Ankyloza – przyczyny, objawy, leczenie

Ankyloza jest schorzeniem o charakterze przewlekłym. Jest przyczyną dolegliwości bólowych o zmiennym natężeniu. Obejmuje połączenia stawowe oraz układ mięśniowy. Toczący się proces zapalny doprowadza do stopniowego ograniczenia zakresu ruchomości, upośledzając zdolności do przemieszczania się. Pojawiające się trudności sprawiają, że usztywnienie stawów w miarę zaawansowania schorzenia zwiększa się. Prowadzi to najczęściej do trwałej niepełnosprawności.

Ankyloza – co to za choroba?

Ankyloza, jak już wcześniej wspomniano, jest chorobą przewlekłą. Przebiega z fazami zaostrzeń oraz remisji objawów. W pierwszym przypadku dolegliwości zaczynają dawać się mocniej we znaki i znacząco utrudniają funkcjonowanie. W fazie remisji ulegają najczęściej osłabieniu i pozwalają na umiarkowanie wysoką sprawność fizyczną i wykonywanie czynności w sposób samodzielny. Może obejmować różne stawy. Najczęściej jest to jednak kręgosłup oraz połączenia takie jak stawy krzyżowo-biodrowe, stawy obwodowe, rzadko natomiast staw skroniowo-żuchwowy. Zmian chorobowych nie można wyleczyć całkowicie, istnieje możliwość spowolnienia procesu ich postępowania oraz adaptacji do życia z już powstałym usztywnieniem. Powstająca sztywność może być częściowa lub całkowita.  

Przyczyny ankylozy

Wśród przyczyn ankylozy wymienia się przede wszystkim podłoże zapalne. Mowa tutaj o przebytych wcześniej przewlekłych infekcjach. Najczęściej dotyczy to układu moczowego i pokarmowego. Sprzyjać występowaniu ankylozy mogą również predyspozycje genetyczne. Chodzi o obecność ludzkiego antygenu leukocytarnego określanego w skrócie jako HLA-B27. Występuje on u części populacji i sprzyja inicjacji schorzeń zapalnych jak np. opisywana ankyloza. Długotrwały bezruch, urazy, kontuzje, choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów także są wymieniane wśród czynników potencjalnie sprzyjających inicjacji schorzenia.  

Objawy ankylozy

Objawy ankylozy są niezwykle uciążliwe i generują często silne dolegliwości bólowe. Ich intensywność jest uzależniona od etapu schorzenia oraz miejsc, które zostały objęte procesem zapalnym. Wśród najbardziej charakterystycznych i pojawiających się często wymienia się:

•     deformacje w okolicy stawów
•     obrzęk, opuchlizna, zatarcie obrysów stawu
•     bardzo często podniesiona temperatura ciała
•     tkliwość palpacyjna połączeń stawowych w fazie zaostrzenia choroby
•     ograniczenie zakresu ruchomości w stawach
•     sztywność kończyn, kręgosłupa
•     osłabienie siły mięśniowej
•     postępujące włóknienie tkanek prowadzące do ich kostnienia (pojawia się tkanka kostna)

Jak już wcześniej wspomniano, kompilacja objawów oraz ich stopień nasilenia jest uzależniony od zaawansowania schorzenia oraz tego, które stawy zostały nim objęte.  

Ankyloza – diagnostyka i leczenie

Proces diagnostyczny to oczywiście zebranie szczegółowego wywiadu oraz badanie fizykalne, które pomaga wstępnie ustalić lokalizację najbardziej zaawansowanych zmian. W drugiej kolejności wykonuje się zdjęcie rentgenowskie, uwidaczniające zmiany charakterystyczne dla ankylozy pomagając także określić stopień zaawansowania zmian. Pomocniczo wykorzystuje się ultrasonografię oraz badania takie jak rezonans magnetyczny czy tomografię komputerową. Zmiany zapalne odzwierciedlają się także w parametrach krwi. Po wykonaniu badania laboratoryjnego oznacza się CRP – białko ostrej fazy, OB – odczyn Biernackiego jako podstawowe wskaźniki, których podwyższony poziom świadczy o toczącym się procesie zapalnym. W oparciu o wyniki badań diagnostycznych planuje się proces postępowania leczniczego.  

W większości przypadków stosuje się jednak postępowanie z wykorzystaniem farmaceutyków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz iniekcji dostawowych z kwasu hialuronowego, bogatopłytkowego osocza, steroidów czy kuracji z wykorzystaniem leków biologicznych jak adalimumab i etanercept.  

Ankyloza – rehabilitacja/ćwiczenia

Fizjoterapia wykorzystuje ćwiczenia ruchowe, specjalistyczne metody kinezyterapeutyczne oraz szereg zabiegów fizykoterapeutycznych. Wśród ćwiczeń wyróżnia się takie, które pozwalają pracować nad poprawą zakresu ruchu oraz siły mięśniowej. Bardzo ważną rolę spełniają zabiegi takie jak igłoterapia, czy dynamiczne plastrowanie (Kinesiology Taping), które pozwalają łagodzić ból. Wśród przykładów ćwiczeń można podać następujące:

• POZYCJA WYJŚCIOWA: stanie w rozkroku na szerokości bioder. Ręce oparte na biodrach. RUCH: polega na wykonywaniu powolnych i obszernych krążeń biodrami w jedną stronę, a potem w drugą. Ćwiczenie wykonujemy w 2 seriach po 15 powtórzeń.
• POZYCJA WYJŚCIOWA: leżenie na brzuchu. Ręce oparte o podłoże na wysokości barków. RUCH: polega na wykonaniu wyprostu kręgosłupa poprzez wyprost stawów łokciowych i wyprost odcinka szyjnego kręgosłupa. Pozycję skrajną należy utrzymać 3–5 sekund i powoli powrócić do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie wykonujemy swobodnie oddychając. Powtarzamy 20 razy.  
• POZYCJA WYJŚCIOWA: stanie w rozkroku na szerokości bioder. Ręce splecione na karku. RUCH: wykonujemy ruch dynamicznego zbliżania łokcia do kolana nogi przeciwnej, na zmianę. Ćwiczenie wykonujemy w dwóch seriach po 15 powtórzeń.
• POZYCJA WYJŚCIOWA: siedzenie na krześle. Ręce oparte z boku o siedzisko. RUCH: polega na wykonywaniu krążeń głową w jedną, a następnie w drugą stronę. Ćwiczenie wykonujemy w 3 seriach po 10 razy na każdą ze stron.  

Ćwiczenia, usprawnianie ruchowe może być wspierane za pomocą dostępnej, szerokiej gamy zabiegów fizykoterapeutycznych. Mowa tutaj o jonoforezie z wykorzystaniem leków przeciwbólowych, ekspozycji na działanie pola magnetycznego, laseroterapii, krioterapii czy masażu wibracyjnym. Bardzo dobrze w okresach remisji sprawdzi się ciepłolecznictwo, wykorzystanie kąpieli siarkowych czy okłady borowinowe, które pozwolą zmniejszyć istniejącą sztywność i przyczynią się do spowolnienia procesu chorobowego. Bardzo ważne jest także, aby stosować dietę bogatą w naturalne substancje o działaniu przeciwzapalnym.