Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Rodzice noworodków miewają duże trudności w ocenie ich zachowania, zwłaszcza przy pierwszym dziecku. Mit o tym, że noworodek rodzi się jako tabula rasa dawno został rozwiany. Naukowcy są bowiem pewni, że przychodzimy na świat już wyposażeni w odpowiednie umiejętności potrzebne w budowaniu relacji społecznych. Służy do tego nie tylko płacz, ale również ruchy ciała i reakcje na bodźce przychodzące z zewnątrz. Do ich oceny stosuje się skalę Brazeltona. Co mówi ona o zachowaniu noworodka i niemowlaka?

Skala Brazeltona – do czego służy?

Twórcą skali oceny zachowania Brazeltona jest pediatra i psychiatra dziecięcy T. Berry Brazelton. Została ona stworzona już w latach 60. ubiegłego wieku, jednakże opisano ją i oddano do publikacji dopiero 13 lat później. Było to całkiem pionierskie podejście, ponieważ dotychczas bazowano na modelu deficytowym, a nie jak zasugerował Brazelton – na pozytywnym modelu rozwoju dziecka i rodzicielstwa.

Gdy dziecko przychodzi na świat (bez względu na to, czy siłami natury, czy poprzez cesarskie cięcie), poddawane jest licznym badaniom. Pozwalają one na ocenę poszczególnych parametrów fizycznych małego organizmu, w tym zabarwienia skóry, czynności serca, napięcia mięśniowego oraz odpowiedzi na proste stymulacje (reakcje na odruchy). Na podstawie wyniku noworodek otrzymuje odpowiednią punktację w skali Apgar. Niestety, po porodzie nie ocenia się parametrów behawioralnych dziecka, co mogłoby być dla rodziców bardzo cenną informacją.

Skala Brazeltona (ang. Neonatal Behavioral Assessment Scale, NBAS) to test, który bada reakcje małego dziecka (od urodzenia do ukończenia 2 miesiąca życia) na określone bodźce, w tym grzechotkę, światło czy też poruszającą się zabawkę. Celem NBAS jest przede wszystkim wspieranie budowania relacji między dzieckiem a rodzicem. Wyniki testu są pomocne w określeniu mocnych, indywidualnych cech dziecka, a także zakresu jego umiejętności.

NBAS opiera się na założeniach, że wszystkie noworodki i niemowlaki:

• rodzą się zdolne,
• komunikują się poprzez indywidualne zachowanie,
• są zdolne do kontrolowania otaczającego je środowiska,
• mają swoje indywidualne cechy,
• są kształtowane przez najbliższe otoczenie.

Skala oceny noworodka Brazeltona

Jak wygląda badanie noworodka i niemowlaka za pomocą skali Brazeltona? Cały test składa się z 28 prób behawioralnych, 18 pozycji dotyczących odruchów, a także 7 pozycji dodatkowych, które informują o jakościowych aspektach zachowania dziecka z grupy podwyższonego ryzyka zaburzeń rozwojowych. Bodźce, które prezentuje się maluchowi, są zarówno pozytywne, jak i negatywne.

Skalę Brazeltona przeprowadza się w cichym i lekko przyciemnionym miejscu. Chodzi o ograniczenie wszelkich bodźców do minimum, aby nic nie rozpraszało uwagi noworodka/niemowlaka. Ważne jest, aby dziecko nie czuło dyskomfortu.

W ramach testów ocenia się m.in.:

• zdolność skupienia uwagi,
• stopień kontroli układu motorycznego,
• zdolność do ignorowania prezentowanego bodźca,
• możliwość nawiązywania relacji społecznych,
• stopień kontroli oddychania i temperatury.

Wszystkie zadania rozwojowe pozwalają na stworzenie szczegółowego profilu funkcjonowania noworodka. Rodzice mają okazję poznać zarówno mocne, jak i słabe strony swoich pociech, dzięki czemu można lepiej ukierunkowywać ich rozwój. NBAS jest całkowicie bezbolesna, nieinwazyjna i miarodajna.