kobieta cierpi z powodu bólu przy odbycie
Olaf Bąk

Zespół dźwigaczy odbytu – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia

Zespół dźwigaczy odbytu (ang. levator syndrome) – inaczej określany jako kurcz dźwigaczy, zespół mięśnia łonowo-odbytniczego – to przewlekły zespół bólowy okolicy odbytu oraz kości krzyżowej i guzicznej. Mimo że choroba występuje rzadko i jest niegroźna, to może skutecznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Czym jest zespół dźwigaczy odbytu? Jakie objawy mu towarzyszą?

Dźwigacz odbytu jest parzystym mięśniem, który wchodzi w skład przepony miednicy. Dzieli się na cztery części (mówi się też o dwóch lub trzech) – mięsień odbytniczo-guziczny, biodrowo-guziczny, łonowo-guziczny oraz łonowo-odbytniczy. Jego rozpiętość rozciąga się na dużej powierzchni okolicy miedniczej: od spojenia łonowego, aż po kolec kulszowy. Odpowiada nie tylko za unoszenie przepony miednicy oraz odbytu, ale bierze również udział w procesie defekacji. Z tego względu jego skurcz powoduje dokuczliwe i przykre objawy.

Zespół dźwigaczy odbytu – co to takiego?

Zespół dźwigaczy odbytu to nawracający ból i dyskomfort okolicy odbytu (z możliwym promieniowaniem do okolic grzbietu, pośladków i ud), występujący przez około 20 minut, w okresie co najmniej 6 miesięcy, przy braku strukturalnych lub systemowych zmian w tej okolicy.

Jest zaburzeniem czynnościowym, które możemy wyłącznie rozpoznać przy wykluczeniu innych potencjalnych przyczyn bólu odbytu, takich jak: szczelina odbytu, żylaki odbytu, zakrzep brzeżny odbytu, ropień odbytu, nowotwór odbytu, zapalenie odbytnicy, samotny wrzód odbytnicy, nieswoiste zapalenie jelit, kokcygodynia czy inne przypadłości z promieniowaniem bólu do okolic odbytu np. zapalenie stercza, choroby ginekologiczne.

Zespół dźwigaczy odbytu został częściowo scharakteryzowany już w 1859 roku przez J. Y. Simpsona, ale dopiero w 1968 roku stwierdzono, że przyczyną tych dolegliwości jest właśnie skurcz dźwigaczy odbytu. 

Schorzenie to występuje głównie u kobiet (około 70% osób chorych na zespół dźwigaczy odbytu), jednak dotyka również część mężczyzn z czynnikami ryzyka. Chociaż zaburzenie może występować w każdym wieku, to szczyt zachorowań przypada przede wszystkim na czwartą, piątą i szóstą dekadę życia.

Przyczyny i czynniki ryzyka zespołu dźwigaczy odbytu

Niestety, nie jest znana jednoznaczna przyczyna zespołu dźwigaczy odbytu. Wśród czynników predysponujących do wystąpienia tego zaburzenia możemy wyróżnić:

  • stres (który wzmaga też inne zaburzenia czynnościowe, jak np. IBS – zespół jelita drażliwego),
  • długotrwała jazda samochodem (np. wśród kierowców zawodowych),
  • przebyte urazy odbytu,
  • przebyte operacje w obrębie miednicy,
  • siedzący tryb życia (np. u osób pracujących w biurze),
  • porody naturalne.

Powiązane produkty

Zespół dźwigaczy odbytu – objawy

Charakterystycznymi objawami towarzyszącymi zespołowi dźwigaczy odbytu są:

  • ból, promieniujący do pośladków i ud, nasilający się w pozycji siedzącej,
  • uczucie napięcia,
  • dyskomfort okolicy odbytu,
  • uczucie piłki zagnieżdżonej w odbytnicy,
  • czynnościowe nietrzymanie stolca,
  • zaparcia.

Dolegliwości mają przeważnie charakter asymetryczny, z przewagą występowania po stronie lewej.

Zespół dźwigaczy odbytu – diagnostyka

Diagnozowaniem i leczeniem chorób okolicy odbytu zajmuje się proktolog. Najczęściej jest lekarzem specjalistą chirurgii ogólnej, ze względu na to, że w Polsce nie występuje tak wąska specjalizacja, jaką jest proktologia.

Diagnostyka tego schorzenia, jak zostało wspomniane wcześniej, przede wszystkim opiera się na wykluczeniu innych możliwych przyczyn bólu okolicy odbytu. Oprócz złożonego wywiadu lekarskiego, w badaniu pacjenta nie może zabraknąć badania per rectum (lekarz sprawdza palcem okolicę odbytu oraz bańkę odbytnicy, celem oceny napięcia mięśnia zwieracza odbytu, występowania krwawień oraz guzków w tej okolicy).

Za sprawą oceny morfologii, parametrów żelaza (poziomu żelaza, ferrytyny i transferryny) oraz krwi utajonej w kale sprawdza się, czy pacjent się „nie anemizuje” (czy nie dochodzi do niedokrwistości) i nie występuje u niego krwawienie idące do przewodu pokarmowego.

W diagnostyce zespołu dźwigaczy odbytu istotne są również badania endoskopowe (np. sigmoidoskopia) lub badania obrazowe (np. tomografia komputerowa miednicy).

Po wykluczeniu innych przyczyn wykonuje się również manometrię odbytu i odbytnicy, które wykażą zwiększone napięcie mięśni okolic odbytu oraz pozwolą wyodrębnić osoby chore reagujące pozytywnie na biofeedback.

Zespół dźwigaczy odbytu – leczenie

Podstawową kwestią jest profilaktyka – unikanie (w miarę możliwości) pozycji siedzącej oraz wprowadzenie chociaż niewielkiej aktywności fizycznej może skutecznie pomóc w zapobieganiu temu i innym zespołom bólowym. Lepiej zapobiegać niż leczyć, gdyż leczenie zespołu dźwigaczy odbytu nie jest proste i nie zawsze przynosi oczekiwane efekty, jak również często wiąże się z nawrotami.

Wśród metod zabiegowych zaleca się stosowanie stymulacji elektrogalwanicznej (EGS), czyli stymulacji mięśni odbytu prądem o wysokim napięciu. Jest skuteczna u około 90% osób chorych, jednak u nawet 1/3 pacjentów przypadłość ta nawraca.

Sugerowane podawanie botoksu (jadu kiełbasianego) w okolicę odbytu nie wykazało skuteczności w leczeniu przewlekłego bólu odbytu, dlatego nie jest to zalecana metoda lecznicza.

Do innych metod leczenia zespołu dźwigaczy odbytu zalicza się:

  • doraźne stosowanie leków przeciwbólowych,
  • leki przeciwbiegunkowe,
  • doustne leki zwiotczające,
  • diatermię,
  • biofeedback,
  • gorące kąpiele.

Istotnymi elementami terapii również są ćwiczenia oraz masaże mięśni dna i przepony miednicy. Ze względu jednak na trudność w lokalizacji odpowiednich mięśni oraz potencjalne niebezpieczeństwa związane z ich nieprawidłowym wykonywaniem nie należy się ich podejmować bez konsultacji. Po rozpoznaniu zespołu dźwigaczy odbytu należy udać się do fizjoterapeuty uroginekologicznego, który pomoże dobrać odpowiedni zestaw ćwiczeń.

  1. M. Tchórzewski, Ból odbytu i okolicy odbytu, „Polski Klub Koloproktologii”, http://www.pkk.org.pl [dostęp:] 27.07.2022.
  2. Ł. Dziki, A. Dziki, Samoistne zespoły bólowe odbytu i odbytnicy, „podyplomie.pl” [online] https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/819,samoistne-zespoly-bolowe-odbytu-i-odbytnicy [dostęp:] 21.06.2022.
  3. A. Wald, A. E. Bharucha, B. C. Cosman, W. E. Whitehead, ACG Clinical Guideline: Management of benign anorectal disorders, „American Journal of Gastroenterology”, nr 109 2014.
  4. Rao, Satish S.C M.D.; Leod, Megan Mc; Beaty, Jennifer; Stessman, Mary R.N., Effects of botox on levator ani syndrome a double blind, placebo controlled cross-over study, „American Journal of Gastroenterology”, nr 99 2004.
  5. M. Sharma, Levator ani syndrome: a case study, „International Journal of Physiotherapy and Research”, nr 4 (4) 2016.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie kokluszu

    Krztusiec (koklusz) jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych wywołaną przez pałeczki krztuśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Na ciężki przebieg krztuśca narażone są zwłaszcza niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia. Jak przebiega krztusiec i jak go rozpoznać? Jak wygląda leczenie kokluszu? W jaki sposób można się przed nim uchronić?

  • Pneumocystoza – objawy, rozpoznanie i leczenie

    Pneumocystoza to zapalenie płuc spowodowane zakażeniem Pneumocystis jirovecii. Choroba występuje u osób z obniżoną odpornością m.in. z powodu AIDS lub przyjmowania leków immunosupresyjnych, dlatego zalicza się ją do zakażeń oportunistycznych. Pneumocystoza to poważna choroba objawiająca się dusznością i suchym kaszlem, która może prowadzić nawet do śmierci.

  • Przeziębienie, grypa, alergia czy COVID-19? Jak je od siebie odróżnić?

    Masz katar, kaszel i gorączkę? Czy to zwykłe przeziębienie, grypa czy może COVID-19? Objawy tych chorób mogą być bardzo podobne, co utrudnia samodzielne postawienie diagnozy. Dowiedz się, jakie są kluczowe różnice między tymi schorzeniami i kiedy warto skonsultować się z lekarzem.

  • Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny, objawy i leczenie RZS

    Reumatoidalne zapalenie stawów (inaczej RZS lub gościec stawowy) to przewlekła choroba reumatyczna o podłożu autoimmunologicznym. Powszechnie określa się ją także jako reumatyzm. Początkowo atakuje najczęściej symetrycznie małe i średnie stawy rąk i nóg, ale w konsekwencji prowadzi do wielu zmian ogólnoustrojowych – jej najbardziej charakterystycznym objawem jest ból stawów, ich zaczerwienienie i obrzęk. Jak leczy się reumatoidalne zapalenie stawów? Czy istnieją domowe sposoby na RZS?

  • Monakolina K – co to jest? Właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

    Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zachorowalności i śmiertelności nie tylko w Polsce, lecz również na całym świecie. U podłoża większości z nich leży miażdżyca naczyń krwionośnych, która jest bezpośrednio związana z zaburzeniami lipidowymi. Jednym z proponowanych sposobów radzenia sobie z tym problemem jest stosowanie suplementacji w oparciu o monakolinę K.

  • Co zrobić, kiedy dziecko kaszle, a osłuchowo jest czyste?

    Kaszel dziecka bez innych objawów może być związany z przebytym niedawno zakażeniem układu oddechowego albo sygnalizować rozwijającą się w organizmie infekcję dróg oddechowych. Istnieją jednak inne przyczyny kaszlu u dzieci, które wymagają bardziej zaawansowanych badań. Jakie to przyczyny i jak je zdiagnozować?

  • Grypa i RSV – szczepionka, podobieństwa i różnice

    Grypa i RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus) to dwie powszechne choroby wirusowe, które mają znaczący wpływ na zdrowie publiczne, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Obie mogą prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u osób starszych, niemowląt oraz osób z osłabionym układem odpornościowym. W tym artykule przyjrzymy się bliżej podobieństwom i różnicom między grypą a RSV, ze szczególnym uwzględnieniem dostępnych szczepień.

  • Dieta w zaburzeniach lękowych. Co jeść, a czego unikać przy stanach lękowych?

    Zaburzenia lękowe dotykają znaczny odsetek dorosłych i dzieci. Osoby z zaburzeniami zmagają się z przewlekłym lękiem i stresem, który często powoduje cierpienie psychiczne i znaczne upośledzenie funkcjonowania pacjentów w wielu sferach ich życia. Tymczasem odpowiednia dieta w zaburzeniach lękowych może korzystnie wpływać na zdrowie układu nerwowego i pomagać w łagodzeniu objawów zaburzeń lękowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.