Mlekotok – co to jest? Przyczyny i leczenie

Czym jest mlekotok?

O zjawisku mlekotoku (łac. galactorrhoea) mówi się wówczas, gdy wydzielanie mleka z brodawek sutkowych nie ma związku z okresem ciąży i laktacji. Jest to częsty objaw hiperprolaktynemii (zwiększenia stężenia prolaktyny) – dotyka aż 30-84% chorych. Hormon ten produkowany jest przez przysadkę mózgową (przedni płat) i odpowiada za rozrost gruczołów sutkowych, a także sam proces laktacji, czyli produkcji mleka. Nadmierna produkcja prolaktyny może pojawić się jednak na skutek rozwoju makro- i mikrogruczolaków przysadki, a także jako konsekwencja m.in. sytuacji stresowych czy długotrwałego przyjmowania niektórych leków. Gdy zatem zauważy się u siebie objawy mlekotoku, a nie jest się w ciąży lub w okresie laktacji, należy udać się do lekarza w celu wykonania rutynowych badań diagnostycznych.

Mlekotok – przyczyny. Co powoduje mlekotok?

Przyczyn mlekotoku (niezwiązanego z ciążą i laktacją) może być wiele i na ogół mają one związek z zaburzeniami endokrynologicznymi. Niestety poznanie powodów patologicznego pojawienia się hiperprolaktynemii jest czasami ciężkie i żmudne, a przede wszystkim wymaga wykonania wielu badań – m.in. stężenia prolaktyny (w tym także w teście z metoklopramidem), hormonów tarczycy i hormonów płciowych. Dodatkowym narzędziem diagnostycznym jest także rezonans magnetyczny głowy.

Zaburzenia na osi podwzgórze-przysadka mogą być konsekwencją toczącego się stanu zapalnego, nowotworu, gruczolaków przysadki, a także uszkodzenia międzymózgowia. Ponadto zjawisko wydzielania mleka bez ciąży i u mężczyzn może być oznaką innych chorób, takich jak np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy, niewydolność wątroby, choroba Addisona, a także przewlekła niewydolność nerek. Ilość wydzielanego mleka może zwiększać się pod wpływem bodźców stresowych oraz dużego wysiłku fizycznego.

Mlekotok bez ciąży może być także wynikiem przyjmowania niektórych leków, w tym m.in.:

• trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych,
• obniżających ciśnienie tętnicze krwi,
• niektórych hormonów płciowych,
• stosowanych w leczeniu choroby wrzodowej,
• opioidów,
• przeciwwymiotnych.

Dodatkowo mlekotok może pojawić się po zażyciu tabletek antykoncepcyjnych zawierających w składzie estrogeny. Stosunkowo rzadko mlekotok ma podłoże idiopatyczne, co oznacza, że nie da się stwierdzić przyczyn pojawienia się tego schorzenia.

Ważne jest to, że w przypadku hiperprolaktynemii poza wydzielaniem mleka można zaobserwować powiększenie gruczołów piersiowych, ból piersi, zaburzenia miesiączkowania, problemy z potencją, a także z zajściem w ciążę (nadmiar prolaktyny hamuje owulację, a to z kolei rodzi problemy z zapłodnieniem).

Mlekotok – leczenie

Lekarz podejmuje się leczenia mlekotoku wyłącznie u mężczyzn i kobiet, które nie są w ciąży i w okresie laktacji. Najważniejszym celem leczenia mlekotoku, przy jednoczesnej hiperprolaktynemii, jest przede wszystkim ustabilizowanie poziomu tego hormonu. W ramach leczenia endokrynologicznego konieczne jest dodatkowo wykluczenie guza przysadki mózgowej i dokładne sprawdzenie czynności tarczycy.

W przypadku, gdy przyczyną mlekotoku jest guz przysadki, konieczne jest jego usunięcie na drodze chirurgicznej.

Mlekotok u mężczyzn

U mężczyzn przyczyną mlekotoku jest na ogół ginekomastia, czyli powiększenie gruczołów piersiowych przy jednoczesnym spadku poziomu testosteronu.