Zespół popunkcyjny
Paulina Kłos-Wojtczak

Zespół popunkcyjny – na czym polega?

Zespół popunkcyjny jest następstwem nakłucia lędźwiowego, którego dokonuje się podczas diagnostyki zakażeń ośrodkowego układu nerwowego. Pomimo że punkcja jest zabiegiem całkowicie bezpiecznym, to istnieje jednak ryzyko pojawienia się nieprzyjemnych objawów utrzymujących się najczęściej od 2 do 3 dni.

Zespół popunkcyjny (ang. post-dural puncture headache, PDPH) to szereg objawów mogących pojawić się po zabiegu nakłucia lędźwiowego. Podczas zabiegu cienką igłę wprowadza się między pajęczynówkę a rdzeń kręgowy w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Za pomocą specjalistycznej igły dokonuje się pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego (w celu dalszej diagnostyki, na ogół w kierunku zakażeń) lub podaje lek/znieczulenie.

Do typowych objawów zespołu popunkcyjnego zaliczają się m.in.:

  • tępy ból głowy,
  • zawroty,
  • mrowienie kończyn i skóry głowy,
  • zaburzenia wzroku,
  • nudności i wymioty,
  • uczucie dezorientacji.

W większości przypadków objawy zespołu popunkcyjnego, w tym ból głowy, nie trwają długo i ustępują samoistnie po kilku dobach. Co więcej, nie wszystkie z wymienionych wyżej objawów muszą pojawić się po punkcji lędźwiowej.

Po co robi się punkcję? Wskazaniem do wykonania punkcji lędźwiowej jest nie tylko diagnostyka chorób ośrodkowego układu nerwowego (np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych), ale również konieczność aplikacji niektórych leków bądź też anestetyku. Zespół popunkcyjny może pojawić się również po porodzie przez cesarskie cięcie (cc).

Ile trwa zabieg punkcji? Średnio kilkanaście minut. Zabieg ten najczęściej wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym.

Dlaczego po punkcji boli głowa?

Jak dotąd nie udało się jednoznacznie ustalić, jakie są dokładne mechanizmy pojawienia się zespołu popunkcyjnego. Najbardziej prawdopodobne jest jednak to, że za ból głowy po punkcji odpowiada ubytek niewielkiej ilości płynu mózgowo-rdzeniowego, co może być związane z wyciekiem substancji. Prawdopodobna wydaje się być również teoria o rozszerzeniu naczyń krwionośnych.

Jak się okazuje, nie mniejsze znaczenie ma sposób wykonywania punkcji, a przede wszystkim doświadczenie anestezjologa, a nawet grubość igieł. Dużą rolę może odegrać tutaj tzw. czynnik ludzki. Zmęczenie lekarza może skutkować mniejszą precyzją wykonania punkcji.

Jak długo utrzymuje się zespół popunkcyjny?

Na pytanie, ile trwa zespół popunkcyjny, trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć. Jest to bowiem kwestia bardzo indywidualna. Przyjmuje się jednak, że dokuczliwe objawy nie powinny stanowić dyskomfortu dłużej niż tydzień.

Powikłania po punkcji lędźwiowej nie są powodem do obaw, dlatego też nie należy wpadać w panikę i spokojnie trzymać się zaleceń lekarzy.

Powiązane produkty

Zespół popunkcyjny – jak złagodzić?

Czy na zespół popunkcyjny podaje się leki? Nie ma takiej konieczności, ponieważ w większości przypadków objawy ustępują samoistnie. Istnieje jednak kilka sposobów, aby złagodzić niekomfortowe powikłania po punkcji.

Kluczowym czynnikiem jest wsparcie regeneracji płynu mózgowo-rdzeniowego. W tym celu podaje się specjalne kroplówki i płyny, mające na celu wyrównanie poziomu elektrolitów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Lekarze zalecają ponadto odpoczynek w pozycji leżącej, ograniczenie stresów i sytuacji, które mogłyby doprowadzić do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi.

Jeszcze kilkanaście lat temu panował mit, jakby zespołu popunkcyjnemu można było zapobiec poprzez leżenie na plecach do ok. 24 h po wykonanym zabiegu. Jak się jednak okazało, nie jest to do końca prawda. Lekarz może jedynie zastosować kilka środków ostrożności, które zminimalizują ryzyko pojawienia się nieprzyjemnych objawów.

Niektórzy uważają, że na silne bóle głowy związane z zespołem popunkcyjnym pomaga picie dużych ilości kawy, co ma mieć związek ze wzrostem ciśnienia krwi. Doniesienia te nigdy nie zostały jednak poparte odpowiednimi badaniami naukowymi.

W wyjątkowo ostrych przypadkach lub trwających tak długo, że utrudniają normalne funkcjonowanie pacjenta, lekarze rozważają wykorzystanie metody zwanej łatą krwi własnej. Polega ona na zewnątrzoponowym podaniu krwi pacjenta, który skarży się na objawy zespołu popunkcyjnego. Standardowo pobiera się jej od 10 ml do 20 ml i wstrzykuje do przestrzeni zewnątrzoponowej. Celem tego zabiegu jest przyspieszenie zasklepienia się otworu po igle punkcyjnej poprzez utworzenie się skrzepu. W ostateczności lekarze mogą podjąć decyzję o operacyjnym zamknięciu otworu.

  1. B.S. Buddeberg, O. Bandschapp i T. Girard, Post-dural puncture headache, „Minerva Anestesiologica”, nr 85(5) 2019.
  2. S. Grygorczuk, Punkcja lędźwiowa – nadal niezastąpiona, „Neurologia po Dyplomie”, nr 03 2015.
  3. K. Snarska, Zespół popunkcyjny: przyczyny, profilaktyka i leczenie, „Problemy Pielęgniarstwa”, nr 1 2009.
  4. K. Ziaja, Popunkcyjne bóle głowy, neuropsychologia.org [online] http://neuropsychologia.org/popunkcyjne-bole-glowy [dostęp 29.08.2022].

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przewlekła pokrzywka idiopatyczna – jak ją rozpoznać? Objawy, przyczyny i leczenie

    Pokrzywka idiopatyczna to schorzenie dermatologiczne manifestujące się występowaniem na skórze swędzących bąbli, które mogą mieć charakter ostry lub przewlekły i znacząco wpływają na jakość życia pacjentów. Pomimo zaawansowanych metod diagnostycznych u większości chorych mechanizm powstawania zmian skórnych pozostaje niewyjaśniony. Jak wygląda przewlekła pokrzywka idiopatyczna? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Kaszel alergiczny – objawy. Jak odróżnić go od przeziębienia?

    Kaszel często pojawia się jako reakcja organizmu na alergeny. Może towarzyszyć mu nieżyt nosa, dlatego bywa mylony z kaszlem spowodowanym przeziębieniem. Jak odróżnić kaszel alergiczny od kaszlu występującego przy przeziębieniu? Jak leczyć kaszel alergiczny?

  • Test na HPV i cytologia płynna na NFZ. Nowy standard profilaktyki raka szyjki macicy

    Minister Zdrowia Izabela Leszczyna podpisała rozporządzenie poszerzające program profilaktyki raka szyjki macicy o dwa badania – test na obecność wirusa brodawczaka ludzkiego wysokiego ryzyka (HPV HR) oraz cytologię na podłożu płynnym (LBC). Od 26 marca NFZ finansuje te badania, co ma na celu zwiększenie skuteczności wykrywania i zapobiegania rakowi szyjki macicy w Polsce. Czy program w całym kraju ruszył równolegle?

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl