Słodka alternatywa – czy słodziki to dobry zamiennik?
Maria Brzegowy

Słodka alternatywa – czy słodziki to dobry zamiennik?

W ostatnich latach znacząco wzrosła produkcja wyrobów, w których tradycyjny cukier został zastąpiony alternatywnymi substancjami słodzącymi. Stewia, ksylitol, aspartam – te nazwy nie dziwią już raczej nikogo. Mniejsza wartość energetyczna, lepszy produkt dla diabetyków, ale czy smak ten sam? Co siedzi w słodzikach.

Czym słodziki różnią się od cukru?

Substancje słodzące są dużo słodsze od sacharozy – cukru popularnie używanego w naszych domach. W związku z tym mogą być one dodawane do żywności w znacznie mniejszych ilościach. Substancje te mogą być pochodzenia naturalnego – np. pozyskiwane z korzeni, liści czy owoców (m.in. stewiozyd, taumatyna), albo syntetycznego (m.in. acesulfam K, aspartam, sacharyna). Poszczególne słodziki różnią się między sobą:

  • stopniem słodkości
  • wrażliwością na temperaturę (co ma znaczenie np. przy pieczeniu ciast)
  • wrażliwością na pH środowiska

Dzięki temu, wiemy więc na pewno, że większość substancji słodzących, takich jak acesulfam K czy glikozydy stewiolowe mogą być wykorzystywane do przygotowywania żywności poddanej obróbce termicznej, ale są i takie, które pod wpływem wysokiej temperatury ulegają niekorzystnym zmianom przekładającym się na finalny smak potrawy (np. w przypadku aspartamu).

Na liście substancji słodzących dopuszczonych do stosowania w żywności znajdują się m.in.: acesulfam K, mannitol, sorbitol, aspartam, izomalt, sacharyny i taumatyna.

Niestety większość słodzików nie jest dobrze postrzegana przez konsumentów. Nie każdemu odpowiada nieprzyjemny, metaliczny czy nawet gorzki posmak sacharyny czy acesulfamu K. I choć producenci stosują różne triki, np. dodając odpowiednie substancje maskujące, dla części z nas finalny posmak potrawy jest nie do zaakceptowania.

„(…) „substancje słodzące” to substancje stosowane do nadania środkom spożywczym słodkiego smaku lub stosowane w słodzikach stołowych”
[Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności]

Słodziki prawnie strzeżone

Stosowanie substancji słodzących w żywności jest prawnie regulowane odpowiednimi zapisami w Rozporządzeniu. Określają one m.in. jaką substancję można nazwać słodzikiem, jak powinien być oznaczony, kiedy może zastępować tradycyjny cukier w produkcie, oraz najważniejsze – ile wynosi maksymalna, dopuszczalna dawka do przyjęcia przez osoby dorosłe.

Powiązane produkty

Warunki szczególne dotyczące substancji słodzących

"Dodatek do żywności może zostać umieszczony w wykazie wspólnotowym w załączniku II ze względu na rodzaj pełnionej funkcji jako substancja słodząca tylko w przypadku, gdy oprócz spełniania jednego lub większej liczby celów, określonych w art. 6 ust. 2, spełnia również co najmniej jeden z następujących celów:

a) zastępuje cukry do celów produkcji żywności o obniżonej wartości energetycznej, żywności niepowodującej próchnicy zębów lub żywności bez dodatku cukrów; lub

b) zastępuje cukry, o ile umożliwia to przedłużenie okresu przydatności produktu do spożycia; lub

c) umożliwia produkcję żywności specjalnego przeznaczenia żywieniowego określoną w art. 1 ust. 2 lit. a) dyrektywy 89/398/EWG.”

[Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności]

Czym możemy słodzić? – wybrane słodziki

  • Poliole – czyli popularny ostatnio ksylitol, jak również sorbitol, mannitol, maltitol oraz erytrytol. Uznawane za bezpieczne związki, metabolizowane częściowo i wolniej niż cukier. Przyjmuje się, że nie powodują próchnicy (sugeruje się, że wykazują działanie przeciwpróchnicze), ale jednocześnie zwraca uwagę na wielkość ich spożycia – w nadmiarze mogą prowadzić do biegunek.
  • Acesulfam K – odkryty w 1967 roku, zatwierdzony do stosowania w żywności w 1988 roku. 150-200 razy słodszy od sacharozy, nie wnosi do diety żadnych kalorii. W większych stężeniach może dawać uczucie lekko gorzkiego posmaku. Może być stosowany przy wypiekach – jest odporny na wysokie temperatury.
  • Aspartam – odkryty w 1965 roku, dopuszczony do stosowania w żywności w 1984 roku. 160-200 razy słodszy od sacharozy, wnosi do diety ok. 4 kcal w 1 gramie. Nie jest odporny na wysoką temperaturę – można go dodawać dopiero po zakończeniu obróbki kulinarnej.
  • Sacharyna – odkryta w 1879 roku, dopuszczona do stosowania w żywności w 1984 roku. 350-500 razy słodsza od sacharozy, bezkaloryczna. Pozostawia gorzkawy, metaliczny posmak. Odporna na wysoką temperaturę (stabilność do 150*C). Ze względu na możliwość przenikania przez łożysko, zaleca się aby nie spożywały jej kobiety w ciąży.
  • Glikozydy stewiolowe – pierwsza izolacja w 1931 roku. Pozyskuje się je z liści rośliny o nazwie stewia. Glikozydy te są stosowane w Ameryce Południowej od setek lat, znane również w Japonii, Korei, Brazylii i w wielu innych krajach. 200-300 razy słodsze od sacharyny, bezkaloryczne, odporne na ogrzewanie. Ze względu na brak dokładnych badań naukowych świadczących o istnieniu przeciwwskazań w stosowaniu stewii, nie zaleca się jej wykorzystania przez kobiety w ciąży, karmiące oraz dzieci.

Gdzie znajdziemy słodziki?

Substancje intensywnie słodzące możemy znaleźć w wielu produktach codziennego spożycia. Często dodaje się je do bezalkoholowych napojów, wyrobów cukierniczych oraz gum do żucia. Coraz częściej wykorzystuje się je również w specjalnych menu dedykowanych diabetykom np. podczas turnusów wypoczynkowych. W zasadzie większość producentów ma też w swojej ofercie wyroby skierowane do sympatyków żywności o obniżonej wartości energetycznej.

Stosowanie w żywieniu słodzików to temat dosyć kontrowersyjny. Niektóre badania prowadzone na przestrzeni ostatnich lat sugerują, że część z substancji słodzących (np. aspartam) może mieć wpływ na wzrost częstości zachorowań na nowotwory. W 2013 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności uznał jednak, że nie ma podstaw do kwestionowania bezpieczeństwa spożywania np. aspartamu w zakresie przyjętych wartości ADI (dopuszczalne dzienne spożycie). Ponadto uznano, że wybrane substancje słodzące mogą wręcz przynieść korzyści w odniesieniu do pewnych grup konsumentów np. u chorych na cukrzycę (w ich wypadku słodziki nie powodują bowiem istotnych zmian stężenia glukozy we krwi). Zastrzeżenia dotyczą jednak malutkich dzieci oraz kobiet ciężarnych – w ich diecie słodziki nie są polecane.

Stosowanie słodzików pozwala na ograniczenie spożycia cukru w diecie, co sprzyja obniżeniu kaloryczności przyjmowanej diety.
To również prawdopodobnie profilaktyka próchnicy oraz chorób związanych z niewłaściwie prowadzoną dietą np. cukrzycą typu 2.

Piśmiennictwo:

  1. Grembacka M., 2015, Ksylitol – rola w diecie oraz profilaktyce i terapii chorób człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLVIII, 3, 340-343
  2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 w sprawie dodatków do żywności
  3. Wszechnica Żywieniowa SGGW, Wierzbicka E., 2014, Słodziki – aspekty żywieniowe i zdrowotne, http://www.wszechnica-zywieniowa.sggw.pl/Prezentacje/2014/slajdy_slodziki.pdf, dostęp 11.08.2016

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zdrowe żywienie ucznia, czyli dieta pomocna w nauce

    Wrzesień jest miesiącem, kiedy dla ucznia wszystko zaczyna się od nowa. Nowe podręczniki, obowiązki, czasami nowe przedmioty i nauczyciele, zajęcia dodatkowe. Czy pamiętamy o wszystkich jego potrzebach, w tym żywieniowych? Dowiedz się więcej!

  • Peskatarianizm – na czym polega?

    Obecnie coraz więcej osób postanawia zmienić swój sposób żywienia, decydując się na przejście na wegetarianizm i wykluczenie mięsa z diety. Modelem żywieniowym bazującym na diecie wegetariańskiej jest peskatarianizm, który zakłada wykluczenie mięsa czerwonego i białego, ale pozostawienie w menu ryb oraz owoców morza. Jakie są zasady diety peskatariańskiej i dla kogo będzie ona dobrym wyborem?

  • Co zabrać ze sobą na wakacje?

    Wakacje to wyjątkowy czas, na który czekamy przez cały rok. Aby jednak nasz urlop przebiegł tak, jak sobie wymarzyliśmy, konieczne jest podjęcie odpowiednich przygotowań. Sprawdź filmowy poradnik DOZ.pl dotyczący najpotrzebniejszych rzeczy, które należy zabrać ze sobą w podróż, aby wypoczynek upłynął nam bezpiecznie i spokojnie.

  • Dieta kapuściana (prezydencka) – na czym polega? Czy działa?

    Stale rosnąca liczba osób z nadwagą i otyłością sprawia, że diety odchudzające cieszą się nadal dużym zainteresowaniem wśród społeczeństwa. Jednym ze skutecznych sposobów na szybką utratę masy ciała jest dieta kapuściana, zwana również dietą prezydencką. Pomimo że przynosi szybkie efekty, to nie jest zalecana przez wykwalifikowanych dietetyków i lekarzy.

  • Skurczowe bóle menstruacyjne: czym są i jak sobie z nimi radzić?

    Bóle menstruacyjne, czyli skurczowe bóle w trakcie okresu (miesiączki), to dolegliwość, której doświadczyła większość kobiet1. Bóle menstruacyjne mogą pojawić się już przed miesiączką i mogą mieć duże natężenie. Zazwyczaj występują w podbrzuszu, ale mogą też rozprzestrzeniać się na górną część ud, nogi i plecy2,3. Mogą im również towarzyszyć nudności, wymioty, wzdęcia i biegunka3. Wszystko to, w połączeniu z utratą krwi i bólem, może powodować naprawdę kiepskie samopoczucie.

  • Maślanka – właściwości zdrowotne i przeciwwskazania. Czy maślanka jest zdrowa?

    Mleko oraz przetwory mleczne to ważna grupa produktów w żywieniu zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Produkty te zawierają duże ilości dobrze przyswajalnego wapnia, pełnowartościowe białko, witaminy oraz składniki mineralne. Jednym z najważniejszych wyrobów przemysłu mleczarskiego jest maślanka. Na co jest dobra maślanka? Jakie ma właściwości oraz kto powinien unikać jej spożywania?

  • Czy proteinowa dieta Dukana działa? Fazy diety i skutki uboczne

    Dieta Dukana jest znana inaczej jako dieta proteinowa, białkowa oraz Protal (z jęz. fr. protéines alternatives). Pomysłodawcą tej słynnej diety jest były francuski dietetyk Pierre Dukan, który w 2013 roku otrzymał zakaz wykonywania zawodu lekarza na terenie Francji. Mimo to dieta Dukana zyskała w ostatnich latach miano jednej z najpopularniejszych diet odchudzających na całym świecie i stanowi model żywienia dla wielu osób.

  • Kiwi – właściwości odżywcze, wartości

    Kiwi jest niezwykle popularnym owocem, który nazywany bywa również chińskim agrestem. Owoce kiwi są jagodami, a ich miąższ jest soczysty, galaretowaty i zasobny w brązowe lub czarne nasiona. Kiwi zawiera wiele różnych składników bioaktywnych (m.in. witamin, składników mineralnych, karotenoidów i polifenoli), dzięki czemu wywiera pozytywny wpływ na organizm człowieka.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij