Osteofity – przyczyny, objawy, leczenie narośli kostnych

Osteofity w obrębie kręgosłupa

Osteofity, ze względu na tworzącą je tkankę kostną, są łatwo dostrzegalne na zdjęciu RTG (rentgenowskim). W zależności od miejsca wystąpienia oraz rozmiaru mogą wywoływać różne objawy. 

Przykładowe czynniki prowadzące do powstawania osteofitów:

• choroba zwyrodnieniowa,
• uwarunkowanie genetyczne,
• mikrourazy, bądź częste przeciążenia uszkadzające stawy,
• choroby reumatyczne.

Leczenie osteofitów opiera się głównie na rehabilitacji, mającej na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych, spowolnienie bądź zatrzymanie procesu narastania tkanki kostnej oraz zachowanie prawidłowego zakresu ruchu w stawie. Gdy rehabilitacja nie daje pożądanych efektów, pozostaje nam farmakoterapia lub poddanie się zabiegowi operacyjnemu.

Osteofity w obrębie stawu krzyżowo–biodrowego

Przebieg zmian prowadzących do powstawania osteofitów w tym stawie jest analogiczny w stosunku do wcześniejszych przypadków. Osteofity są najczęściej przyczyną dolegliwości bólowych podczas ruchu, obecnych w dolnej części kręgosłupa i na wysokości stawów krzyżowo–biodrowych. W zaawansowanym stadium są przyczyną znacznego ograniczenia ruchomości wraz z zesztywnieniem stawu krzyżowo–biodrowego.

Osteofity w obrębie stawu biodrowego

Zmiany zwyrodnieniowe prowadzą do powstania osteofitów w obrębie krawędzi panewki stawu biodrowego i obwodzie chrząstki głowy kości udowej. Tworzą się głównie w przebiegu tzw. koksartrozy, prowadzącej do znacznego ograniczenia ruchomości wraz z towarzyszącymi objawami bólowymi. Obniżony zakres ruchów odwodzenia oraz rotacji w stawie może ulec dalszemu ograniczeniu w wyniku zwężenia szpary stawowej. Szpara stawowa na zdjęciu RTG widoczna jest, jako „odstęp” między głową kości udowej a panewką stawu biodrowego, będącą w rzeczywistości chrząstką, niewidoczną w prześwietleniach. Zmniejszenie się tej „przerwy” między głową kości a panewką, świadczy o ubytku tkanki chrzęstnej.

Osteofity w obrębie stawu kolanowego

Osteofity występujące w stawie kolanowym mogą świadczyć o jego postępującym zwyrodnieniu, czyli tzw. gonartrozie. Obecność narośli kostnych w obrębie powierzchni stawowych (w tym rzepki) powoduje ból w trakcie obciążania kończyny dolnej, czy choćby wstawania z niskiej pozycji siedzącej.

Osteofity w obrębie drobnych stawów dłoni i palców

Zmiany zwyrodnieniowe stawów międzypaliczkowych prowadzą do nadbudowy tkanki kostnej tworzącej osteofity nazywane w tym przypadku guzkami Heberdena i Boucharda. Zazwyczaj dotyczą palców prawej dłoni, najczęściej powstają na II palcu, najrzadziej na palcu IV, chociaż mogą występować w obrębie całej ręki. Guzki Heberdena i guzki Boucharda prowadzą do zniekształcenia i poszerzenia obrysu palców, bólu stawów rąk, nasilających się pod wpływem zimna, utrudnienia funkcji manualnych rąk oraz uczucia sztywności w stawach rąk odczuwanych rano po przebudzeniu.

Osteofity – profilaktyka i leczenie

Należy dbać o systematyczną aktywność ruchową, utrzymywać prawidłową masę ciała, unikać nadmiernego obciążania stawów. Wskazana jest aktywność ruchowa odciążająca stawy, pomagająca zachować pełen zakres ruchomości stawów (jazda na rowerze, pływanie czy nordic walking).

W przypadku leczenia stawów kolanowych oraz biodrowych stosuje się zabiegi z zakresu fizykoterapii (ultradźwięki, pole magnetyczne, laser lub fala uderzeniowa), masażu głębokiego oraz ćwiczeń wzmacniających. W przypadku stawów rąk zaleca się natomiast ogrzewanie dłoni, np. w okładach parafinowych czy pod lampą Sollux.