Skolioza – przyczyny, objawy, leczenie bocznego skrzywienia kręgosłupa. Ćwiczenia na skoliozę
Magdalena Chrzęszczyk

Skolioza – przyczyny, objawy, leczenie bocznego skrzywienia kręgosłupa. Ćwiczenia na skoliozę

Skolioza to wada postawy, często występująca u dzieci, która objawia się trójpłaszczyznową deformacją kręgosłupa obejmującą boczne skrzywienie (płaszczyzna czołowa), skręt (płaszczyzna poprzeczna) oraz wypłaszczenie (płaszczyzna strzałkowa). Jak wygląda rehabilitacja w przypadku skoliozy? Jakie ćwiczenia stosować przy bocznym skrzywieniu kręgosłupa?

Co to jest skolioza? Rodzaje skolioz 

Skolioza (łac. scoliosis) to wada postawy ciała spowodowana przez trójpłaszczyznową deformacje kręgosłupa, w której kąt skrzywienia kręgosłupa przekracza 10 st. Co oznacza ta trójpłaszczyzowość schorzenia? Oznacza to, że kręgosłup ulega bocznym (w płaszczyźnie czołowej – boczne skrzywienie kręgosłupa), przednio-tylnym (w płaszczyźnie strzałkowej – lordoskolioza i kifoskolioza) i poprzecznym (rotacja i torsja kręgów) odchyleniom od prawidłowego położenia. W konsekwencji dochodzi do powstania asymetrii zaburzającej stabilność tułowia i mobilność kończyn. Jest to wada, która może pojawić się na różnych etapach rozwoju, szczególnie często w okresie dojrzewania, przy nagłym i intensywnym wzroście. 

Podział skoliozy ze względu na wiek, w jakim powstała to:

  • skolioza wczesnodziecięca – do 3. roku życia, 
  • skolioza dziecięca – pomiędzy 3. a 10, rokiem życia, 
  • skolioza młodzieńcza – kształtuje się w okresie dojrzewania, 
  • skolioza dorosłych

Skolioza najczęściej rozwija się w odcinku piersiowym kręgosłupa (skolioza piersiowa) lub na granicy odcinka piersiowego i lędźwiowego, rzadziej pojawia się w samym odcinku lędźwiowym. Skolioza może być prawostronna lub lewostronna. Skrzywienie kręgosłupa nie ustąpi samo, dlatego tak ważna jest szybka diagnostyka i zastosowanie prawidłowych procedur terapeutycznych i ćwiczeń na skoliozę, aby nie dopuścić do rozwoju deformacji kręgosłupa oraz innych struktur ciała.

Warto podkreślić, że konsekwencją powstania skoliozy jest nie tylko krzywy kręgosłup, ale także zmiany w klatce piersiowej, barkach, miednicy czy długości kończyn dolnych. Zmiany w układzie kostnym, mięśniowym, więzadłowym, stawowym, krążeniowym, nerwowym i oddechowym wpływają bezpośrednio na wydolność fizyczną, zaburzenia neurologiczne, na przemieszczanie się narządów wewnętrznych i ich kompresję, a nawet problemy psychologiczne i kosmetyczne.

Skoliozy dzieli się na: 

  • skoliozy funkcjonalne (czynnościowe) – powstają wtórnie do zmian w innych, pozakręgosłupowych częściach ciała, są odwracalne,  
  • skoliozy strukturalne – to deformacja kręgosłupa ze zmianami w obrębie kręgów i krążków międzykręgowych, mięśni, powięzi, więzadeł oraz torebek stawowych. 

Skoliozy można także podzielić ze względu na ich pochodzenie: 

  • skoliozy idiopatyczne – niewiadomego pochodzenia, stanowią 80% wszystkich skolioz, najczęściej występują u dzieci i młodzieży w okresach szybkiego wzrostu kości,  
  • skoliozy neuropochodne – wrodzone, porażenne – wiotkie, porażenne – spastyczne, inne, 
  • skoliozy mięśniopochodne – wrodzone, w przebiegu dystrofii mięśni, inne, 
  • skoliozy kostnopochodne – wrodzone, torakopochodne, układowe. 

Skolioza – przyczyny  

Za główne przyczyny powstawania skolioz uważa się: 

  • zaburzenia mechanizmu antygrawitacyjnego centralnego, 
  • osłabienie stabilizacji centralnej,  
  • uwarunkowania genetycznie (odpowiedź na to, czy skrzywienie kręgosłupa jest lub może być dziedziczne), 
  • zaburzenia równowagi, 
  • choroby przewlekłe, 
  • choroby neurologiczne, 
  • zwyrodnienia stawów, 
  • różną długość kończyn i inne. 

Powiązane produkty

Skolioza – objawy 

Do początkowych objawów skoliozy, które mogą zaniepokoić rodzica i które są widoczne gołym okiem należą: 

  • nierówno ustawione barki, 
  • wygięcie kręgosłupa na bok, 
  • rotacja tułowia i rotacja kręgosłupa, 
  • odstające łopatki lub nierówno ustawione łopatki, 
  • nierówna linia pośrodkowa kręgosłupa, 
  • nierówno ustawione biodra, 
  • asymetryczne wcięcia w talii, 
  • stawanie na jednej nodze i przenoszenie ciężaru ciała na jedną stronę,  
  • garb żebrowy w odcinku piersiowym, 
  • mięśniowy wał lędźwiowy,
  • ból kręgosłupa.   

Skolioza – diagnostyka 

Wczesne zdiagnozowanie skoliozy kręgosłupa zdecydowanie zwiększa szanse na zmniejszenie pogłębiania się skrzywienia. Początkowo zbierany jest wywiad, następnie lekarz przeprowadza badanie kliniczne oceniające stopień skrzywienia, ustawienie miednicy, barków, klatki piersiowej, a także objawy neurologiczne. Na tej podstawie można mówić o postawie skoliotycznej

Do pełnej diagnozy skoliozy wykonuje się zdjęcie RTG kręgosłupa i wykreśla kąty wg skali Cobba. Kąt Cobba jest zawarty między górnym kręgiem krańcowym, a dolnym kręgiem krańcowym skrzywienia. Do oceny kąta potrzebne jest wykreślenie dwóch prostych przebiegających wzdłuż kręgów krańcowych oraz dwóch linii prostopadłych do tych poprzednich.  Kąt utworzony przez te linie pokazuje kąt skrzywienia kręgosłupa i jest warunkiem prawidłowego ustalenia postępowania terapeutycznego.  

Podział skolioz ze względu na kąt skrzywienia kręgosłupa:

  • Skrzywienie poniżej 10 st. – to postawa skoliotyczna – wczesne stadium wymagające obserwacji i kontroli, napięciem mięśni i utrzymywaniem korekcji postawy ciała możliwe jest uzyskanie pełnej korekcji postawy, 
  • skoliozy do 24 st. – wprowadzane jest indywidualne podejście rehabilitacyjne wraz z ćwiczeniami,
  • skoliozy 24–40 st. – włączenie specjalistycznych metod terapeutycznych wraz ze stosowaniem gorsetów ortopedycznych. 
  • skoliozy powyżej 40 st. – najczęściej skolioza operacyjna. 

Skolioza – leczenie 

Leczenie pacjentów ze skoliozą uzależnione jest od stopnia skrzywienia, jego pochodzenia, wieku pacjenta, współistnienia objawów neurologicznych oraz tempa progresji. U osób ze skrzywieniem do 24 st. stosuje się leczenie zachowawcze oparte o specjalistyczne, indywidualne ćwiczenia przygotowane przez doświadczonego fizjoterapeutę. Na tym etapie stosowane są znane i potwierdzone naukowo metody pracy z pacjentem, które wpływają na wzmocnienie gorsetu mięśniowego i elongację kręgosłupa. Stosowane są także ćwiczenia oddechowe powiększające ruchomość klatki piersiowej i zwiększające pojemność płuc oraz te, poprawiające ogólną sprawność.

Do powszechnie stosowanych metod fizjoterapii w skoliozach zaliczamy: 

  • BSPTS (Barcelona Scoliosis Physical Therapy School) – Hiszpania, 
  • DoboMed (Metoda Dobosiewicz) – Polska, 
  • FITS (Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz) – Polska, 
  • Lyon – Francja, 
  • Schroth – Niemcy, 
  • SEAS (Scientific Exercises Approach to Scoliosis) – Włochy, 
  • Side Shift – Wielka Brytania. 

Wszystkie te metody służą pracy indywidualnej (każda skolioza jest inna i każdy pacjent ma inne możliwości ruchowe czy wydolnościowe), ale także są złożone z elementów, które pacjent wykonuje sam w domu. Dlatego tak ważne jest prawidłowe nauczenie poprawności wykonywania ćwiczeń na skoliozy i systematyczności. Jak wyleczyć skoliozę? Trzeba wyraźnie podkreślić, że nie ma standardowych, jednakowych dla każdego ćwiczeń rehabilitacyjnych stosowanych w leczeniu skolioz.  

Oprócz leczenia ruchem i ćwiczeń rehabilitacyjnych można wspomóc się zabiegami fizykalnymi, wykorzystując np. naświetlanie promieniami nadfioletowymi lub podczerwonymi oraz ciepłe kąpiele solankowe czy kąpiele perełkowe. Wykorzystywany jest także masaż oraz terapie w wodzie. Celem tych procedur jest zahamowanie postępu choroby i poprawa jakości życia. Duże znaczenie ma także nauka prawidłowej postawy siedzącej w szkole i w domu, nawyk ruchu, prawidłowe noszenie plecaka, odpowiednia ilość snu, prawidłowe odżywianie czy dostosowanie wkładek ortopedycznych do butów (jeśli są zalecane).  

Przy cięższych przypadkach skoliozy oprócz terapii indywidualnej stosowane są specjalne gorsety ortopedyczne. Noszone są one najczęściej przez dzieci w okresie wzrostu, aby zapobiegać regresji. Najczęściej stosowanym w Polsce gorsetem jest gorset typu Cheneau – umożliwia on trójpłaszczyznową korekcję skrzywienia, sięga od bioder do pach i jest indywidualnie dobierany dla każdego pacjenta. Noszony jest ok 20 godzin dziennie przy normalnym funkcjonowaniu w ciągu dnia.  

Proces leczenia rozwiniętej skoliozy jest bardzo skomplikowany i długotrwały, często jedynym sposobem leczenia jest zabieg operacyjny. Polega on na prawidłowym ustawieniu i stabilizacji kręgosłupa za pomocą specjalnych prętów i śrub. 

Leczenie skoliozy u dorosłych skupia się głównie na poprawie ogólnego stanu sprawności pacjenta, zmniejszeniu bólu, zwiększeniu siły i elastyczności mięśni, ewentualnej redukcji nadwagi i wprowadzeniu odpowiedniej ilości odpoczynku w ciągu dnia. W bardzo ciężkich przypadkach, przy występujących objawach neurologicznych, nieoperacyjne leczenie skoliozy u dorosłych może okazać się niewystarczające. Wtedy lekarz kieruje na leczenie operacyjne skrzywienia bocznego kręgosłupa.  

  1. Rigo M., Reiter C. H., Weiss H. R., Effect of conservative management on the prevalence of surgery in patients with adolescent idiopathic scoliosis, „Pediatr Rehabil.” 2003, nr 6(3–4), s. 209–14. 
  2. Czaprowski D., Kotwicki T., Durmała J., Stoliński Ł., Fizjoterapia w leczeniu młodzieńczej skoliozy idiopatycznej – aktualne rekomendacje oparte o zalecenia SOSORT 2011, „Postępy rehabilitacji” 2014, nr 28(1), s. 23–29. 
  3. Romano M., Minozzi S., Bettany-Saltikov J. i in., Exercises for adolescent idiopathic scoliosis, „Cochrane Database Syst Rev.” 2012, nr 8.
  4. Weiss H. R., The method of Katharina Schroth - history, principles and current development, „Scoliosis” 2011, nr 6(17).
  5. Czaprowski D., Terapia manualna w leczeniu skolioz idiopatycznych. Analiza aktualnego stanu wiedzy, „Ortopedia traumatologia rehabilitacja” 2016, nr 5(6), vol. 18, s. 409–424. 
  6. Weiss H. R., Physical therapy intervention studies on idiopathic scoliosis: review with the focus on inclusion criteria, „Scoliosis” 2012, nr 7(4), s. 1–11. 
  7. Romano M., Negrini A., Parzini S. i in., SEAS (Scientific Exercises Approach to Scoliosis): a modern and effective evidence based approach to physiotherapic specific scoliosis exercises, „Scoliosis” 2015, nr 10(3). 
  8. Nowotny J., Nowotny-Czupryna O., Czupryna K., Rottermund J., O skoliozach inaczej (cz. I). Podstawy fizjologiczne i fizjopatologiczne terapii skolioz, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie” 2012, nr 3, s. 341–350.
  9. Nowotny J., Nowotny-Czupryna O., Czupryna K., Rottermund J., O skoliozach inaczej (cz. II). Podstawy leczenia zachowawczego, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie” 2012, nr 4, s. 513–522.
  10. Dobosiewicz K, Durmala J, Czernicki K, Jendrzejek H., Pathomechanic basics of conservative treatment of progressive idiopathic scoliosis according to Dobosiewicz method based upon radiologic evaluation, „Stud Health Technol Inform.” 2002, nr 91, s. 336–41. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Bąblowica – objawy i leczenie zarażenia tasiemcem bąblowcowym

    Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, w której dochodzi do zakażenia człowieka tasiemcem bąblowcowym. Jedną z najczęstszych dróg zakażenia jest spożycie niemytych owoców leśnych. Głównymi nosicielami tasiemców są psy, koty i lisy. Objawy choroby są nieswoiste, a ze względu na rzadkość występowania mogą być często mylnie zinterpretowane lub przeoczone. Leczenie różni się w zależności od stadia zaawansowania choroby i narządów zajętych przez larwy tasiemca.

  • Opuchnięte oczy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny powiek

    Powieki, jako niezwykle delikatna i cienka część skóry wokół oczu, są szczególnie podatne na różnego rodzaju obrzęki. Przyczyny tego stanu mogą być bardzo zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga dokładnej obserwacji i analizy towarzyszących objawów.

  • Hirsutyzm – nadmierne owłosienie u kobiet. Jakie badania wykonać i jak przebiega leczenie?

    Choć hirsutyzm to problem, który dotyka wiele kobiet, to rzadko się o nim mówi. Dla wielu pań jest on wstydliwym tematem i często bywa źródłem kompleksów, a nawet obniżonej samooceny. Hirsutyzm objawia się nadmiernym owłosieniem w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy (wąsik, broda, policzki), brzuchu czy plecach. Najczęściej jest spowodowany łagodnymi przyczynami, ale niekiedy może być również sygnałem poważniejszych zaburzeń hormonalnych.

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl