Mózg kurczy się od konsumpcji alkoholu

Spożywanie alkoholu wpływa na szereg procesów zachodzących w organizmie. Pity w nadmiarze uszkadza wątrobę, nerki, serce i układ nerwowy. Najnowsze wyniki badań naukowych dowodzą, że codzienna dawka alkoholu przyczynia się także do starzenia się mózgu i zmniejszenia jego objętości.

Jak wynika z nowego badania, nawet lekkie lub umiarkowane picie alkoholu wiąże się z ujemnym wpływem na zdrowotność mózgu. Naukowcy analizowali dane pochodzące od ponad 36 000 dorosłych i odkryli związek między piciem alkoholu a zmniejszeniem objętości tego narządu.

Spożycie alkoholu a zmiany mózgu

Według badania wypijanie od jednego do dwóch drinków dziennie skutkuje zmianami w mózgu, który w wyniku takiego działania starzeje się o dwa lata. Im więcej owych drinków, tym poważniejsze konsekwencje. Nauka jednoznacznie stwierdza, że wzmożone spożycie alkoholu wpływa niszcząco na zdrowie mózgu. Jako poważny efekt wymienia się zmianę w strukturze oraz wielkości organu, który w następstwie popada w zaburzenia funkcji poznawczych.

Co więcej, w świetle nowych ustaleń nawet stosunkowo niewielkie spożycie alkoholu, np. kilka piw lub kieliszków wina tygodniowo, również może nieść ryzyko szkodliwych konsekwencji. Analiza danych, uzyskanych na próbie 36 000 dorosłych osób, przeprowadzona przez zespół z University of Pennsylvania, wykazała, że spożywanie alkoholu w ilościach od niewielkich do umiarkowanych skutkuje zmniejszeniem całkowitej objętości mózgu.

Naukowcom udało się zaobserwować związek między intensywnością spożycia a zachodzącymi zmianami. Jako przykład podają, że u pięćdziesięciolatków, jeśli średnia ilość wypijanego alkoholu wzrasta z około pół piwa dziennie do pełnego kufla lub kieliszka wina, to w mózgu zachodzą zmiany odpowiadające starzeniu się o dwa lata. Przejście natomiast do poziomu np. o jeszcze pół piwa więcej w tym samym wieku skutkuje starzeniem się o trzy i pół roku. Badacze opublikowali wyniki w czasopiśmie „Nature Communications”.

Co wniosły nowe badania?

Warto zaznaczyć, że dotychczas uczeni uzyskiwali niejednoznaczne wyniki w podobnych badaniach. Istniały wprawdzie przekonujące dowody na to, że stosunkowo duże spożycie alkoholu powoduje zmiany w strukturze mózgu, np. zmniejszenie istoty szarej i białej w mózgu, ale stawiano również konkluzje, że umiarkowana konsumpcja nie musi wpływać w taki sposób. Wyjaśniano ponadto, że małe spożycie może nawet korzystnie oddziaływać na mózg u seniorów.

Mankamentem poprzednich badań były próby na wąskim zakresie danych. Obecnie naukowcy wykorzystali zbiory brytyjskiego Biobanku (UK Biobank). W przywoływanym badaniu pracowali w szczególności na obrazach mózgu wykonanych rezonansem magnetycznym. MRI wykonano 36 000 osób dorosłych, dokonując obliczeń objętości istoty białej i szarej w różnych rejonach narządu.

W celu odczytania potencjalnej korelacji między konsumpcją alkoholu a zdrowiem mózgu należało przede wszystkim poddać kontroli zmienne zakłócające pomiary. Zespół wziął pod uwagę wiek, wzrost, leworęczność lub praworęczność, płeć, palenie tytoniu, status społeczno–ekonomiczny, pochodzenie genetyczne i kraj zamieszkania pacjentów. Zedytowano także informacje o objętości mózgu względem całkowitego rozmiaru głowy.

Ilustracja problemu na przykładzie starzenia się

Ochotnicy badania danych z Biobanku uzupełnili ankiety, w których opisali indywidualne spożycie alkoholu. W formularzu uwzględniono możliwości w zakresie od całkowitej abstynencji do konsumpcji np. dwóch piw lub więcej dziennie, inaczej przeliczanych na cztery jednostki alkoholu lub więcej. W toku grupowania uczestników względem średniego poziomu spożycia wystąpił wzór – mało charakterystyczny, niemniej widoczny gołym okiem. Objętość istoty szarej i białej uległa zmniejszeniu.

W istocie do pewnego stopnia potwierdziło się wcześniejsze ustalenie, gdyż według analizy zmiana w konsumpcji w zakresie od zera do jednej jednostki alkoholu (np. pół piwa dziennie) nie spowodowała większej różnicy w objętości mózgu. Przejście jednak w zakresie od jednej do dwóch lub dwóch do trzech jednostek dziennie (np. od pół do całego kufla lub od kufla do 1,5 piwa) towarzyszyło zmniejszeniu zarówno istoty szarej, jak i białej. Wyłączywszy z pomiarów osoby pijące dużo alkoholu, wciąż pozostawała widoczna korelacja.

W celu zobrazowania problemu wpływu alkoholu na mózg badacze porównali kurczący się organ do procesów związanych ze starzeniem się. Według przedstawionego wzorca każda dodatkowa jednostka alkoholu spożywana dziennie potęgowała efekt starzenia się mózgu. Z badania wynika, że podczas gdy przejście w zakresie od zera do około jednej jednostki alkoholu dziennie występowało wraz ze starzeniem się o równowartości połowy roku, tak różnica między abstynencją a czterema drinkami dziennie wynosiła ponad dziesięć lat starzenia się.

Kolejnymi etapami prac związanych z tym projektem będą dalsze analizy danych zgromadzonych w brytyjskim Biobanku. Celem tych prac jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie dotyczące ogólnej konsumpcji alkoholu. Przykładowe pytania, które zadają uczeni, dotyczą tego, co wyrządza mniej szkód: regularne picie alkoholu, dajmy na to codziennie, czy jedynie jego okazjonalnie spożywanie. Istnieją przesłanki przemawiające za tym pierwszym rozwiązaniem, niemniej na ostateczne rezultaty trzeba będzie jeszcze poczekać.