Zespół popunkcyjny
Paulina Kłos-Wojtczak

Zespół popunkcyjny – na czym polega?

Zespół popunkcyjny jest następstwem nakłucia lędźwiowego, którego dokonuje się podczas diagnostyki zakażeń ośrodkowego układu nerwowego. Pomimo że punkcja jest zabiegiem całkowicie bezpiecznym, to istnieje jednak ryzyko pojawienia się nieprzyjemnych objawów utrzymujących się najczęściej od 2 do 3 dni.

Zespół popunkcyjny (ang. post-dural puncture headache, PDPH) to szereg objawów mogących pojawić się po zabiegu nakłucia lędźwiowego. Podczas zabiegu cienką igłę wprowadza się między pajęczynówkę a rdzeń kręgowy w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Za pomocą specjalistycznej igły dokonuje się pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego (w celu dalszej diagnostyki, na ogół w kierunku zakażeń) lub podaje lek/znieczulenie.

Do typowych objawów zespołu popunkcyjnego zaliczają się m.in.:

  • tępy ból głowy,
  • zawroty,
  • mrowienie kończyn i skóry głowy,
  • zaburzenia wzroku,
  • nudności i wymioty,
  • uczucie dezorientacji.

W większości przypadków objawy zespołu popunkcyjnego, w tym ból głowy, nie trwają długo i ustępują samoistnie po kilku dobach. Co więcej, nie wszystkie z wymienionych wyżej objawów muszą pojawić się po punkcji lędźwiowej.

Po co robi się punkcję? Wskazaniem do wykonania punkcji lędźwiowej jest nie tylko diagnostyka chorób ośrodkowego układu nerwowego (np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych), ale również konieczność aplikacji niektórych leków bądź też anestetyku. Zespół popunkcyjny może pojawić się również po porodzie przez cesarskie cięcie (cc).

Ile trwa zabieg punkcji? Średnio kilkanaście minut. Zabieg ten najczęściej wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym.

Dlaczego po punkcji boli głowa?

Jak dotąd nie udało się jednoznacznie ustalić, jakie są dokładne mechanizmy pojawienia się zespołu popunkcyjnego. Najbardziej prawdopodobne jest jednak to, że za ból głowy po punkcji odpowiada ubytek niewielkiej ilości płynu mózgowo-rdzeniowego, co może być związane z wyciekiem substancji. Prawdopodobna wydaje się być również teoria o rozszerzeniu naczyń krwionośnych.

Jak się okazuje, nie mniejsze znaczenie ma sposób wykonywania punkcji, a przede wszystkim doświadczenie anestezjologa, a nawet grubość igieł. Dużą rolę może odegrać tutaj tzw. czynnik ludzki. Zmęczenie lekarza może skutkować mniejszą precyzją wykonania punkcji.

Jak długo utrzymuje się zespół popunkcyjny?

Na pytanie, ile trwa zespół popunkcyjny, trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć. Jest to bowiem kwestia bardzo indywidualna. Przyjmuje się jednak, że dokuczliwe objawy nie powinny stanowić dyskomfortu dłużej niż tydzień.

Powikłania po punkcji lędźwiowej nie są powodem do obaw, dlatego też nie należy wpadać w panikę i spokojnie trzymać się zaleceń lekarzy.

Powiązane produkty

Zespół popunkcyjny – jak złagodzić?

Czy na zespół popunkcyjny podaje się leki? Nie ma takiej konieczności, ponieważ w większości przypadków objawy ustępują samoistnie. Istnieje jednak kilka sposobów, aby złagodzić niekomfortowe powikłania po punkcji.

Kluczowym czynnikiem jest wsparcie regeneracji płynu mózgowo-rdzeniowego. W tym celu podaje się specjalne kroplówki i płyny, mające na celu wyrównanie poziomu elektrolitów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Lekarze zalecają ponadto odpoczynek w pozycji leżącej, ograniczenie stresów i sytuacji, które mogłyby doprowadzić do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi.

Jeszcze kilkanaście lat temu panował mit, jakby zespołu popunkcyjnemu można było zapobiec poprzez leżenie na plecach do ok. 24 h po wykonanym zabiegu. Jak się jednak okazało, nie jest to do końca prawda. Lekarz może jedynie zastosować kilka środków ostrożności, które zminimalizują ryzyko pojawienia się nieprzyjemnych objawów.

Niektórzy uważają, że na silne bóle głowy związane z zespołem popunkcyjnym pomaga picie dużych ilości kawy, co ma mieć związek ze wzrostem ciśnienia krwi. Doniesienia te nigdy nie zostały jednak poparte odpowiednimi badaniami naukowymi.

W wyjątkowo ostrych przypadkach lub trwających tak długo, że utrudniają normalne funkcjonowanie pacjenta, lekarze rozważają wykorzystanie metody zwanej łatą krwi własnej. Polega ona na zewnątrzoponowym podaniu krwi pacjenta, który skarży się na objawy zespołu popunkcyjnego. Standardowo pobiera się jej od 10 ml do 20 ml i wstrzykuje do przestrzeni zewnątrzoponowej. Celem tego zabiegu jest przyspieszenie zasklepienia się otworu po igle punkcyjnej poprzez utworzenie się skrzepu. W ostateczności lekarze mogą podjąć decyzję o operacyjnym zamknięciu otworu.

  1. B.S. Buddeberg, O. Bandschapp i T. Girard, Post-dural puncture headache, „Minerva Anestesiologica”, nr 85(5) 2019.
  2. S. Grygorczuk, Punkcja lędźwiowa – nadal niezastąpiona, „Neurologia po Dyplomie”, nr 03 2015.
  3. K. Snarska, Zespół popunkcyjny: przyczyny, profilaktyka i leczenie, „Problemy Pielęgniarstwa”, nr 1 2009.
  4. K. Ziaja, Popunkcyjne bóle głowy, neuropsychologia.org [online] http://neuropsychologia.org/popunkcyjne-bole-glowy [dostęp 29.08.2022].

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

    Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

    Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.

  • Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

    Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn, jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Częstomocz może się pojawić m.in. przy chorobach ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto zwrócić się o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać ten problem.

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij