Ropień wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania
Olaf Bąk

Ropień wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Ropień wątroby, określany też jako martwicze zakażenie wątroby, to stosunkowo rzadka (występuje u 1 na 100 000 osób), ale bardzo niebezpieczna choroba. Może występować pod postacią ropni mnogich lub pojedynczych (wtedy najczęściej lokalizuje się w prawym płacie wątroby) i jest spowodowana infekcjami bakteryjnymi, grzybiczymi lub pasożytniczymi. Mimo początkowo słabo nasilonych objawów ropień może doprowadzić do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej z niewydolnością wielonarządową (pot. sepsy), a nawet śmierci. Czym jest ropień wątroby i jak powstaje? Jak go leczyć?

Wątroba to narząd gruczołowy o masie około 1500 gramów, zlokalizowany pod przeponą i przykryty prawym łukiem żebrowym. Pełni on szereg funkcji – od większości procesów metabolicznych, przez neutralizację toksyn, aż po magazynowanie witamin, żelaza oraz glukozy. Ze względu na położenie wewnątrzotrzewnowe, dobre unaczynienie i bezpośrednie połączenie z jelitami poprzez układ wrotny wątroba jest narażona na bakterie i pasożyty, które infekują wnętrze jamy brzusznej. To właśnie infekcje są bezpośrednią przyczyną powstawania ropni wątroby.

Ropień wątroby – czym jest? Dlaczego powstaje?

Ropień wątroby (łac. abscessus hepatis) to wyraźnie odgraniczony zbiornik ropy (czyli lepkiej cieczy złożonej z martwych leukocytów, obumarłej tkanki, patogenów oraz płynu wysiękowego) zlokalizowany najczęściej w prawym, rzadziej w lewym i ogoniastym, płacie wątroby. Może występować pojedynczo lub jako ropnie mnogie. Treść ropnia jest najczęściej koloru białawo-żółtawego, choć przy zakażeniach pasożytniczych może przybierać również barwę czekoladową.

Powstanie ropnia jest reakcją obronną organizmu na dostanie się patogenów (bakterii, grzybów, pasożytów) do wnętrza organizmu. Poprzez szereg reakcji dochodzi do miejscowego gromadzenia się w tym miejscu czynników zapalnych oraz białych krwinek, rozszerzania naczyń krwionośnych (co prowadzi do wysięku płynu) oraz odkładania się martwych komórek „poległych w walce”. Dodatkowo, żeby zapobiec rozszerzaniu się zakażenia na okoliczne tkanki, organizm tworzy dookoła ropnia torebkę, która ma ograniczać jego przestrzeń. W miarę postępu zakażenia ropień może się zwiększać, a nawet pęknąć i wylać do wnętrza jamy otrzewnej. To może prowadzić do wstrząsu septycznego.

Najbardziej narażone na powstanie ropni są osoby:

  • starsze,
  • z nieleczoną lub źle kontrolowaną cukrzycą,
  • niedożywione,
  • z osłabioną odpornością (np. w wyniku zakażenia HIV, leczenia glikokortykosteroidami, rozsianego procesu nowotworowego).

Główną przyczyną powstania ropni ropotwórczych jest infekcja mieszaną florą bakteryjnąStreptococcus species, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas, Proteus, Bacteroides.

Do nadkażenia i powstania ropni ropotwórczych dochodzi w wyniku:

  • nieleczonej próchnicy,
  • zakażenia pourazowego krwiaka wątroby,
  • powikłania kamicy i zapalenia dróg żółciowych,
  • zapalenia pęcherzyka żółciowego,
  • powikłania NZJG (nieswoistych zapaleń jelita grubego) – choroby Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
  • zapalenia uchyłków jelita grubego,
  • zapalenia wyrostka robaczkowego,
  • powikłań pooperacyjnych w obrębie jamy brzusznej,
  • sepsy.

W rzadkich przypadkach również przy chorobach genetycznych, takich jak np. choroba Caroliego.

Jeśli zaś chodzi o ropień pełzakowy, tutaj bezpośrednią etiologią powstania ropnia jest zakażenie pierwotniakiem – pełzakiem czerwonki (Entamoeba histolytica), pot. amebą. Infekcja przenosi się z jelit (zakażenie może przebiegać bezobjawowo – bez biegunki) przez układ żyły wrotnej do wątroby. Zakazić się można przez spożycie cyst pasożyta, które znalazły się w wodzie lub surowych warzywach i owocach zanieczyszczonych kałem.

U około 15% pacjentów nie udaje się znaleźć bezpośredniej przyczyny ropnia wątroby zwanego wtedy ropniem kryptogennym.

Ropień wątroby – objawy

Początkowe objawy ropnia są słabo wyrażone i mogą uśpić czujność osoby chorej. W miarę postępu choroby może dochodzić do wystąpienia wysokiej gorączki (nawet 40℃), dreszczy i ciężkiego stanu ogólnego (włącznie z utratą przytomności).

Najczęściej zgłaszanymi objawami są:

  • bolesność w prawym, górnym kwadrancie brzucha,
  • brak łaknienia,
  • nudności,
  • wymioty,
  • wzdęcia,
  • biegunka,
  • utrata masy ciała,
  • osłabienie,
  • gorączka,
  • dreszcze.

Powiązane produkty

Ropień wątroby – diagnostyka

Ze względu na szybko postępujący charakter symptomów (szczególnie w przypadku ropni ropopochodnych) oraz zagrożenie życia zarówno diagnostyka, jak i leczenie osób z ropniem wątroby przeprowadzane są w warunkach szpitalnych – najczęściej na oddziale chirurgicznym, a chory zgłasza się (lub przyjeżdża przywieziony przez zespół ratownictwa medycznego) na SOR lub izbę przyjęć.

Podstawą diagnostyki ropnia wątroby jest badanie przedmiotowe, które wykazuje tkliwość w prawym podżebrzu (z dodatnim objawem Murphy’ego), możliwą żółtaczkę (zażółcenie skóry oraz twardówek), przyspieszone tętno oraz ciepłą, wilgotną skórę i zły stan ogólny chorego.

RTG (rentgenogram) klatki piersiowej i brzucha wykaże powiększoną wątrobę, uniesioną po stronie prawej przeponę oraz wysięk u podstawy prawego płuca. Jest to jednak obraz mało charakterystyczny, wskazujący tylko na toczący się w tej okolicy proces chorobowy.

USG (ultrasonografia) brzucha to badanie w 80–95% czułe w wykrywaniu ropni wątroby. Służy nie tylko do celów diagnostycznych, ale pełni też ważną rolę przy ewentualnych procedurach chirurgicznych.

Złotym standardem diagnostyki obrazowej ropni wątroby jest jednak badanie TK (tomografia komputerowa) z kontrastem, które pozwala wykazać wyraźną przestrzeń płynową, otoczoną wzmocnioną kontrastowo otoczką. W przypadku ropni amebowych można dodatkowo zauważyć grudkowy charakter ropni.

Spośród badań laboratoryjnych podwyższone wartości mogą osiągać parametry:

  • ilości leukocytów we krwi,
  • białka C-reaktywnego (CRP),
  • odczynu Biernackiego (OB),
  • prokalcytoniny – czynnika wskaźnikowego dla sepsy,
  • INR,
  • enzymów wątrobowych (AlAT, AspAT),
  • bilirubiny,
  • fosfatazy alkalicznej (ALP).
W przypadku wykonania posiewu krwi tylko w 50% będzie on dodatni (i tylko w ropniach ropopochodnych).

Dodatkowo do diagnostyki ropni pełzakowych niezbędne są: analiza serologiczna (ELISA) pod kątem swoistych przeciwciał przeciwko pełzakowi oraz test hemaglutynacji pośredniej. Odchodzi się obecnie od badania próbki kału na obecność cyst czy trofozoitów ameby ze względu na niską skuteczność tej metody (około 60%).

W diagnostyce różnicowej ropnia wątroby należy zwrócić szczególną uwagę na leptospirozę (wywołaną przez krętki z rodzaju Leptospira, roznoszone przez zwierzęta domowe lub dzikie), bąblowicę (wywołaną przez Echinococcus granulosus, można się nim zarazić np. przez spożywanie nieumytych owoców leśnych) oraz martwiczy rozpad nowotworu.

Leczenie ropnia wątroby

Leczenie ropnia wątroby – zachowawcze lub chirurgiczne – zależy od jego rodzaju.

Podstawą leczenia ropnia ropotwórczego jest interwencja chirurgiczna. Może być ona podjęta jako nakłucie ropnia przez skórę i odessanie jego treści pod kontrolą USG, jako założenie otwartego drenażu (wprowadzona do wnętrza ropnia rurka – dren – pozwala na ciągły wypływ gromadzącej się w ropniu treści) albo w postaci otwartej operacji w znieczuleniu ogólnym z rozcięciem powłok brzusznych. Leczenie chirurgiczne uzupełnia się kilkutygodniową farmakoterapią (początkowo dożylnie, a następnie doustnie) antybiotykami różnych grup – penicylinami (np. piperacylina + tazobaktam), cefalosporynami (np. cefotaksym) lub działającymi na bakterie beztlenowe nitroimidazolami (np. metronidazol). Gorączka mija już po 10 dniach od rozpoczęcia leczenia.

W przypadku ropni pełzakowych stosuje się głównie leczenie zachowawcze (antybiotykoterapię) uzupełnione ewentualnie powyższymi metodami zabiegowymi. W terapii wykorzystuje się doustnie działające również na pierwotniaki nitroimidazole (metronidazol przez 10 dni, tynidazol przez 5 dni) oraz wspomagająco lek aktywny w świetle jelita (np. paromomycyna). W tym przypadku gorączka ustępuje już po 5 dniach od rozpoczęcia leczenia.

Należy pamiętać, że każda zabiegowa interwencja w obrębie ropnia wątroby może spowodować uwolnienie treści ropnia do krążenia ogólnoustrojowego. Może to wywołać wstrząs septyczny.

Ropień wątroby – powikłania

Miejscowo duży ropień może prowadzić do perforacji (przedziurawienia) przepony oraz osierdzia, zajęcia płuc i wytworzenia przetoki (połączenia) między wątrobą a oskrzelami czy do zapalenia otrzewnej. Tocząca organizm ameboza może dodatkowo predysponować do powstawania kolejnych ropni wątroby, płuc, a nawet mózgu, a także do ostrego rozdęcia oraz perforacji jelita grubego.

W przypadku braku leczenia (lub nierozpoznania) ropnia wątroby rokowanie jest złe, a śmiertelność może dochodzić nawet do 100% ze względu na pogarszający się stan osoby chorej oraz niewydolność kolejnych narządów objętych reakcją zapalną.

  1. S. H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson t. 2, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2019/20, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  3. A. Szczeklik, E. Szczeklik, Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1979.
  4. F. F. Ferri, red. wyd. pol. A. Steciwko, Kompendium chorób wewnętrznych, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2007.
  5. Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji, pod red. prof. A. Żyluka, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2016.
  6. G. Ćwik, G. Wallner, Ropnie wewnątrzbrzuszne, podyplomie.pl [online] https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/837,ropnie-wewnatrzbrzuszne [dostęp:] 21.06.2022.
  7. P. Kostrzewski, R. Kuszyk, A. Wawrzonkoska-Dąbrowska, Pełzakowy ropień wątroby – opis przypadku, „Przegląd Epidemiologiczny”, nr 64 2010.
  8. J. Snarska, M. Michalak, P. Masiulaniec, K. Jacyna, A. Zalewski, Wstrząs septyczny w przebiegu ropnia wątroby leczonego drenażem przezskórnym – przegląd piśmiennictwa i opis przypadku, „Polski Przegląd Chirurgiczny”, nr 88 2016.
  9. M. Krasnodębski, Ł. Masior, P. Hevelke, M. Frączek, Ropnie wątroby jako powikłanie choroby Caroliego, „Przegląd Gastroenterologiczny”, nr 7 (6) 2012.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij