Komórki krwi w naczyniu krwionośnym
Patryk Jasielski

Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, leczenie

Szpiczak mnogi należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Chociaż nie ustalono dotychczas konkretnych przyczyn tej dolegliwości, tak bez wątpienia można powiedzieć, że do jej rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe, promieniowanie jonizujące i narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Jak wyglądają nowoczesne sposoby leczenia szpiczaka, jakie są rokowania i czy podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu można dokonać wstępnej diagnozy tej choroby?

  1. Co to jest szpiczak mnogi?
  2. Skąd się bierze szpiczak mnogi?
  3. Jakie są objawy szpiczaka?
  4. Jak wygląda leczenie szpiczaka?
  5. Czy już na etapie wizyty w POZ można zdiagnozować szpiczaka?
  6. Jakie są rokowania w szpiczaku mnogim?

Nowotwory krwi stanowią zróżnicowaną i nie do końca poznaną grupę chorób. Dzieli się je ze względu na typ komórek, które uległy transformacji nowotworowej. Jednym z częstszych schorzeń z tej grupy jest szpiczak mnogi. Powoduje on szereg objawów, z których najbardziej charakterystyczne dotyczą kości. Diagnostyka prowadzona jest przez lekarza specjalistę – hematologa i obejmuje wykonanie szeregu badań. Sposób leczenia zależy od etapu choroby, nasilenia objawów oraz stanu chorego.

Szpiczak – czym jest?

Szpiczak mnogi, inaczej plazmocytowy (nazywany też chorobą Kahlera), należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Stanowi przebiegającą wieloetapowo chorobę nowotworową, która charakteryzuje się niekontrolowanym i rozsianym w organizmie tworzeniem się zmienionych chorobowo plazmocytów. Są to komórki wywodzące się z pobudzonych obcym antygenem limfocytów B. Różnicowanie limfocytów do komórek plazmatycznych zachodzi w węzłach chłonnych. Plazmocyty należą do komórek układu immunologicznego i odpowiadają za produkcję przeciwciał. W szpiczaku są one monoklonalne, co oznacza, że powstają z jednego zmienionego nowotworowo plazmocytu i wszystkie wytwarzają te same przeciwciała monoklonalne, czyli mające taką samą budowę. U zdrowego człowieka plazmocyty występują jedynie w węzłach chłonnych, śledzionie i szpiku kostnym. Nie ma ich we krwi i w limfie.

Szpiczak należy do grupy chorób określanych mianem gammapatii monoklonalnych, w których dochodzi do rozrostu klonu plazmocytu wytwarzającego przeciwciało monoklonalne. Szpiczak mnogi to końcowe stadium choroby. Zwykle najpierw stwierdza się gammapatię monoklonalną o nieokreślonym znaczeniu.

W obrębie podgrupy wyróżnia się różne rodzaje szpiczaka:

  • szpiczak plazmocytowy – stwierdza się typowe objawy i obecność nieprawidłowych plazmocytów oraz przeciwciał,
  • szpiczak bezobjawowy – są stwierdzane same plazmocyty i przeciwciała bez objawów,
  • szpiczak niewydzielający – nie wykrywa się monoklonalnych przeciwciał,
  • białaczka plazmocytowa – najcięższa postać szpiczaka, charakteryzuje się dużą ilością nowotworowych komórek plazmatycznych i przerzutami w różnych narządach.
obraz mikroskopowy szpiczaka mnogiego
Złośliwe komórki plazmatyczne w szpiczaku mnogim (preparat mikroskopowy)

Szpiczak mnogi – przyczyny

Do tej pory nie ustalono konkretnych przyczyn zachorowania na szpiczaka mnogiego. Naukowcy podejrzewają, że do jego rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe.

Na jego pojawienie się ma wpływ także długotrwałe narażenie na promieniowanie jonizujące i chemikalia: benzen, azbest, środki ochrony roślin i inne preparaty toksyczne wykorzystywane w przemyśle chemicznym. Mogą one wywoływać uszkodzenia na poziomie DNA komórki, co sprzyja powstawaniu mutacji, a tym samym rozwijaniu się nowotworu. Nie udowodniono także, aby dieta mogła wpływać na ryzyko zachorowania na szpiczaka.

Szpiczak mnogi zazwyczaj rozwija się etapami. W wyniku mutacji dochodzi do powstania nieśmiertelnej komórki plazmatycznej, która jest zmieniona nowotworowo. Zaczyna się ona dzielić i wytwarzać przeciwciała monoklonalne. Ten etap jest nazywany gammapatią monoklonalną o nieokreślonym znaczeniu. Z czasem może dochodzić do dalszych nieprawidłowości. Wówczas rozwija się szpiczak mnogi.

Powiązane produkty

Szpiczak mnogi – objawy

W szpiczaku mnogim objawy są powodowane przez wzrost komórek nowotworowych i produkowane przez nie różne substancje. Zazwyczaj pojawiają się dolegliwości ogólne takie jak osłabienie i utrata masy ciała. Najczęstszym objawem szpiczaka, dotyczącym nawet 70% chorych, są bóle kostne. Lokalizują się zazwyczaj w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, miednicy, żebrach, rzadziej dotyczą czaszki i kości długich. Są wynikiem nacieków i niszczenia kości oraz powstawania patologicznych złamań. W szpiczaku mnogim dość częste są również objawy neurologiczne. Powstają w rezultacie ucisku na nerwy przez złamania patologiczne kości lub są powodowane bezpośrednio przez guz nowotworowy. Obserwuje się osłabienie lub porażenie siły mięśniowej czy nietrzymanie moczu i stolca. Niekiedy stwierdza się także polineuropatię obwodową, która objawia się zaburzeniami czucia skórnego i działania mięśni.

W badaniu morfologii krwi, którą wykonuje się podczas diagnostyki szpiczaka, często stwierdza się:

  • niedokrwistość (niski hematokryt, niska liczba i objętość erytrocytów, niska hemoglobina);
  • małą liczbę białych krwinek (sprzyja zakażeniom);
  • małą liczbę płytek krwi (zwiększa skłonność do krwawień).

W szpiczaku mnogim przerzuty mogą powodować powiększenie wątroby, śledziony czy węzłów chłonnych. Niekiedy dochodzi do zajęcia nerek i opon mózgowo-rdzeniowych. W szpiczaku przerzuty do płuc czy innych narządów mogą wprawdzie występować, ale rzadko dają objawy. W szpiczaku mnogim objawy skórne są bardzo rzadkie i obejmują powstawanie żółtaków dłoni i stóp (są to żółte grudki stanowiące nagromadzenie cholesterolu).

Szpiczak mnogi – leczenie

W szpiczaku mnogim leczenie uzależnione jest od stanu ogólnego chorego, chorób współistniejących oraz toksyczności proponowanej terapii. Podstawę leczenia u większości osób stanowi chemioterapia. Składa się z kilku cykli, w których stosuje się kilka leków połączonych ze sobą (zazwyczaj są to 3 chemioterapeutyki). W Polsce szpiczaka mnogiego leczy się poprzez 3–4 cykle chemioterapii, po których pobudza się powstawanie krwiotwórczych komórek macierzystych. Są one wykorzystywane do przeszczepu szpiku pochodzącego od chorego. Zazwyczaj nie stosuje się przeszczepu od dawców ze względu na wysoką śmiertelność. Radioterapia ma ograniczone zastosowanie w leczeniu. Stosowana jest głównie w guzie plazmocytowym odosobnionym. W szpiczaku mnogim leczenie niekonwencjonalne w ramach badań klinicznych stosuje się u osób z grupy dużego ryzyka, w przypadku braku odpowiedzi na standardową terapię i przy złych rokowaniach. Po zastosowaniu nowych terapii w szpiczaku mnogim rokowania mogą się poprawić.

Czy już na etapie wizyty w POZ można zdiagnozować szpiczaka?

W szpiczaku diagnostyka opiera się na przeprowadzeniu szeregu badań. Niezbędne jest wykonanie biopsji i trepanobiopsji szpiku. Trepanobiopsja przezskórna to badanie, które polega na pobraniu od pacjenta fragmentu kości wraz ze szpikiem, do czego wykorzystuje się specjalną igłę. Taka próbka zostaje wysłana do laboratorium i oceniona przez histopatologa. Trepanobiopsję wykonuje się najczęściej wówczas, kiedy cienkoigłowa biopsja szpiku kostnego, przebiegająca bez pobrania fragmentu kości, nie powiodła się lub istnieją wyraźne przeciwwskazania do jej wykonania.

Najczęściej zleca się także specjalistyczne badania molekularne i cytogenetyczne oraz badania obrazowe, takie jak RTG, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa układu kostnego. Do badań laboratoryjnych niezbędnych w diagnostyce zaliczono także proteinogram. Pozwala on na wykrycie białka monoklonalnego produkowanego przez szpiczaka.

Na etapie wizyty w POZ lekarz może jedynie wysunąć podejrzenie szpiczaka. Dokonuje tego na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta (bóle kręgosłupa, osłabienie, utrata masy ciała), wykonanej morfologii krwi i ewentualnie RTG kości. Nie pozwala to jednak zdiagnozować szpiczaka, gdyż do tego są wymagane specjalistyczne badania, opisane powyżej.

Szpiczak mnogi – rokowania

Pacjenci, u których zdiagnozowano szpiczaka mnogiego, zastanawiają się, jak długo można żyć z tą chorobą. Rokowania zależą od tego, jak bardzo zaawansowana jest choroba, jaki jest stan ogólny pacjenta oraz jak reaguje on na leczenie. Aktualnie dzięki nowym terapiom stosowanym w leczeniu szpiczaka średni czas przeżycia po rozpoznaniu choroby wynosi 10 lat. Najczęstszą przyczyną zgonu są infekcje. Każdy kolejny nawrót szpiczaka zwiększa ryzyko zgonu i osłabia siłę leczenia. Jedno jest pewne – każdy przypadek tej choroby jest indywidualny, dlatego nigdy nie powinno się szukać diagnozy i odpowiedzi w Internecie, porównywać swego stanu zdrowia do kondycji innych pacjentów bądź szukać wiadomości na forach internetowych czy grupach wsparcia w mediach społecznościowych. W kwestii zaawansowania choroby i możliwości jej leczenia najlepiej na bieżąco konsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym oraz stosować się do jego zaleceń i planu terapii.

  1. Gajewski P, redaktor. Interna Szczeklika. Kraków: MP; 2020.
  2. Padala SA, Barsouk A, Barsouk A et al. Epidemiology, Staging, and Management of Multiple Myeloma. Med Sci (Basel). 2021; 9(1):3.
  3. Michels TC, Petersen KE. Multiple Myeloma: Diagnosis and Treatment. Am Fam Physician. 2017; 95(6):373-383.
  4. Bird SA, Boyd K. Multiple myeloma: an overview of management. Palliat Care Soc Pract. 2019; 13:1178224219868235.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje? 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.