Czym jest przewlekły nieżyt nosa, popularnie nazywany przewlekłym katarem?

Nos, będący początkiem drogi oddechowej, spełnia dużą ilość funkcji, z których tak naprawdę nie zdajemy sobie sprawy. Przede wszystkim nos bierze udział w procesie niezbędnego do życia oddychania. Jako pierwszy odcinek układu oddechowego odpowiedzialny jest za nabieranie powietrza do dróg oddechowych, które następnie dostaje się do dalszych odcinków układu oddechowego. Poza tym powietrze dostające się do nosa, zanim "przejdzie" do dalszych odcinków dróg oddechowych, zostaje oczyszczone i nawilżone. Za oczyszczanie powietrza z zanieczyszczeń odpowiedzialny jest nabłonek migawkowy (rzęskowy), który filtruje powietrze z drobnych zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia te następnie gromadzone są na wydzielinie śluzowej, produkowanej przez gruczoły śluzowe – dzięki temu zanieczyszczenia nie przechodzą do niższych partii dróg oddechowych i mogą zostać z nosa usunięte poprzez jego oczyszczenie. Dodatkowo, wydzielina śluzowa produkowana w nosie odpowiedzialna jest za nawilżanie dostającego się do nosa powietrza. Można zatem śmiało stwierdzić, że nos spełnia funkcję bariery ochronnej, która filtruje przepływające przez niego powietrze i oczyszcza je z bakterii, wirusów, cząsteczek kurzu i innych zanieczyszczeń, dzięki czemu nie przedostają się one do niższych partii układu oddechowego, co z kolei chroni układ oddechowy przed infekcjami.

Niestety, zdarzają się sytuacje, w przebiegu których dochodzi do upośledzenia funkcjonowania mechanizmu obronnego i nawilżającego w nosie, co doprowadza do powstania nieżytu nosa. Nieżyt nosa można podzielić na ostry i przewlekły. Zdecydowanie częściej każdy z nas boryka się z ostrym nieżytem nosa. W jego przebiegu pojawia się początkowo swędzenie nosa, jak również duża ilość wodnistej wydzieliny, która prawie że w sposób ciągły wypływa z nosa. Po kilku dniach wydzielina w nosie zaczyna gęstnieć i ostry nieżyt nosa, popularnie nazywany katarem, łagodnieje i staje się mniej uporczywy. Ponadto w przebiegu ostrego nieżytu nosa typowym objawem jest uczucie blokady (niedrożności) nosa, które obecne jest zwykle przez pierwsze 2-3 dni infekcji, jak również uporczywe kichanie. Dodatkowo w przebiegu ostrego nieżytu może pojawić się stan podgorączkowy oraz ogólne rozbicie i osłabienie pacjenta.

Zdarza się jednak, że na skutek częstych i powtarzających się ostrych infekcji wirusowych i bakteryjnych nosa i zatok przynosowych dochodzi do rozwinięcia się przewlekłego nieżytu nosa.

Przewlekły nieżyt nosa charakteryzuje się przede wszystkim utrzymywaniem się wypływu z nosa obfitej śluzowej lub śluzowo-ropnej wydzieliny. Poza tym, wydzielina ta zalega w jamach nosowych, towarzyszy temu bardzo często obrzęk błony śluzowej nosa – pociąga to za sobą uczucie niedrożności (blokady) nosa, pacjent musi również oddychać przez usta, co powoduje duży dyskomfort.
Jeśli objawy przewlekłego nieżytu nosa utrzymują się naprawdę długo, wtedy też bardzo często dochodzi do upośledzenia zmysłu węchu.

Przede wszystkim do powstawania przewlekłego nieżytu nosa przyczyniają się powtarzające się ostre, wirusowe i bakteryjne infekcje nosa oraz zatok przynosowych. Ponadto do rozwoju przewlekłego nieżytu nosa często przyczyniają się też szkodliwe warunki pracy – w sytuacji, kiedy pacjent pracuje w warunkach, w których narażony jest na długotrwałe działanie różnego rodzaju drażniących pyłów i innych czynników, jak również wziewnych alergenów, takich jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt i grzyby. Zdarza się, że do rozwoju przewlekłego nieżytu nosa przyczynia się też stosowanie przewlekle niektórych leków, między innymi inhibitorów konwertazy angiotensynowej oraz sympatykomimetyków.

Jednym z rodzajów przewlekłego nieżytu nosa jest przerostowy przewlekły nieżyt nosa. W jego przebiegu upośledzenie drożności nosa jest naprawdę duże. Poza tym obecne są też polipy nosowe, powstałe na skutek obecności ciągłego stanu zapalnego. Innym rodzajem przewlekłego nieżytu nosa jest alergiczny nieżyt nosa, który w niektórych przypadkach (np. w sytuacji alergii na roztocza kurzu domowego) towarzyszy pacjentowi niestety przez cały rok. Jeszcze jednym rodzajem przewlekłego nieżytu nosa jest przewlekły zanikowy nieżyt nosa. W jego przebiegu błona śluzowa nosa staje się coraz cieńsza, zanikają też gruczoły śluzowe, które przestają produkować śluzową wydzielinę, co powoduje, że błona śluzowa staje się coraz bardziej sucha, a przewody nosowe stają się nadmiernie szerokie. Taka sytuacja doprowadza z kolei do gromadzenia się w nosie wydzieliny w postaci strupów, których usuwanie często wywołuje krwawienia z nosa. Kolejny rodzaj przewlekłego nieżytu nosa to przewlekły cuchnący zanikowy nieżyt nosa (ozena) – jego objawy to typowe objawy przewlekłego nieżytu nosa połączone z nieprzyjemnym zapachem z nosa. 

Przede wszystkim w sytuacji, kiedy objawy nieżytu nosa utrzymują się przewlekle, konieczna jest konsultacja z laryngologiem. Specjalista dokładnie obejrzy nos, być może zdecyduje o konieczności wykonania badania endoskopowego. Poza tym w leczeniu przewlekłego nieżytu nosa wykorzystuje się glikokortykosteroidy w postaci donosowych aerozoli, należy też nawilżać i płukać jamy nosowe za pomocą izotonicznego roztworu soli fizjologicznej lub wody morskiej. Często do terapii wykorzystywane są też leki przeciwhistaminowe. Należy też wyeliminować z otoczenia pacjenta wywołujące u niego objawy przewlekłego nieżytu nosa substancje i alergeny. Czasami, zwłaszcza w przypadku dużej ilości polipów, zachodzi potrzeba leczenia operacyjnego.