Ropień wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania
Olaf Bąk

Ropień wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Ropień wątroby, określany też jako martwicze zakażenie wątroby, to stosunkowo rzadka (występuje u 1 na 100 000 osób), ale bardzo niebezpieczna choroba. Może występować pod postacią ropni mnogich lub pojedynczych (wtedy najczęściej lokalizuje się w prawym płacie wątroby) i jest spowodowana infekcjami bakteryjnymi, grzybiczymi lub pasożytniczymi. Mimo początkowo słabo nasilonych objawów ropień może doprowadzić do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej z niewydolnością wielonarządową (pot. sepsy), a nawet śmierci. Czym jest ropień wątroby i jak powstaje? Jak go leczyć?

Wątroba to narząd gruczołowy o masie około 1500 gramów, zlokalizowany pod przeponą i przykryty prawym łukiem żebrowym. Pełni on szereg funkcji – od większości procesów metabolicznych, przez neutralizację toksyn, aż po magazynowanie witamin, żelaza oraz glukozy. Ze względu na położenie wewnątrzotrzewnowe, dobre unaczynienie i bezpośrednie połączenie z jelitami poprzez układ wrotny wątroba jest narażona na bakterie i pasożyty, które infekują wnętrze jamy brzusznej. To właśnie infekcje są bezpośrednią przyczyną powstawania ropni wątroby.

Ropień wątroby – czym jest? Dlaczego powstaje?

Ropień wątroby (łac. abscessus hepatis) to wyraźnie odgraniczony zbiornik ropy (czyli lepkiej cieczy złożonej z martwych leukocytów, obumarłej tkanki, patogenów oraz płynu wysiękowego) zlokalizowany najczęściej w prawym, rzadziej w lewym i ogoniastym, płacie wątroby. Może występować pojedynczo lub jako ropnie mnogie. Treść ropnia jest najczęściej koloru białawo-żółtawego, choć przy zakażeniach pasożytniczych może przybierać również barwę czekoladową.

Powstanie ropnia jest reakcją obronną organizmu na dostanie się patogenów (bakterii, grzybów, pasożytów) do wnętrza organizmu. Poprzez szereg reakcji dochodzi do miejscowego gromadzenia się w tym miejscu czynników zapalnych oraz białych krwinek, rozszerzania naczyń krwionośnych (co prowadzi do wysięku płynu) oraz odkładania się martwych komórek „poległych w walce”. Dodatkowo, żeby zapobiec rozszerzaniu się zakażenia na okoliczne tkanki, organizm tworzy dookoła ropnia torebkę, która ma ograniczać jego przestrzeń. W miarę postępu zakażenia ropień może się zwiększać, a nawet pęknąć i wylać do wnętrza jamy otrzewnej. To może prowadzić do wstrząsu septycznego.

Najbardziej narażone na powstanie ropni są osoby:

  • starsze,
  • z nieleczoną lub źle kontrolowaną cukrzycą,
  • niedożywione,
  • z osłabioną odpornością (np. w wyniku zakażenia HIV, leczenia glikokortykosteroidami, rozsianego procesu nowotworowego).

Główną przyczyną powstania ropni ropotwórczych jest infekcja mieszaną florą bakteryjnąStreptococcus species, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas, Proteus, Bacteroides.

Do nadkażenia i powstania ropni ropotwórczych dochodzi w wyniku:

  • nieleczonej próchnicy,
  • zakażenia pourazowego krwiaka wątroby,
  • powikłania kamicy i zapalenia dróg żółciowych,
  • zapalenia pęcherzyka żółciowego,
  • powikłania NZJG (nieswoistych zapaleń jelita grubego) – choroby Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
  • zapalenia uchyłków jelita grubego,
  • zapalenia wyrostka robaczkowego,
  • powikłań pooperacyjnych w obrębie jamy brzusznej,
  • sepsy.

W rzadkich przypadkach również przy chorobach genetycznych, takich jak np. choroba Caroliego.

Jeśli zaś chodzi o ropień pełzakowy, tutaj bezpośrednią etiologią powstania ropnia jest zakażenie pierwotniakiem – pełzakiem czerwonki (Entamoeba histolytica), pot. amebą. Infekcja przenosi się z jelit (zakażenie może przebiegać bezobjawowo – bez biegunki) przez układ żyły wrotnej do wątroby. Zakazić się można przez spożycie cyst pasożyta, które znalazły się w wodzie lub surowych warzywach i owocach zanieczyszczonych kałem.

U około 15% pacjentów nie udaje się znaleźć bezpośredniej przyczyny ropnia wątroby zwanego wtedy ropniem kryptogennym.

Ropień wątroby – objawy

Początkowe objawy ropnia są słabo wyrażone i mogą uśpić czujność osoby chorej. W miarę postępu choroby może dochodzić do wystąpienia wysokiej gorączki (nawet 40℃), dreszczy i ciężkiego stanu ogólnego (włącznie z utratą przytomności).

Najczęściej zgłaszanymi objawami są:

  • bolesność w prawym, górnym kwadrancie brzucha,
  • brak łaknienia,
  • nudności,
  • wymioty,
  • wzdęcia,
  • biegunka,
  • utrata masy ciała,
  • osłabienie,
  • gorączka,
  • dreszcze.

Powiązane produkty

Ropień wątroby – diagnostyka

Ze względu na szybko postępujący charakter symptomów (szczególnie w przypadku ropni ropopochodnych) oraz zagrożenie życia zarówno diagnostyka, jak i leczenie osób z ropniem wątroby przeprowadzane są w warunkach szpitalnych – najczęściej na oddziale chirurgicznym, a chory zgłasza się (lub przyjeżdża przywieziony przez zespół ratownictwa medycznego) na SOR lub izbę przyjęć.

Podstawą diagnostyki ropnia wątroby jest badanie przedmiotowe, które wykazuje tkliwość w prawym podżebrzu (z dodatnim objawem Murphy’ego), możliwą żółtaczkę (zażółcenie skóry oraz twardówek), przyspieszone tętno oraz ciepłą, wilgotną skórę i zły stan ogólny chorego.

RTG (rentgenogram) klatki piersiowej i brzucha wykaże powiększoną wątrobę, uniesioną po stronie prawej przeponę oraz wysięk u podstawy prawego płuca. Jest to jednak obraz mało charakterystyczny, wskazujący tylko na toczący się w tej okolicy proces chorobowy.

USG (ultrasonografia) brzucha to badanie w 80–95% czułe w wykrywaniu ropni wątroby. Służy nie tylko do celów diagnostycznych, ale pełni też ważną rolę przy ewentualnych procedurach chirurgicznych.

Złotym standardem diagnostyki obrazowej ropni wątroby jest jednak badanie TK (tomografia komputerowa) z kontrastem, które pozwala wykazać wyraźną przestrzeń płynową, otoczoną wzmocnioną kontrastowo otoczką. W przypadku ropni amebowych można dodatkowo zauważyć grudkowy charakter ropni.

Spośród badań laboratoryjnych podwyższone wartości mogą osiągać parametry:

  • ilości leukocytów we krwi,
  • białka C-reaktywnego (CRP),
  • odczynu Biernackiego (OB),
  • prokalcytoniny – czynnika wskaźnikowego dla sepsy,
  • INR,
  • enzymów wątrobowych (AlAT, AspAT),
  • bilirubiny,
  • fosfatazy alkalicznej (ALP).
W przypadku wykonania posiewu krwi tylko w 50% będzie on dodatni (i tylko w ropniach ropopochodnych).

Dodatkowo do diagnostyki ropni pełzakowych niezbędne są: analiza serologiczna (ELISA) pod kątem swoistych przeciwciał przeciwko pełzakowi oraz test hemaglutynacji pośredniej. Odchodzi się obecnie od badania próbki kału na obecność cyst czy trofozoitów ameby ze względu na niską skuteczność tej metody (około 60%).

W diagnostyce różnicowej ropnia wątroby należy zwrócić szczególną uwagę na leptospirozę (wywołaną przez krętki z rodzaju Leptospira, roznoszone przez zwierzęta domowe lub dzikie), bąblowicę (wywołaną przez Echinococcus granulosus, można się nim zarazić np. przez spożywanie nieumytych owoców leśnych) oraz martwiczy rozpad nowotworu.

Leczenie ropnia wątroby

Leczenie ropnia wątroby – zachowawcze lub chirurgiczne – zależy od jego rodzaju.

Podstawą leczenia ropnia ropotwórczego jest interwencja chirurgiczna. Może być ona podjęta jako nakłucie ropnia przez skórę i odessanie jego treści pod kontrolą USG, jako założenie otwartego drenażu (wprowadzona do wnętrza ropnia rurka – dren – pozwala na ciągły wypływ gromadzącej się w ropniu treści) albo w postaci otwartej operacji w znieczuleniu ogólnym z rozcięciem powłok brzusznych. Leczenie chirurgiczne uzupełnia się kilkutygodniową farmakoterapią (początkowo dożylnie, a następnie doustnie) antybiotykami różnych grup – penicylinami (np. piperacylina + tazobaktam), cefalosporynami (np. cefotaksym) lub działającymi na bakterie beztlenowe nitroimidazolami (np. metronidazol). Gorączka mija już po 10 dniach od rozpoczęcia leczenia.

W przypadku ropni pełzakowych stosuje się głównie leczenie zachowawcze (antybiotykoterapię) uzupełnione ewentualnie powyższymi metodami zabiegowymi. W terapii wykorzystuje się doustnie działające również na pierwotniaki nitroimidazole (metronidazol przez 10 dni, tynidazol przez 5 dni) oraz wspomagająco lek aktywny w świetle jelita (np. paromomycyna). W tym przypadku gorączka ustępuje już po 5 dniach od rozpoczęcia leczenia.

Należy pamiętać, że każda zabiegowa interwencja w obrębie ropnia wątroby może spowodować uwolnienie treści ropnia do krążenia ogólnoustrojowego. Może to wywołać wstrząs septyczny.

Ropień wątroby – powikłania

Miejscowo duży ropień może prowadzić do perforacji (przedziurawienia) przepony oraz osierdzia, zajęcia płuc i wytworzenia przetoki (połączenia) między wątrobą a oskrzelami czy do zapalenia otrzewnej. Tocząca organizm ameboza może dodatkowo predysponować do powstawania kolejnych ropni wątroby, płuc, a nawet mózgu, a także do ostrego rozdęcia oraz perforacji jelita grubego.

W przypadku braku leczenia (lub nierozpoznania) ropnia wątroby rokowanie jest złe, a śmiertelność może dochodzić nawet do 100% ze względu na pogarszający się stan osoby chorej oraz niewydolność kolejnych narządów objętych reakcją zapalną.

  1. S. H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson t. 2, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2019/20, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  3. A. Szczeklik, E. Szczeklik, Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1979.
  4. F. F. Ferri, red. wyd. pol. A. Steciwko, Kompendium chorób wewnętrznych, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2007.
  5. Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji, pod red. prof. A. Żyluka, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2016.
  6. G. Ćwik, G. Wallner, Ropnie wewnątrzbrzuszne, podyplomie.pl [online] https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/837,ropnie-wewnatrzbrzuszne [dostęp:] 21.06.2022.
  7. P. Kostrzewski, R. Kuszyk, A. Wawrzonkoska-Dąbrowska, Pełzakowy ropień wątroby – opis przypadku, „Przegląd Epidemiologiczny”, nr 64 2010.
  8. J. Snarska, M. Michalak, P. Masiulaniec, K. Jacyna, A. Zalewski, Wstrząs septyczny w przebiegu ropnia wątroby leczonego drenażem przezskórnym – przegląd piśmiennictwa i opis przypadku, „Polski Przegląd Chirurgiczny”, nr 88 2016.
  9. M. Krasnodębski, Ł. Masior, P. Hevelke, M. Frączek, Ropnie wątroby jako powikłanie choroby Caroliego, „Przegląd Gastroenterologiczny”, nr 7 (6) 2012.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Bąblowica – objawy i leczenie zarażenia tasiemcem bąblowcowym

    Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, w której dochodzi do zakażenia człowieka tasiemcem bąblowcowym. Jedną z najczęstszych dróg zakażenia jest spożycie niemytych owoców leśnych. Głównymi nosicielami tasiemców są psy, koty i lisy. Objawy choroby są nieswoiste, a ze względu na rzadkość występowania mogą być często mylnie zinterpretowane lub przeoczone. Leczenie różni się w zależności od stadia zaawansowania choroby i narządów zajętych przez larwy tasiemca.

  • Opuchnięte oczy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny powiek

    Powieki, jako niezwykle delikatna i cienka część skóry wokół oczu, są szczególnie podatne na różnego rodzaju obrzęki. Przyczyny tego stanu mogą być bardzo zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga dokładnej obserwacji i analizy towarzyszących objawów.

  • Hirsutyzm – nadmierne owłosienie u kobiet. Jakie badania wykonać i jak przebiega leczenie?

    Choć hirsutyzm to problem, który dotyka wiele kobiet, to rzadko się o nim mówi. Dla wielu pań jest on wstydliwym tematem i często bywa źródłem kompleksów, a nawet obniżonej samooceny. Hirsutyzm objawia się nadmiernym owłosieniem w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy (wąsik, broda, policzki), brzuchu czy plecach. Najczęściej jest spowodowany łagodnymi przyczynami, ale niekiedy może być również sygnałem poważniejszych zaburzeń hormonalnych.

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl