Nocebo – co to jest? Dlaczego efekt nocebo jest wyzwaniem dla klinicystów?
Justyna Piekara

Nocebo – co to jest? Dlaczego efekt nocebo jest wyzwaniem dla klinicystów?

Negatywne nastawienie pacjenta do stosowanej terapii może zaowocować efektem nocebo. Badania naukowe potwierdziły, że może on mieć realny wpływ na wyniki badań oraz proces leczenia pacjenta. Jak może objawiać się efekt nocebo? W jaki sposób można zminimalizować skutki tego zjawiska?

Czym jest efekt nocebo?

Efekt nocebo jest mniej znanym, antagonistycznym odpowiednikiem efektu placebo i jak wskazują badania, jest od niego silniejszy. Występuje, gdy negatywne oczekiwania pacjenta dotyczące leczenia prowadzą do pojawienia się skutków ubocznych. Zdrowie takiej osoby zamiast się poprawiać – pogarsza się, chociaż nie ma ku temu przesłanek medycznych. Okazuje się, że z tego powodu nocebo może przyczyniać się do nieprzestrzegania zaleceń lekarskich, spadku skuteczności leczenia i stosowania alternatywnych metod terapeutycznych.

W 2012 roku naukowcy z Uniwersytetu Technicznego w Monachium w Niemczech opublikowali szczegółowy przegląd dotyczący nocebo. Przyjrzeli się ponad trzydziestu pracom badawczym i odkryli, że efekt jest to bardzo powszechne zjawisko.

Kto jest najbardziej podatny na efekt nocebo?

Niektórzy pacjenci wydają się być bardziej narażeni na wystąpienie efektu nocebo. W tej grupie znajdują się osoby o pesymistycznym usposobieniu, z silnym poczuciem lęku, depresją i te, które ulegają wpływowi otoczenia. Niepożądane efekty są unikalne i mogą być zależne od wielu różnych czynników. Należą do nich uwarunkowania genetyczne, świadome i nieświadome procesy uczenia się, a także cechy osobowości i czynniki psychologiczne, które wpływają na stosunek pacjenta do leczenia.

Na prawdopodobieństwo wystąpienia efektu nocebo mają wpływ:

  • wcześniejsze doświadczenia pacjenta związane z jego stanem zdrowia,
  • przekonania dotyczące opieki zdrowotnej,
  • interakcje z pracownikami służby zdrowia,
  • informacje o lekach pochodzące z różnych źródeł,
  • obserwacją reakcji innych chorych na terapię.

Powiązane produkty

W jaki sposób może objawiać się efekt nocebo?

Efekt nocebo jest nadal słabo poznany i może być trudny do zidentyfikowania ze względu na brak określonych kryteriów diagnostycznych. W wielu eksperymentach sugestia lub oczekiwanie negatywnych skutków ubocznych terapii owocowało znacznym wzrostem częstości ich doświadczanych przez uczestników. Pacjenci częściej zgłaszali działania niepożądane, które wcześniej zostały z nimi szczegółowo omówione.

Do najczęstszych objawów efektu nocebo należą:

  • zawroty i bóle głowy,
  • problemy z koncentracją
  • bezsenność,
  • ospałość i ogólne zmęczenie,
  • utrata apetytu,
  • wzdęcia,
  • bóle brzucha.

Efekt nocebo i statyny

Wiele osób przestaje przyjmować statyny, leki wpływające na obniżenie poziomu cholesterolu, ze względu na towarzyszące terapii skutki uboczne. Badania kliniczne świadczą jednak o znacznie mniejszej częstości doświadczania niepożądanych objawów. Według ustaleń naukowców z Imperial College London, wiele skutków ubocznych przypisywanych tym lekom, może wynikać z efektu nocebo. Ich badanie zostało opublikowane w „New England Journal of Medicine”.

Zespół badawczy z Wielkiej Brytanii zrekrutował 60 osób, które odstawiły statyny po dwóch tygodniach od rozpoczęcia terapii. Po roku obserwacji okazało się, że 90% efektów ubocznych, których doświadczali uczestnicy badania występowało podczas stosowania tabletek placebo, a więc substancji o neutralnym działaniu. Co ciekawe, po zapoznaniu się z wynikami pracy, osoby biorące udział w eksperymencie powróciły do leczenia statynami i dobrze je tolerowały.

Jak ograniczyć skutki efektu nocebo?

Efekt nocebo można zminimalizować, zmniejszając negatywne oczekiwania i niepokój związany z leczeniem. Pracownicy służby zdrowia mogą pomóc ograniczyć jego wpływ, zwracając uwagę na to, w jaki sposób informacje o przebiegu leczenia są formułowane i przekazywane pacjentom. Pozytywne interakcje interpersonalne i dobra relacja pacjent–lekarz, może poprawić efekty leczenia.
  1. Nocebo effect, „medsafe.govt.nz” [online], https://medsafe.govt.nz/profs/PUArticles/March2019/The%20nocebo%20effect.htm, [dostęp:] 08.09.2021.
  2. The nocebo effect: what is it, why is important and how can it be reduced?, „bpac,org.nz” [online], https://bpac.org.nz/2019/nocebo.aspx, [dostęp:] 08.09.2021.
  3. K. Cherry, What is the nocebo effect?, „verywellmind.com” [online], https://www.verywellmind.com/nocebo-effect-4796628, [dostęp:] 08.09.2021.
  4. L. Pouillon, M. Socha, B. Demore, The nocebo effect: a clinical challenge in the era of biosimilars, „Expert Review of Clinical Immunology” 2018, nr 14(9), s. 739-749, [online] DOI: 10.1080/1744666X.2018.1512406, [dostęp:] 08.09.2021.
  5. M. Blasini, N. Corsi, R. Klinger, Nocebo and pain: an overview of the psychoneurobiological mechanisms, „PAIN Reports” 2017, nr 2(2), [online] doi: 10.1097/PR9.00000000000000585, [dostęp:] 08.09.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Probiotyki i kiszonki lekiem na halitozę

    Najnowsze badania nad problemem halitozy pokazują, że stosowanie probiotyków w formie bakterii Gram-dodatnich może pomóc w walce z tą przykrą przypadłością. Czy drobnoustroje probiotyczne rozwiązują problem raz na zawsze?

  • Jak rozpoznać zbliżający się zawał serca? Znaki ostrzegawcze, nietypowe objawy

    Choć najczęstszym objawem zawału jest ból w klatce piersiowej, nie jest to jedyny symptom, jaki może towarzyszyć atakowi serca. Mogą pojawić się także bóle ramienia, szczęki, pleców, brzucha, uczucie lęku, zmęczenie czy zlewne poty. Poznaj wszystkie nietypowe objawy zawału mięśnia sercowego i sprawdź, jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku ich wystąpienia.

  • GIF wycofuje z obrotu antybiotyk na zapalenie płuc

    Główny Inspektorat Farmaceutyczny wycofał z obrotu lek o nazwie Linezolid Polpharma. Jest to antybiotyk stosowany głównie w leczeniu szpitalnych i pozaszpitalnych zapaleń płuc oraz zakażeń skóry wywołanych przez wrażliwe bakterie Gram-dodatnie. Dlaczego GIF podjął taką decyzję?

  • Poufne dane medyczne tysięcy Polaków wyciekły do sieci z ALAB

    Ponad 50 tysięcy wyników badań medycznych Polaków trafiło do Internetu. Poufne informacje pochodzą z serwerów jednej z największych polskich sieci diagnostycznych – ALAB laboratoria.

  • Epidemia samotności trawi pokolenie Z – zaskakujące wyniki badań

    Blisko co trzeci przedstawiciel pokolenia Z (osoby urodzone po 1995 roku, a więc grupa wiekowa pomiędzy 13 a 28 rokiem życia) regularnie doświadcza samotności. Najczęściej uczucie samotności deklarują kobiety (34,5%; mężczyźni 24,4%) oraz – co może być dość zaskakujące – osoby mieszkające w dużych aglomeracjach miejskich (39,5%).

  • Dlaczego fentanyl uzależnia tak szybko? Po co łączy się go z lekiem dla zwierząt?

    O fentanylu nie mówi się już tylko jako o problemie, ale jak o pladze, która zbiera śmiertelne żniwo wśród ludzi, szczególnie w Stanach Zjednoczonych. Od pewnego czasu osoby z problemem uzależnienia od narkotyków łączą go z innymi silnymi lekami, w tym z preparatem stosowanym wśród zwierząt – ksylazyną – co tylko pogłębiło kryzys narkotyczny na ulicach wielu miast. Problem staje się coraz większy także w Europie i Ameryce Południowej. Jak i dlaczego substancja o takich wskazaniach trafiła na ulice wielkich aglomeracji? Czym jest plaga „zombie” i czy problem ten można rozwiązać?

  • Rekord zakażeń HIV w Polsce. Tak źle jeszcze nie było

    Jak pokazują statystyki, w 2022 roku oraz od stycznia do listopada 2023 roku odnotowano znaczący, dwukrotny wzrost zakażeń wirusem HIV w Polsce. Jest to niepokojące, ponieważ w ostatnich latach na świecie obserwuje się znaczny spadek liczby nowych infekcji. Czy mamy się czego obawiać? Jak się chronić przed zakażeniem HIV?

  • Wzrost zachorowań na COVID-19 – szpitale wprowadzają ograniczenia i maseczki

    Choć oficjalne dane tego nie pokazują (aktualnie nie ma obowiązku wykonywania testów), eksperci i lekarze alarmują, że w Polsce mamy obecnie do czynienia ze znaczącym wzrostem zakażeń koronawirusem. Zjawisko to widoczne jest zwłaszcza w szpitalach, dlatego dyrektorzy wielu placówek wprowadzają ograniczenia dotyczące odwiedzin czy nakaz noszenia maseczek ochronnych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij