Komórki krwi w naczyniu krwionośnym
Patryk Jasielski

Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, leczenie

Szpiczak mnogi należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Chociaż nie ustalono dotychczas konkretnych przyczyn tej dolegliwości, tak bez wątpienia można powiedzieć, że do jej rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe, promieniowanie jonizujące i narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Jak wyglądają nowoczesne sposoby leczenia szpiczaka, jakie są rokowania i czy podczas wizyty w lekarza pierwszego kontaktu można dokonać wstępnej diagnozy tej choroby?

Nowotwory krwi stanowią zróżnicowaną i nie do końca poznaną grupę chorób. Dzieli się je ze względu na typ komórek, które uległy transformacji nowotworowej. Jednym z częstszych schorzeń z tej grupy jest szpiczak mnogi. Powoduje on szereg objawów, z których najbardziej charakterystyczne dotyczą kości. Diagnostyka prowadzona jest przez lekarza specjalistę – hematologa i obejmuje wykonanie szeregu badań. Sposób leczenia zależy od etapu choroby, nasilenia objawów oraz stanu chorego.

Szpiczak – czym jest?

Szpiczak mnogi, inaczej plazmocytowy (nazywany też chorobą Kahlera), należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Stanowi przebiegającą wieloetapowo chorobę nowotworową, która charakteryzuje się niekontrolowanym i rozsianym w organizmie tworzeniem się zmienionych chorobowo plazmocytów. Są to komórki wywodzące się z pobudzonych obcym antygenem limfocytów B. Różnicowanie limfocytów do komórek plazmatycznych zachodzi w węzłach chłonnych. Plazmocyty należą do komórek układu immunologicznego i odpowiadają za produkcję przeciwciał. W szpiczaku są one monoklonalne, co oznacza, że powstają z jednego zmienionego nowotworowo plazmocytu i wszystkie wytwarzają te same przeciwciała monoklonalne, czyli mające taką samą budowę. U zdrowego człowieka plazmocyty występują jedynie w węzłach chłonnych, śledzionie i szpiku kostnym. Nie ma ich we krwi i w limfie.

Szpiczak należy do grupy chorób określanych mianem gammapatii monoklonalnych, w których dochodzi do rozrostu klonu plazmocytu, wytwarzającego przeciwciało monoklonalne. Szpiczak mnogi to końcowe stadium choroby. Zwykle najpierw stwierdza się gammapatie monoklonalną o nieokreślonym znaczeniu.

W obrębie podgrupy wyróżnia się różne rodzaje szpiczaka:

  • szpiczak plazmocytowy – stwierdza się typowe objawy i obecność nieprawidłowych plazmocytów oraz przeciwciał,
  • szpiczak bezobjawowy – są stwierdzane same plazmocyty i przeciwciała bez objawów,
  • szpiczak niewydzielający – nie wykrywa się monoklonalnych przeciwciał,
  • białaczka plazmocytowa – najcięższa postać szpiczaka, charakteryzuje się dużą ilością nowotworowych komórek plazmatycznych i przerzutami w różnych narządach.

Szpiczak mnogi – przyczyny

Do tej pory nie ustalono konkretnych przyczyn zachorowania na szpiczaka mnogiego. Naukowcy podejrzewają, że do jego rozwoju przyczyniają się  długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe.

Na jego pojawienie się ma wpływ także długotrwałe narażenie na promieniowanie jonizujące i chemikalia: benzen, azbest, środki ochrony roślin i inne preparaty toksyczne wykorzystywane w przemyśle chemicznym. Mogą one wywoływać uszkodzenia na poziomie DNA komórki, co sprzyja powstawaniu mutacji, a tym samym rozwijaniu się nowotworu. Nie udowodniono także, aby dieta mogła wpływać na ryzyko zachorowania na szpiczaka.

Szpiczak mnogi zazwyczaj rozwija się etapami. W wyniku mutacji dochodzi do powstania nieśmiertelnej komórki plazmatycznej, która jest zmieniona nowotworowo. Zaczyna się ona dzielić i wytwarzać przeciwciała monoklonalne. Ten etap jest nazywany gammapatią monoklonalną o nieokreślonym znaczeniu. Z czasem może dochodzić do dalszych nieprawidłowości. Wówczas rozwija się szpiczak mnogi.

Polecane dla Ciebie

Szpiczak mnogi – objawy

W szpiczaku mnogim objawy są powodowane przez wzrost komórek nowotworowych i produkowane przez nie różne substancje. Zazwyczaj pojawiają się dolegliwości ogólne, takie jak osłabienie i utrata masy ciała. Najczęstszym objawem szpiczaka, dotyczącym nawet 70% chorych, są bóle kostne. Lokalizują się zazwyczaj w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, miednicy, żebrach, rzadziej dotyczą czaszki i kości długich. Są wynikiem nacieków i niszczenia kości oraz powstawania patologicznych złamań. Dość częste są również w szpiczaku mnogim objawy neurologiczne. Powstają w rezultacie ucisku na nerwy przez złamania patologiczne kości lub są powodowane bezpośrednio przez guz nowotworowy. Obserwuje się osłabienie lub porażenie siły mięśniowej czy nietrzymanie moczu i stolca. Niekiedy stwierdza się także polineuropatię obwodową, która objawia się zaburzeniami czucia skórnego i działania mięśni.

W badaniu morfologii krwi, którą wykonuje się podczas diagnostyki szpiczaka, często stwierdza się:

  • niedokrwistość (niski hematokryt, niska ilość i objętość erytrocytów, niska hemoglobina);
  • mała liczba białych krwinek (sprzyjająca zakażeniom);
  • mała liczba płytek krwi (zwiększa skłonność do krwawień).

W szpiczaku mnogim przerzuty mogą powodować powiększenie wątroby, śledziony czy węzłów chłonnych. Niekiedy dochodzi do zajęcia nerek i opon mózgowo-rdzeniowych. W szpiczaku przerzuty do płuc czy innych narządów mogą wprawdzie występować, ale rzadko dają objawy. W szpiczaku mnogim objawy skórne są bardzo rzadkie i obejmują powstawanie żółtaków dłoni i stóp (są to żółte grudki, stanowiące nagromadzenie cholesterolu).

Szpiczak mnogi – leczenie

W szpiczaku mnogim leczenie uzależnione jest od stanu ogólnego chorego, chorób współistniejących oraz toksyczności proponowanej terapii. Podstawę leczenia u większości osób stanowi chemioterapia. Składa się z kilku cykli, w których stosuje się kilka leków połączonych ze sobą (zazwyczaj są to 3 chemioterapeutyki). W Polsce szpiczaka mnogiego leczy się poprzez 3–4 cykle chemioterapii, po których pobudza się powstawanie krwiotwórczych komórek macierzystych. Są one wykorzystywane do przeszczepu szpiku pochodzącego od chorego. Zazwyczaj nie stosuje się przeszczepu od dawców, ze względu na wysoką śmiertelność. Radioterapia ma ograniczone zastosowanie w leczeniu. Stosowana jest głównie w guzie plazmocytowym odosobnionym. W szpiczaku mnogim leczenie niekonwencjonalne w ramach badań klinicznych stosuje się u osób z grupy dużego ryzyka, w przypadku braku odpowiedzi na standardową terapię i przy złych rokowaniach. Po zastosowaniu nowych terapii w szpiczaku mnogim rokowania mogą się poprawić.

Czy już na etapie wizyty w POZ można zdiagnozować szpiczaka?

W szpiczaku diagnostyka opiera się na wykonaniu szeregu badań. Niezbędne jest wykonanie biopsji i trepanobiopsji szpiku. Trepanobiopsja przezskórna to badanie, które polega na pobraniu od pacjenta fragmentu kości wraz ze szpikiem, do czego wykorzystuje się specjalną igłę. Taka próbka zostaje wysłana do laboratorium i oceniona przez histopatologa. Trepanobiopsję wykonuje się najczęściej wówczas, kiedy cienkoigłowa biopsja szpiku kostnego, przebiegająca bez pobrania fragmentu kości, nie powiodła się lub instnieją wyraźne przeciwwskazania do jej wykonania. 

Najczęściej zleca się także specjalistyczne badania molekularne i cytogenetyczne oraz badania obrazowe, takie jak RTG, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa układu kostnego. Do niezbędnych w diagnostyce badań laboratoryjnych zaliczono także proteinogram. Pozwala on na wykrycie białka monoklonalnego produkowanego przez szpiczaka.

 Na etapie wizyty w POZ lekarz może jedynie wysunąć podejrzenie szpiczaka. Dokonuje tego na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta (bóle kręgosłupa, osłabienie, utrata masy ciała), wykonanej morfologii krwi i ewentualnie RTG kości. Nie pozwala to jednak zdiagnozować szpiczaka, gdyż do tego są wymagane specjalistyczne badania, opisane powyżej.

Szpiczak mnogi – rokowania

Pacjenci, u których zdiagnozowano szpiczaka mnogiego, zastanawiają się, jak długo można żyć tą chorobą?  Rokowania zależą od tego, jak bardzo zaawansowana jest choroba, jaki jest stan ogólny pacjenta oraz jak reaguje on na leczenie. Aktualnie dzięki nowym terapiom stosowanym w leczeniu szpiczaka, średni czas przeżycia po rozpoznaniu choroby wynosi 10 lat. Najczęstszą przyczyną zgonu są infekcję. Każdy kolejny nawrót szpiczaka zwiększa ryzyko zgonu i osłabia siłę leczenia. Jedno jest pewne, każdy przypadek tej choroby jest indywidualny, nigdy nie powinno się szukać diagnozy i odpowiedzi w Internecie, porównując swój stan zdrowia do kondycji innych pajcjentów, szukając wiadomość na forum internetowym czy grupach wsparcia w mediach społecznościowych. W kwestii zaawansowania choroby i możliwości jej leczenia najlepiej na bieżąco konsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym, stosując się do jego zaleceń i planu terapii.

Piśmiennictwo:
Interna Szczeklika, pod red. Gajewski P. Kraków 2020.
Padala SA, Barsouk A, Barsouk A et al. Epidemiology, Staging, and Management of Multiple Myeloma. Med Sci (Basel). 2021; 9(1):3.
Michels TC, Petersen KE. Multiple Myeloma: Diagnosis and Treatment. Am Fam Physician. 2017; 95(6): 373-383.
Bird SA, Boyd K. Multiple myeloma: an overview of management. Palliat Care Soc Pract. 2019; 13: 1178224219868235.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić do śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest jego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

  • Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

    Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży pogarszają się z roku na rok. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacje dotyczące odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij