Splot ramienny – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja urazów splotu barkowego u dzieci i dorosłych
Magdalena Chrzęszczyk

Splot ramienny – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja urazów splotu barkowego u dzieci i dorosłych

Splot ramienny (splot barkowy) to sieć włókien nerwowych, które biegną od rdzenia kręgowego przez trójkąt łopatkowo-obojczykowy i dół pachowy do ramienia. Unerwia on całą kończynę górną oraz niektóre mięsnie tułowia. Do uszkodzenie splotu ramiennego może dojść w trakcie akcji porodowej na skutek dystocji barkowej bądź urazu. Jakie są rodzaje porażenia splotu barkowego?

Splot ramienny (splot barkowy) – budowa 

Anatomia splotu ramiennego (łac. plexus brachialis) jest bardzo złożona. Kończyna górna i część obręczy barkowej (bez mięśnia czworobocznego i okolicy pachowej) są unerwione przez gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych szyjnych – od C5 do C8 i pierwszy nerw segmentu piersiowego Th1. Zdarza się, że w budowie splotu ramiennego biorą udział także korzenie C4 i Th2, występują także różne odmiany anatomicznej budowy splotu barkowego wraz z różnicami między prawą a lewą kończynę górną. 

Korzenie nerwowe, które wychodzą z segmentu C5 i C6 tworzą pień górny (truncus superior) splotu, korzeń nerwowy C7 tworzy pień środkowy (truncus medialis), a korzenie C8–Th1 pień dolny (truncus inferior). W okolicy nadobojczykowej pnie te dzielą się na część przednią i część tylną. Następnie gałęzie łączą się i formują 3 pęczki splotu ramiennego. Pęczki te dają początek wszystkim nerwom splotu ramiennego. 

Tak złożona i precyzyjna budowa splotu ramiennego oraz mechanizm czucia umożliwiają rękom, palcom i całej obręczy barkowej wykonywanie skomplikowanych i różnorodnych ruchów.  

Splot ramienny – typy uszkodzenia splotu ramiennego 

Wyróżniamy cztery rodzaje uszkodzenia nerwów: 

  • rozciągnięcie nerwu bez jego uszkodzenia – najczęściej w ciągu 3–4 miesięcy następuje samoistny powrót funkcji ręki, 
  • utworzenie się tkanki bliznowatej wokół uszkodzonego nerwu – blizna uniemożliwia przesyłanie bodźców ruchowych do mięśnia, 
  • przerwanie nerwu poza rdzeniem kręgowym – najczęściej wymaga interwencji neurochirurgicznej, 
  • całkowite wyrwanie nerwu z rdzenia kręgowego – wymaga interwencji neurochirurgicznej. 

Wyróżnia się cztery typy uszkodzenia splotu barkowego ze względu na miejsce uszkodzenia: 

  1. Porażenie górne (typ Erba) – jest określane również jako porażenie okołoporodowe splotu ramiennego, najczęściej spowodowane pociągnięciem za rękę, ale dochodzi do niego także np. podczas wypadku. Dotyczy korzeni nerwów C4 i C5, polega na całkowitym zerwaniu włókien nerwowych, dochodzi wtedy do ograniczenia ruchomości barku, braku możliwości unoszenia ramienia powyżej poziomu barku, odwodzenia i rotacji zewnętrznej w stawie ramiennym, brak zginania przedramienia. Porażone mięśnie ulegają zanikom. 
  2. Porażenie środkowe – uszkodzenie korzenia C7, wyglądem przypomina porażenie nerwu pośrodkowego. 
  3. Porażenie dolne (typ Klumpkego–Dejerine’a) – dotyczy uszkodzenia korzeni nerwowych C8–Th1, dochodzi do zaburzenia pracy prostowników i zginaczy przedramienia i mięśni ręki. 
  4. Porażenie mieszane – dotyczy wielu korzeni nerwowych. 

Uszkodzenia nerwów obwodowych klasyfikuje się natomiast dwoma skalami:

  1. Klasyfikacja Seddona
  • neuropraxix – ucisk na nerw bez przerwania ciągłości, dochodzi do osłabienia przewodnictwa, a objawy ustępują po kilku lub kilkudziesięciu dniach, 
  • axonotmesis – nerw nie jest naruszony, ale przerwane są aksony, następuje całkowity zanik funkcji nerwu, regeneracja trwa do kilkudziesięciu miesięcy, 
  • neurotmesis – przerwana ciągłość nerwu bez możliwości szybkiej regeneracji, konieczny jest zabieg chirurgiczny. 
  1. Klasyfikacja Sunderlanda
  • stopień I – brak przewodzenia z powodu kompresji na nerw (odpowiada neuropraksji Seddona), 
  • stopień II – przerwanie aksonu bez uszkodzenia nerwu (odpowiada aksonotmezji Seddona), 
  • stopień III – uszkodzenie endoneurinum, bez zmian w epii perineurinum; powrót funkcji jest uzależniony od włóknienia śródpęczkowego, 
  • stopień IV – uszkodzenie wszystkich osłonek z wyjątkiem epineurinum; może wystąpić powiększenie nerwu, 
  • stopień V – całkowite przerwanie ciągłości nerwu (odpowiada neurotmezji Seddona). 

Powiązane produkty

Splot ramienny – przyczyny urazów splotu ramiennego 

Uszkodzenie splotu ramiennego może pojawić się podczas akcji porodowej, przy próbie wyciągnięcia dziecka za główkę lub ramię, jeśli zaklinowało się ono w kanale rodnym. Sytuacja, podczas której po urodzeniu się główki dziecka akcja porodowa zatrzymuje się, nazywana jest dystocją barkową.

Taka interwencja wymaga użycia siły i jest konieczna w przypadku zagrożenia niedotlenieniem płodu. Uszkodzenie może być także spowodowane uciskiem wewnątrz macicy, dużą masą urodzeniową, okręceniem pępowiną, złamaniem obojczyka czy kości ramiennej. 

Do porażenia splotu bakowego u dorosłych najczęściej dochodzi przy wypadkach komunikacyjnych (samochodowych, motocyklowych i rowerowych). 

Splot ramienny – objawy porażenia splotu barkowego 

Objawy porażenia splotu barkowego zależą od tego, w jaki sposób doszło do uszkodzenia, jak długo ono trwało, a także od jego rodzaju i ilości uszkodzonych nerwów. Znaczenie ma także szybkość rozpoczęcia procesu leczenia i rehabilitacji. Oprócz zaburzeń związanych z funkcją motoryczną kończyny górnej (zgięcia, wyprostu, rotacji) i siłą mięśniową, mamy do czynienia z zaburzeniami czucia zarówno dotyku, jak i temperatury czy zaburzeniami rozwoju kości. Globalnie dochodzi do nieprawidłowości we wzorcach motorycznych, wzorcach postawy i zaburzeń schematu ciała. Uszkodzeniu splotu ramiennego towarzyszy także ból barku

Przy lżejszych uszkodzeniach splotu ramiennego wyczuwalne jest zmniejszenie czucia wraz z pogorszeniem chwytu dłoni, odrętwieniem, mrowieniem czy bólem promieniującym do barku. Aby dokładnie ocenić stopień urazu splotu ramiennego oraz podjąć odpowiedni sposób leczenia, wykonywane są rentgen, rezonans magnetyczny lub badanie EMG (elektromiografia). 

Splot ramienny – rehabilitacja urazów splotu barkowego 

Rehabilitacja po porażeniu splotu ramiennego jest konieczna niezależnie od stopnia uszkodzenia i jego charakteru. Zdarza się, że niezbędna jest także interwencja chirurgiczna dotycząca nerwów, np. rekonstrukcja wewnątrzpłatowa, różnorodne neurotyzacje czy operacje mięśni i ścięgien. Chory powinien przede wszystkim posiadać pełną świadomość, że proces powrotu do sprawności jest bardzo długi i powolny, wymaga zaangażowania oraz systematyczności w procesie fizjoterapii. 

Do procedur terapeutycznych stosowanych przy porażeniu splotu barkowego zaliczamy fizykoterapię (biostymulację laserową, magnetoterapię, diatermię krótkofalową, światło widzialne spolaryzowane), kinezyterapię (z dużą dbałością o niedopuszczenie do podwichnięć lub zwichnięć), hydroterapię oraz inne manualne techniki terapeutyczne czy kinesiotaping wspomagający uzyskany efekt terapii. Stosuje się także masaż oraz igłoterapię. Aby nie dochodziło do ograniczeń ruchu w stawach, zwłóknień i obrzęków, pacjent może w domu stosować temblak, wykonywać automasaż (drenaż kończyny górnej), prowadzić proste ruchy bierne kończyny, stosować termoterapię, np. w postaci ocieplacza, a także zażywać kąpieli wirowych.

Bardzo ważne jest również prawidłowe ułożenie kończyny porażonej, aby nie dopuszczać do rozciągania porażonych mięśni. Zarówno dla osób dorosłych, jak i dzieci, wskazany jest basen i regularne ćwiczenia manualne ręki, które można wpleść w zabawy, a także w czynności dnia codziennego. 

  1. Cho H., Lee H. Y., Gil Y. C. i in., Topographical anatomy of the radial nerve and its muscular branches related to surface landmarks, „Clinical Anatomy” 2013, nr 26(7), s. 862-869. 
  2. Konarska I., Medycyna fizykalna, PZWL, Warszawa 1968. 
  3. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka. Tom 1. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie, PZWL, Warszawa 2009.
  4. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom 5. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów, PZWL, Warszawa 2010.
  5. Dega W., Milanowska K., Ortopedia i rehabilitacja, PZWL, Warszawa 1996. 
  6. Paprocka–Borowicz M., Zawadzki M., Fizjoterapia w chorobach układu ruchu, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2007. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

  • Czerniak paznokcia – objawy, leczenie, rokowania

    Czerniak paznokcia, zwany również czerniakiem podpaznokciowym lub czerniakiem aparatu paznokciowego, to nowotwór złośliwy skóry rozwijający się w obrębie macierzy paznokcia oraz tkanek otaczających paznokieć. Może występować zarówno na palcach rąk, jak i stóp, choć częściej diagnozowany jest na kończynach dolnych. Jak wygląda diagnostyka i leczenie czerniaka paznokcia? Po czym poznać, że na paznokciu rozwija się czerniak?

  • Jakie zagrożenia zdrowotne niesie powódź? Na co uważać w razie kataklizmu

    Powódź to nie tylko dramatyczne obrazy zalanych domów i ulic. To także realne zagrożenie dla zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Woda powodziowa niesie ze sobą nie tylko błoto czy gruz, ale także patogeny, toksyny, skażone ścieki i chemikalia. Jak się chronić? Na co zwrócić uwagę? Czy da się przygotować na powódź?

  • Mutacje BRCA – refundowane badania dostępne bez skierowania do szpitala

    Od 1 lipca 2025 r. weszły w życie kluczowe zmiany w dostępności do diagnostyki mutacji genetycznej BRCA1 i BRCA2. Ministerstwo Zdrowia umożliwiło przeprowadzanie refundowanych badań genetycznych w trybie ambulatoryjnym, dzięki czemu dotychczasowy obowiązek hospitalizacji został zniesiony. To istotny krok w kierunku skrócenia ścieżki diagnostycznej i zwiększenia dostępności terapii celowanych dla pacjentów onkologicznych.

  • Inkontynencja latem. Jak radzić sobie z nietrzymaniem moczu w upały?

    Inkontynencja, nazywana również nietrzymaniem moczu (NTM), polega na mimowolnym oddawaniu moczu, często w sposób niespodziewany. Dolegliwość ta powoduje duży dyskomfort, jest krępująca i może wpływać na pogorszenie jakości życia. Inkontynencja może stać się bardzo uciążliwa szczególnie podczas upałów. Jak poradzić sobie z nietrzymaniem moczu latem? Jak odpowiednio zadbać o higienę w upały?

  • Nieprzyjemny zapach z pochwy – przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Naturalny zapach miejsc intymnych jest zjawiskiem całkowicie normalnym i świadczy o prawidłowym funkcjonowaniu organizmu kobiety. Jeśli jednak zapach pochwy staje się intensywny, nieprzyjemny lub zmienia swój charakter, może to wskazywać na rozwijające się zaburzenia zdrowotne takie jak infekcje czy stany zapalne. Warto poznać najczęstsze przyczyny niepokojących zmian zapachu, towarzyszące im objawy oraz skuteczne metody diagnostyki i leczenia, aby móc szybko i skutecznie zadbać o komfort oraz zdrowie intymne.

  • Grzybica odbytu – objawy i leczenie. Czy domowe sposoby pomogą wyleczyć grzybicę okolic odbytu?

    Grzybica odbytu to schorzenie, które mimo swojej powszechności wciąż bywa tematem wstydliwym. Wywoływana jest najczęściej przez drożdżaki z rodzaju Candida i objawia się przede wszystkim uporczywym świądem, pieczeniem oraz zaczerwienieniem skóry wokół odbytu. Przyczynami rozwoju grzybicy mogą być zarówno zaburzenia mikroflory jelitowej, jak i czynniki zewnętrzne takie jak niewłaściwa higiena czy noszenie nieprzewiewnej bielizny. Leczenie wymaga nie tylko zastosowania preparatów przeciwgrzybiczych, ale również zmiany nawyków oraz dbałości o higienę. W niniejszym artykule omówimy charakterystykę grzybicy odbytu, jej objawy, przyczyny oraz metody terapii, a także zwrócimy uwagę na specyfikę tej choroby u dzieci oraz najczęściej pojawiające się pytania pacjentów.

  • Rabdomioliza – rozpad mięśni. Objawy, przyczyny i leczenie

    Rabdomioliza jest poważnym zaburzeniem, w którym dochodzi do gwałtownego rozpadu mięśni szkieletowych i uwolnienia ich składników do krwiobiegu. Proces ten może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak ostra niewydolność nerek czy zaburzenia równowagi elektrolitowej, zagrażających życiu pacjenta. Dogłębna znajomość mechanizmów powstawania, charakterystycznych objawów oraz metod leczenia rabdomiolizy jest niezbędna zarówno dla specjalistów medycznych, jak i osób zagrożonych tym schorzeniem, ponieważ szybkie rozpoznanie i odpowiednia terapia znacząco poprawiają rokowanie i minimalizują ryzyko trwałych uszkodzeń.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl