotyczą one każdego układu czy narządu, w tym także przewodu pokarmowego. Osiągnięcie pełnej funkcji trawienia i wchłaniania to długotrwały i dynamiczny proces, a w jego przebiegu mogą wystąpić u niemowlęcia różne dolegliwości. W pierwszym roku życia nawet u 50% niemowląt mogą pojawić się: kolka niemowlęca, refluks żołądkowo-przełykowy i zaparcia.

  • Mleko modyfikowane kozie. Jakie ma właściwości i kiedy je podawać?

    Mleko modyfikowane na bazie mleka koziego zyskuje w ostatnich latach coraz większą popularność jako alternatywa dla tradycyjnych preparatów opartych na mleku krowim. Rodzice poszukujący innych rozwiązań żywieniowych dla swoich dzieci coraz częściej sięgają po produkty kozie, które cechują się lepszą przyswajalnością i nieco innym profilem białkowo-tłuszczowym. Choć nie jest to produkt hipoalergiczny, wielu specjalistów zwraca uwagę na jego potencjalne korzyści w diecie niemowląt i małych dzieci.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl