kobieta cierpi z powodu bólu przy odbycie
Olaf Bąk

Zespół dźwigaczy odbytu – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia

Zespół dźwigaczy odbytu (ang. levator syndrome) – inaczej określany jako kurcz dźwigaczy, zespół mięśnia łonowo-odbytniczego – to przewlekły zespół bólowy okolicy odbytu oraz kości krzyżowej i guzicznej. Mimo że choroba występuje rzadko i jest niegroźna, to może skutecznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Czym jest zespół dźwigaczy odbytu? Jakie objawy mu towarzyszą?

Dźwigacz odbytu jest parzystym mięśniem, który wchodzi w skład przepony miednicy. Dzieli się na cztery części (mówi się też o dwóch lub trzech) – mięsień odbytniczo-guziczny, biodrowo-guziczny, łonowo-guziczny oraz łonowo-odbytniczy. Jego rozpiętość rozciąga się na dużej powierzchni okolicy miedniczej: od spojenia łonowego, aż po kolec kulszowy. Odpowiada nie tylko za unoszenie przepony miednicy oraz odbytu, ale bierze również udział w procesie defekacji. Z tego względu jego skurcz powoduje dokuczliwe i przykre objawy.

Zespół dźwigaczy odbytu – co to takiego?

Zespół dźwigaczy odbytu to nawracający ból i dyskomfort okolicy odbytu (z możliwym promieniowaniem do okolic grzbietu, pośladków i ud), występujący przez około 20 minut, w okresie co najmniej 6 miesięcy, przy braku strukturalnych lub systemowych zmian w tej okolicy.

Jest zaburzeniem czynnościowym, które możemy wyłącznie rozpoznać przy wykluczeniu innych potencjalnych przyczyn bólu odbytu, takich jak: szczelina odbytu, żylaki odbytu, zakrzep brzeżny odbytu, ropień odbytu, nowotwór odbytu, zapalenie odbytnicy, samotny wrzód odbytnicy, nieswoiste zapalenie jelit, kokcygodynia czy inne przypadłości z promieniowaniem bólu do okolic odbytu np. zapalenie stercza, choroby ginekologiczne.

Zespół dźwigaczy odbytu został częściowo scharakteryzowany już w 1859 roku przez J. Y. Simpsona, ale dopiero w 1968 roku stwierdzono, że przyczyną tych dolegliwości jest właśnie skurcz dźwigaczy odbytu. 

Schorzenie to występuje głównie u kobiet (około 70% osób chorych na zespół dźwigaczy odbytu), jednak dotyka również część mężczyzn z czynnikami ryzyka. Chociaż zaburzenie może występować w każdym wieku, to szczyt zachorowań przypada przede wszystkim na czwartą, piątą i szóstą dekadę życia.

Przyczyny i czynniki ryzyka zespołu dźwigaczy odbytu

Niestety, nie jest znana jednoznaczna przyczyna zespołu dźwigaczy odbytu. Wśród czynników predysponujących do wystąpienia tego zaburzenia możemy wyróżnić:

  • stres (który wzmaga też inne zaburzenia czynnościowe, jak np. IBS – zespół jelita drażliwego),
  • długotrwała jazda samochodem (np. wśród kierowców zawodowych),
  • przebyte urazy odbytu,
  • przebyte operacje w obrębie miednicy,
  • siedzący tryb życia (np. u osób pracujących w biurze),
  • porody naturalne.

Polecane dla Ciebie

Zespół dźwigaczy odbytu – objawy

Charakterystycznymi objawami towarzyszącymi zespołowi dźwigaczy odbytu są:

  • ból, promieniujący do pośladków i ud, nasilający się w pozycji siedzącej,
  • uczucie napięcia,
  • dyskomfort okolicy odbytu,
  • uczucie piłki zagnieżdżonej w odbytnicy,
  • czynnościowe nietrzymanie stolca,
  • zaparcia.

Dolegliwości mają przeważnie charakter asymetryczny, z przewagą występowania po stronie lewej.

Zespół dźwigaczy odbytu – diagnostyka

Diagnozowaniem i leczeniem chorób okolicy odbytu zajmuje się proktolog. Najczęściej jest lekarzem specjalistą chirurgii ogólnej, ze względu na to, że w Polsce nie występuje tak wąska specjalizacja, jaką jest proktologia.

Diagnostyka tego schorzenia, jak zostało wspomniane wcześniej, przede wszystkim opiera się na wykluczeniu innych możliwych przyczyn bólu okolicy odbytu. Oprócz złożonego wywiadu lekarskiego, w badaniu pacjenta nie może zabraknąć badania per rectum (lekarz sprawdza palcem okolicę odbytu oraz bańkę odbytnicy, celem oceny napięcia mięśnia zwieracza odbytu, występowania krwawień oraz guzków w tej okolicy).

Za sprawą oceny morfologii, parametrów żelaza (poziomu żelaza, ferrytyny i transferryny) oraz krwi utajonej w kale sprawdza się, czy pacjent się „nie anemizuje” (czy nie dochodzi do niedokrwistości) i nie występuje u niego krwawienie idące do przewodu pokarmowego.

W diagnostyce zespołu dźwigaczy odbytu istotne są również badania endoskopowe (np. sigmoidoskopia) lub badania obrazowe (np. tomografia komputerowa miednicy).

Po wykluczeniu innych przyczyn wykonuje się również manometrię odbytu i odbytnicy, które wykażą zwiększone napięcie mięśni okolic odbytu oraz pozwolą wyodrębnić osoby chore reagujące pozytywnie na biofeedback.

Zespół dźwigaczy odbytu – leczenie

Podstawową kwestią jest profilaktyka – unikanie (w miarę możliwości) pozycji siedzącej oraz wprowadzenie chociaż niewielkiej aktywności fizycznej może skutecznie pomóc w zapobieganiu temu i innym zespołom bólowym. Lepiej zapobiegać niż leczyć, gdyż leczenie zespołu dźwigaczy odbytu nie jest proste i nie zawsze przynosi oczekiwane efekty, jak również często wiąże się z nawrotami.

Wśród metod zabiegowych zaleca się stosowanie stymulacji elektrogalwanicznej (EGS), czyli stymulacji mięśni odbytu prądem o wysokim napięciu. Jest skuteczna u około 90% osób chorych, jednak u nawet 1/3 pacjentów przypadłość ta nawraca.

Sugerowane podawanie botoksu (jadu kiełbasianego) w okolicę odbytu nie wykazało skuteczności w leczeniu przewlekłego bólu odbytu, dlatego nie jest to zalecana metoda lecznicza.

Do innych metod leczenia zespołu dźwigaczy odbytu zalicza się:

  • doraźne stosowanie leków przeciwbólowych,
  • leki przeciwbiegunkowe,
  • doustne leki zwiotczające,
  • diatermię,
  • biofeedback,
  • gorące kąpiele.

Istotnymi elementami terapii również są ćwiczenia oraz masaże mięśni dna i przepony miednicy. Ze względu jednak na trudność w lokalizacji odpowiednich mięśni oraz potencjalne niebezpieczeństwa związane z ich nieprawidłowym wykonywaniem nie należy się ich podejmować bez konsultacji. Po rozpoznaniu zespołu dźwigaczy odbytu należy udać się do fizjoterapeuty uroginekologicznego, który pomoże dobrać odpowiedni zestaw ćwiczeń.

  1. M. Tchórzewski, Ból odbytu i okolicy odbytu, „Polski Klub Koloproktologii”, http://www.pkk.org.pl [dostęp:] 27.07.2022.
  2. Ł. Dziki, A. Dziki, Samoistne zespoły bólowe odbytu i odbytnicy, „podyplomie.pl” [online] https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/819,samoistne-zespoly-bolowe-odbytu-i-odbytnicy [dostęp:] 21.06.2022.
  3. A. Wald, A. E. Bharucha, B. C. Cosman, W. E. Whitehead, ACG Clinical Guideline: Management of benign anorectal disorders, „American Journal of Gastroenterology”, nr 109 2014.
  4. Rao, Satish S.C M.D.; Leod, Megan Mc; Beaty, Jennifer; Stessman, Mary R.N., Effects of botox on levator ani syndrome a double blind, placebo controlled cross-over study, „American Journal of Gastroenterology”, nr 99 2004.
  5. M. Sharma, Levator ani syndrome: a case study, „International Journal of Physiotherapy and Research”, nr 4 (4) 2016.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Nocna napadowa hemoglobinuria – co to za choroba? Objawy, leczenie

    Nocna napadowa hemoglobinuria (NNH) zaliczana jest do rzadkich chorób. Diagnozę NNH słyszy od 1 do 2 osób na milion rocznie. Schorzenie rozwija się najczęściej między 25. a 45. rokiem życia. Niestety rokowanie nie jest korzystne, a główną przyczyną zgonów jest zakrzepica. Jakie są jej objawy? Jak wygląda leczenie?

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema, popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub wykonując odbudowę estetyczną, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij