Dializa nerek - na czym polega, jak często się ją wykonuje?

Nerki zlokalizowane są po obu stronach kręgosłupa, zwykle znajdują się one na wysokości dwóch ostatnich kręgów piersiowych i trzech pierwszych kręgów lędźwiowych. Do ich górnej powierzchni przylegają nadnercza będące gruczołami wydzielania wewnętrznego. 

Jakie choroby nerek mogą doprowadzić do upośledzenia ich funkcji i tym samym do nieprawidłowych wartości współczynnika filtracji kłębuszkowej? 

Zdarzają się jednak niestety sytuacje, w których nerki zaczynają pracować w niewłaściwy sposób. Do upośledzenia funkcjonowania nerek i zaburzenia ich czynności mogą przyczynić się miedzy innymi śródmiąższowe zapalenia nerek i różnego rodzaju tubulopatie, jak również kłębuszkowe zapalenia nerek, czyli glomerulopatie. Wszystkie te choroby mogą niestety doprowadzić do przewlekłej choroby nerek, czyli przewlekłej niewydolności nerek. O przewlekłej niewydolności nerek można mówić, kiedy nieprawidłowości budowy lub czynności nerek mające znaczenie dla zdrowia utrzymują się dłużej niż trzy miesiące. W przebiegu przewlekłej niewydolności nerek obserwuje się ogólne zmęczenie, utratę apetytu oraz obniżoną odporność na zakażenia, poza tym skóra staje się blada, sucha, czasami ziemistobrunatna. Typowe jest dłuższe krwawienie z ran oraz większa zdolność do powstawania siniaków oraz świąd skóry i tzw. szron mocznicowy (wytrącanie się mocznika na skórze). Poza tym, często pojawia się nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca oraz mocznicowe zapalenia osierdzia. Może pojawić się też oddech kwasiczy, mocznicowe zapalenie opłucnej oraz obrzęk płuc, obecne bywa też zapalenie błony śluzowej żołądka, krwawienia z przewodu pokarmowego, osłabienie siły mięśniowej, upośledzenie koncentracji i pamięci, bóle głowy oraz problemy ze snem. U kobiet obecne bywają zaburzenia miesiączkowania, u mężczyzn pojawiają się problemy z potencją, może pojawić się niepłodność. Typowe są też zaburzenia metabolizmu wapnia i fosforu. Leczenie przewlekłej niewydolności nerek obejmuje leczenie choroby podstawowej, stosuje się też właściwą dietę, wyrównuje się wszelkiego rodzaju zaburzenia wodno-elektrolitowe, czasami niestety konieczne są również dializy, czyli leczenie nerkozastępcze. 

Na czym polega dializa, czyli leczenie nerkozastępcze?

Dializa, czyli leczenie nerkozastępcze, polega na usuwaniu z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii oraz wody, których nie są w stanie usunąć nieprawidłowo funkcjonujące nerki. Dzięki dializie z naszego organizmu usuwane są również różnego rodzaju związki toksyczne. 

Jakie są wskazania do rozpoczęcia u pacjenta dializ, czyli leczenia nerkozastępczego?

Leczenie nerkozastępcze powinno zostać rozpoczęte u pacjenta, u którego nerki nie działają we właściwy sposób, filtracja kłębuszkowa  jest bardzo mała, a jednocześnie nie doszło jeszcze do rozwinięcia się u chorego objawów mocznicy i powikłań narządowych.

Jakie są przeciwwskazania do zastosowania u chorego dializy, czyli leczenia nerkozastępczego?

Przede wszystkim przeciwwskazaniem do zastosowania u pacjenta dializy jest rozsiana choroba nowotworowa, jak również ciężki zespół otępienny lub też inne nieodwracalne zaburzenia psychiczne uniemożliwiające przestrzeganie wymogów związanych z leczeniem nerkozastępczym. 

Jakie są rodzaje dializ? Jak często wykonuje się dializę nerek?

Pierwszym rodzajem dializy jest hemodializa. Jest ona zwykle wykonywana trzy razy w tygodniu, czas jej trwania wynosi około czterech-pięciu godzin. Przygotowanie pacjenta do hemodializy polega na odpowiednio wczesnym wytworzeniu dostępu naczyniowego, najlepiej przetoki tętniczo-żylnej na kończynie górnej. Drugim rodzajem dializy jest dializa otrzewnowa. Pacjent, który jest do niej przygotowywany, musi mieć wszczepiony cewnik do jamy otrzewnej. Najczęściej stosowaną techniką jest ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa. Chory pozostaje w domu i samodzielnie lub z pomocą przeszkolonej bliskiej osoby wymienia kilkakrotnie w ciągu doby płyn dializacyjny w jamie otrzewnej. Można powiedzieć, że rodzajem leczenia nerkozastępczego jest też przeszczepianie nerki. Przez kilka lat funkcjonowania przeszczepu pacjenci muszą pozostawać pod opieką ośrodka transplantacyjnego i należy się z nim skontaktować w każdym przypadku hospitalizacji pacjenta z przeszczepioną nerką. 

Jakie są powikłania dializy nerek?

W wyniku dializy otrzewnowej nerek stosunkowo częstym jej powikłaniem jest zapalenie otrzewnej. Zwykle pierwszym objawem zapalenia otrzewnej w przebiegu tego typu dializy jest mętny płyn dializacyjny wypływający z jamy otrzewnej. Ponadto, w obrazie klinicznym u pacjenta stwierdza się też ból brzucha, nudności, wymioty, jak również dodatnie objawy otrzewnowe w czasie badania palpacyjnego jamy brzusznej. Dla hemodializy natomiast typowym powikłaniem może być spadek lub wzrost ciśnienia tętniczego krwi, jak również kurcze mięśni oraz krwawienia z miejsca wkłucia igieł do dializy. Zdecydowanie rzadszym powikłaniem po hemodializie może też być świąd skóry, ból głowy, nudności, wymioty oraz gorączka. Większość tych powikłań ma charakter łagodny i bez problemu można ich uniknąć stosując specjalne postepowanie zapobiegawcze, a zwłaszcza w sposób zdyscyplinowany przestrzegając  zaleceń dotyczących zakresu objętości spożywanych miedzy dializami płynów, ograniczenia spożycia soli i przyjmowania  leków zgodnie z indywidualnie  przygotowanym  dla każdego pacjenta schematem.