Zapalenie sutka – przyczyny

Jaki czynnik jest najczęściej odpowiedzialny na rozwój połogowego zapalenia sutka?

Za rozwój połogowego zapalenia sutka zwykle odpowiedzialna jest bakteria Staphylococcus aureus, czyli gronkowiec złocisty. Gronkowiec złocisty jest gram- dodatnią bakterią, która występuje w jamie nosowo-gardłowej oraz na skórze człowieka. W okresie połogu do zapalenia sutka dochodzi na skutek przenoszenia gronkowca złocistego z jamy nosowo-gardłowej dziecka na skórę wokół brodawki sutkowej matki.

W jakim okresie połogu dochodzi zwykle do rozwoju połogowego zapalenia sutka?

Do rozwoju połogowego zapalenia sutka dochodzi zwykle w początkowym okresie laktacji, zazwyczaj jest to 2-3 tydzień karmienia malucha piersią. W tym okresie bowiem świeżo upieczona mama dopiero zaczyna uczyć się, w jaki sposób należy przystawiać maluszka do piersi, popełnia jeszcze błędy, które mogą doprowadzić do rozwoju połogowego zapalenia sutka.

W jaki sposób dochodzi do rozwoju połogowego zapalenia sutka?

Do rozwoju połogowego zapalenia sutka może dojść w dwojaki sposób. Przyczyną jego powstawania może być wstępujące zakażenie gronkowcem złocistym, do którego dochodzi na skutek urazów i pęknięć brodawki sutkowej. Poza tym do rozwoju połogowego zapalenia sutka może też dojść na skutek zastoju mleka w piersi – maluszek może nie opróżniać piersi do końca, a świeżo upieczona mama, nie zdając sobie sprawy z ewentualnych konsekwencji, może nie odciągać do butelki pozostałej części mleka, co z kolei doprowadza właśnie do zastoju mleka w gruczole piersiowym.

Jakie są objawy połogowego zapalenia sutka?

Pierwszym objawem połogowego zapalenia sutka jest bolesność gruczołu piersiowego, jak również zaczerwienienie skóry na piersi. Jeśli zapalenie sutka rozwija się dalej, cała pierś staje się zaczerwieniona, coraz bardziej bolesna, pojawia się też obrzęk, który czasami jest znacznych rozmiarów. W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi również do powiększenia się pachowych węzłów chłonnych. Może pojawić się też gorączka, czasami bardzo wysoka, dochodząca nawet do 40 st.C, której zwykle towarzyszą mocno wyrażone dreszcze. Mocno nasilone objawy sugerują, że w gruczole piersiowym na skutek stanu zapalnego doszło do powstania ropnia.

Jak wygląda postępowanie w przypadku połogowego zapalenia sutka?

Jeśli karmiąca kobieta zacznie odczuwać bolesność piersi oraz zaobserwuje na piersi zaczerwienienie skóry oraz obrzęk, powinna niezwłocznie skontaktować się z położną. Położna zbada piersi, na tej podstawie oceni, jak bardzo zaawansowany jest stan zapalny w gruczole skutkowym i na tej podstawie zdecyduje, jak powinno wyglądać dalsze postępowanie. Jeśli stan zapalny nie jest zbyt duży, położna prawdopodobnie zaleci rozgrzewanie piersi za pomocą ciepłych okładów oraz ewentualnie ciepłego prysznica. Wskazane będzie też częstsze przystawianie malucha do piersi po to, aby pierś bardziej i szybciej opróżniała się z mleka. Czasami skuteczne okazują się "babcine metody", czyli okłady z mrożonych liści kapusty. W sytuacji, kiedy po zbadaniu piersi położna stwierdzi, że stan zapalny jest bardziej rozwinięty, zaleci kobiecie wizytę u ginekologa. Lekarz zdecyduje wtedy, jakie leczenie będzie właściwe. W zależności od rozległości stanu zapalnego wskazane będzie leczenie antybiotykiem, niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi lub też lekami, które zahamują laktację. Przy ewentualnej obecności ropni w gruczole skutkowym może zajść potrzeba ich chirurgicznego opróżnienia. 

Co można zrobić, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia ewentualnego zapalenia sutka w okresie połogu?

Przede wszystkim kobieta karmiąca musi zwracać uwagę czy po karmieniu maluszka nie doszło do mechanicznego uszkodzenia brodawki sutkowej. Jeśli kobieta zaobserwuje na niej otarcia lub pęknięcia, będzie to znak, że trzeba zacząć stosować maści pielęgnacyjne, które wygoją zmieniona okolice. Poza tym, jeśli  pęknięcia i ranki będą duże i głębokie warto na jeden- dwa dni odstawić malucha od piersi, a mleko odciągać laktatorem - w ten sposób dojdzie do szybszego wygojenia zmian i zostanie zminimalizowane ryzyko rozwoju zakażenia. 

Jakie istnieją inne przyczyny zapalenia sutka?

Inne niż połogowe zapalenie sutka zdarza się bardzo rzadko, stanowi ono jedynie około 5% wszystkich zapaleń sutka.

• Zwykle zapalenie sutka, które nie jest związane z połogiem, powstaje na skutek zapalnych powikłań zmian mastopatycznych w piersiach.
• Niepołogowe zapalenie sutka może mieć też czasami związek ze stanami hilerprolaktynemii, zaburzeniami czynności tarczycy, może być też ono efektem zażywania niektórych leków obniżających ciśnienie tętnicze krwi.
• Poza tym do niepołogowego zapalenia sutka może też doprowadzić kolczykowanie brodawek sutkowych oraz wszelkiego rodzaju urazy sutków.
• Zdarza się, że do zapalenia sutka dochodzi na skutek powiększenia piersi poprzez zastosowanie silikonowych implantów.
• Niepołogowe zapalenie sutka czasami związane jest też z zakażeniem gruczołów łojowych i potowych, zdecydowanie rzadziej ma ono związek z kiłą oraz gruźlicą.
• Poza tym czynnikiem predysponującym do rozwoju niepołogowego zapalenia sutka jest też palenie przez kobietę papierosów.
• Czasami dochodzi też do powstania tzw. ropnia Montgomery'ego- w jego przebiegu stan zapalny dotyczy właśnie jednego z gruczołów Montgomery'ego zlokalizowanych na brodawce sutkowej, wokół której powstaje czyrak, zwykle przekształcający się w ropień. 

Jakie są objawy niepołogowego zapełnia sutka?

Przede wszystkim w przebiegu niepołogowego zapalenia sutka pojawia się bolesność piersi. Poza tym dodatkowym objawem jest wciąganie brodawki sutkowej, często połączone z wyciekiem z brodawki. Przy dotyku można wyczuć w piersi guz zapalny lub ropień.

Jak wygląda leczenie niepołogowego zapalenia sutka?

W przypadku leczenia niepołogowego zapalenia sutka wykorzystywana jest właściwie dobrana antybiotykoterapia, zaś w przypadku powstania ropnia może zajść potrzeba interwencji chirurgicznej. 

Jeszcze jednym rodzajem zapalenia sutka jest noworodkowe zapalenie sutków. W jego przebiegu dochodzi do zakażenia obrzmiałych gruczołów sutkowych u noworodka w wyniku działania hormonów matki podczas ciąży. Występuje stosunkowo rzadko, jest bardziej charakterystyczne dla wcześniaków i dziewczynek. W sytuacji, kiedy dojdzie do powstania tego typu zapalenia, konieczne jest podanie maluszkowi antybiotyków droga dożylna w warunkach szpitalnych.