Picie alkoholu w ciąży

Jeszcze kilka lat temu panowało przekonanie, że picie niewielkich ilości alkoholu w okresie ciąży nie jest szkodliwe ani dla matki, ani dla jej nienarodzonego jeszcze dziecka. Czasami nawet mówiło się o korzystnym wpływie niewielkich ilości czerwonego wina na stan zdrowia matki – wino miało bowiem poprawiać krążenie krwi. Obecnie jednak wiadomo, że picie alkoholu w okresie ciąży jest bardzo szkodliwe: dla matki, ale przede wszystkim dla płodu. Dlatego też w okresie ciąży kobiety powinny bezwzględnie przestrzegać zakazu picia jakiejkolwiek ilości napojów zawierających alkohol.

A czy kobiety w ciąży w ogóle piją alkohol?

Niestety tak. Jest to spowodowane przede wszystkim panującym nadal wśród wielu osób przekonaniem, że niewielka ilość alkoholu, pod postacią czerwonego wina, ma zbawienny wpływ na układ krążenia matki, jak również w bardzo korzystny sposób wpływa na morfologię krwi oraz poziom żelaza i oczywiście poprawia trawienie (a jak wiadomo kobiety w okresie ciąży często mają problemy ze zgagą i zaparciami). Często młode kobiety są zasypywane tymi "rewelacjami" przez swoje mamy i babcie, które żyły w innych czasach, w których nie do końca wiadomo było, w jak bardzo negatywny sposób alkohol może oddziaływać na płód. Oddzielny problem stanowią też kobiety, które nadużywały alkoholu jeszcze przed ciążą i są od niego po prostu uzależnione. Kobiety te, jeśli zaczynają myśleć o dziecku, jeszcze przed rozpoczęciem starań o ciążę, powinny poddać się właściwej terapii. W przeciwnym bowiem razie po zajściu w ciążę będzie im niesłychanie trudno powstrzymać się od picia alkoholu i niestety będą go nadużywać, co może skończyć się źle zarówno dla matki, jak i dla dziecka. W takiej terapii powinna pomóc kobiecie zarówno najbliższa rodzina, jak i lekarz prowadzący.

Czy picie alkoholu w okresie ciąży może wywoływać negatywne skutki w całym okresie jej trwania, czy tylko na jej początku?

Zdecydowanie picie alkoholu w ciąży może nieść za sobą poważne konsekwencje przez cały okres trwania ciąży. Oczywiście, największe ryzyko picia alkoholu obejmuje pierwszy trymestr ciąży, kiedy to wykształcają się wszystkie narządy i układy u dziecka, jednak w późniejszym czasie alkohol także jak najbardziej może w negatywny sposób działać na płód.

Jakie mogą być skutki picia alkoholu w okresie ciąży?

Należy zacząć od tego, że alkohol pity w dużych ilościach przed ciążą może zdecydowanie obniżać płodność, zatem kobieta może mieć poważne problemy z zajściem w ciążę. Dlatego też powinno się wyeliminować picie alkoholu, już w okresie rozpoczęcia starań o dziecko. W okresie ciąży natomiast, picie alkoholu przez przyszłą matkę w początkowym okresie jej trwania, zdecydowanie zwiększa ryzyko poronienia. U kobiet pijących w okresie ciąży alkohol zdecydowanie częściej dochodzi do poronienia w pierwszym trymestrze, czasami także może do niego dojść w drugim trymestrze trwania ciąży. Ponadto należy pamiętać też o tym, że kobiety pijące alkohol w okresie ciąży muszą liczyć się z możliwością wystąpienia porodu przedwczesnego, którego konsekwencją jest wcześniactwo u dziecka i związane z nim wszystkie możliwe powikłania. Alkohol wywiera również na płód działanie toksyczne i teratogenne, co oznacza że dzieci kobiet pijących alkohol w okresie ciąży zdecydowanie częściej rodzą się z różnego rodzaju wadami i zespołami genetycznymi. 

Czym jest alkoholowy zespół płodowy?

FAS jest to zespół chorobowy, który jest skutkiem szkodliwego działania alkoholu na rozwijający się płód. Jest to choroba nieuleczalna, której można uniknąć jedynie poprzez niespożywanie alkoholu w okresie ciąży. W przebiegu zespołu FAS u dziecka można zaobserwować bardzo specyficzne anomalie w budowie twarzy. Przede wszystkim uwagę zwracają krótkie szpary powiekowe, szeroko rozstawione oczy oraz opadające powieki. Nos zazwyczaj jest krótki i zadarty, ponadto rynienka nosowa jest wygładzona. Warga górna jest zwykle wąska, żuchwa jest mała i słabo rozwinięta, typowe są również nisko osadzone uszy. U dzieci z rozpoznanym FAS można też zaobserwować krótką szyję. Ponadto, w przebiegu zespołu FAS obecny jest opóźniony rozwój  fizyczny. Maluch słabo rośnie jeszcze przed porodem, czego następstwem jest niska masa urodzeniowa dziecka. Po urodzeniu typowa jest natomiast mała główka dziecka, jak również niski wzrost i mała masa ciała w stosunku do wieku w późniejszych latach życia, jak również opóźnienia rozwojowe. Dla FAS charakterystyczne są też objawy związane z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego u dziecka. Pojawiają się zatem problemy z motoryką oraz z zachowaniem równowagi, dziecko ma też problem z koordynacją wzrokowo-ruchową. Częste są też nieprawidłowe odczucia wzrokowe, węchowe i słuchowe. Dziecko ma również problemy z pamięcią i zapamiętywaniem nowych informacji, co powoduje znaczne problemy w szkole. Dzieciom z zespołem FAS zdecydowanie trudniej jest też zaadaptować się do nowych warunków otoczenia, gorzej nawiązują one kontakt z rówieśnikami. Częste też są problemy z komunikacją, rozwój mowy jest zazwyczaj opóźniony. Dzieci te mają też problem z używaniem bardziej skomplikowanych słów, często zapominają też to, czego nauczyły się wcześniej, nie rozumieją również wielu pojęć abstrakcyjnych.

Jak rozpoznać FAS?

Rozpoznanie FAS stawia się na podstawie charakterystycznych cech klinicznych tego zespołu, jak również wywiadu, w którym można udokumentować picie przez matkę alkoholu w okresie ciąży. Dzieci ze zdiagnozowanym zespołem FAS wymagają troskliwej opieki zarówno rodziny, jak i lekarza neurologa oraz psychologa.