Lek stosowany w leczeniu alkoholizmu może przywrócić wzrok pacjentom ze zwyrodnieniem siatkówki

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego odkryli, że substancja stosowana w leczeniu uzależnienia od alkoholu o nazwie disulfiram hamuje nie tylko enzymy zaangażowane w zdolność organizmu do metabolizmu etanolu, ale może również ograniczać syntezę kwasu retinowego. W jaki sposób odkrycie może zostać wykorzystane w leczeniu barwnikowego zwyrodnienia siatkówki?

Lek na zwyrodnienie siatkówki?

Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley pod kierownictwem neurobiologa, prof. Richarda H. Kramera, dowodzą, że substancja stosowana w leczeniu uzależnienia od alkoholu – disulfiram może przywrócić wzrok pacjentom z barwnikowym zwyrodnieniem siatkówki oraz z innymi zaburzeniami widzenia, w tym zwyrodnieniem plamki żółtej związanym z wiekiem.

Mechanizm działania leku opiera się na hamowaniu syntezy kwasu retinowego. Ta organiczna substancja chemiczna, nazywana także tretynoiną, będąca metabolitem retinolu, powoduje nadaktywność komórek zwojowych siatkówki, które zbierają informacje wizualne z prętów i stożków oka, a następnie wysyłają je do różnych obszarów mózgu za pośrednictwem nerwów optycznych. Zakłóca to kodowanie i przekazywanie bodźców wzrokowych, zaburzając widzenie.

Disulfiram zmniejsza produkcję kwasu retinowego

Disulfiram jest inhibitorem dehydrogenazy aldehydowej w wątrobie (ADH), blokuje enzym biorący udział w metabolizmie alkoholu. Jest stosowany w leczeniu uzależnienia od alkoholu – po spożyciu etanolu pojawiają się bardzo nieprzyjemne skutki uboczne (jest to tzw. reakcja disulfiramowa) – może dojść do wystąpienia zaburzeń rytmu serca, kłopotów z oddychaniem, niewydolności krążenia, drgawek, a nawet zgonu.

Pod tym pojęciem kryje się szeroka grupa chorób oka, w przebiegu których dochodzi do powstawania zmian degeneracyjnych siatkówki, m.in. zwyrodnienie plamki żółtej, zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (retinopatia barwnikowa) czy zwyrodnienie kraciaste.

Wyniki badań na zwierzętach

Badania przeprowadzono jak dotąd tylko na zwierzętach, niemniej ich wyniki były na tyle obiecujące, że naukowcy mają nadzieję na ich kolejny etap z udziałem pacjentów.  Planują współpracę z okulistami w celu przeprowadzenia badania klinicznego u osób z barwnikowym zwyrodnieniem siatkówki.

Zwierzęta, którym podawano disulfiram rozpoznawały prosty obraz wyświetlany na ekranie komputera, podczas gdy gryzonie otrzymujące placebo, nie reagowały, nawet jeśli był on ostry i wyraźny. W drugim etapie badań użyto specjalnego mikroskopu i fluorescencyjnego wskaźnika białkowego, aby zbadać reakcje na złożone sceny wizualne. Poszczególne komórki w mózgach myszy z wadą wzroku reagowały znacznie silniej w przypadku zwierząt, które były leczone disulfiramem, co oznacza, że lek znacznie poprawił ich wzrok.